DOI Artikel:
Kasperowicz, Ryszard: Jacob Burckhardt i Józef Kremer
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.23902#0323
Ryszard Kasperowicz
Jacob Burckhardt i Józef Kremer
W pisanym w 1882 roku liście do Roberta Gruningera, przyjaciela
i wieloletniego korespondenta, Jacob Burckhardt zamieścił uroczy i pełen
niewymuszonego dowcipu wierszyk, zatytułowany Klage des alten Cic. Owe
żale są w istocie prześmiewczym komentarzem do wyolbrzymionych roszczeń
tzw. znawców, od których wyroku zależała reputacja dzieła sztuki oraz jego
miejsce w zmieniających się kanonach dobrego smaku. Burckhardt kpi
z niekończących się dysput wokół atrybucji i pochodzenia: bo kiedy już naj-
różniejsi znawcy i fachowcy „...Am Ende einmal einig sind, / Dann kommt
und zeigt den Lalli / Der schreckliche Morelli" [„już w końcu się pogodzą,
nachodzi ich straszny Morelli i pokazuje język"]. Autor wierszyka przyzna-
je z rezygnacją, że wybiera własną niezależną drogę: „Das Beste, was in
Bildern steckt / Ist doch am Ende: was uns schmeckt (podkreślenie - RK)"
[„najlepsze wszak, co w dziełach się znajduje, jest właśnie to, co nam sma-
kuje"]. Wbrew pozorom nie jest to jednak manifestacja zaufania do czysto
subiektywnego odczucia. Burckhardt zdaje się bronić prawa do swobodnego
osądu ugruntowanego na wrażliwości i doświadczeniu, ale wolnego od „pro-
fesjonalnych" uproszczeń czy dewiacji historii sztuki, skazanej na nieustan-
ne rewidowanie własnych ustaleń i często jałowe utarczki: „Der Kunstge-
schichte alter Bau / Erkracht in allen Fugen /(...) Wenn Alles rings die Nase
riimpft / Und Kenner auf den Kenner schimpft, / Wird Jeder endlich skep-
tisch, / Das Wissen epileptisch" [„historia sztuk starego stylu rozpada się
w posadach (...) gdy wszyscy kręcą nosem, a znawca ze znawcy drwi, opinia
Jacob Burckhardt i Józef Kremer
W pisanym w 1882 roku liście do Roberta Gruningera, przyjaciela
i wieloletniego korespondenta, Jacob Burckhardt zamieścił uroczy i pełen
niewymuszonego dowcipu wierszyk, zatytułowany Klage des alten Cic. Owe
żale są w istocie prześmiewczym komentarzem do wyolbrzymionych roszczeń
tzw. znawców, od których wyroku zależała reputacja dzieła sztuki oraz jego
miejsce w zmieniających się kanonach dobrego smaku. Burckhardt kpi
z niekończących się dysput wokół atrybucji i pochodzenia: bo kiedy już naj-
różniejsi znawcy i fachowcy „...Am Ende einmal einig sind, / Dann kommt
und zeigt den Lalli / Der schreckliche Morelli" [„już w końcu się pogodzą,
nachodzi ich straszny Morelli i pokazuje język"]. Autor wierszyka przyzna-
je z rezygnacją, że wybiera własną niezależną drogę: „Das Beste, was in
Bildern steckt / Ist doch am Ende: was uns schmeckt (podkreślenie - RK)"
[„najlepsze wszak, co w dziełach się znajduje, jest właśnie to, co nam sma-
kuje"]. Wbrew pozorom nie jest to jednak manifestacja zaufania do czysto
subiektywnego odczucia. Burckhardt zdaje się bronić prawa do swobodnego
osądu ugruntowanego na wrażliwości i doświadczeniu, ale wolnego od „pro-
fesjonalnych" uproszczeń czy dewiacji historii sztuki, skazanej na nieustan-
ne rewidowanie własnych ustaleń i często jałowe utarczki: „Der Kunstge-
schichte alter Bau / Erkracht in allen Fugen /(...) Wenn Alles rings die Nase
riimpft / Und Kenner auf den Kenner schimpft, / Wird Jeder endlich skep-
tisch, / Das Wissen epileptisch" [„historia sztuk starego stylu rozpada się
w posadach (...) gdy wszyscy kręcą nosem, a znawca ze znawcy drwi, opinia