DOI Artikel:
Bieliński, Piotr: Stanisław Kostka Potocki i Babilon
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.23829#0105
Piotr Bieliński
Stanisław Kostka Potocki i Babilon
T” §/ ~T~galerii wybitnych postaci, które przyczyniły
1 / się do utworzenia, a także okrzepnięcia
\ \ Uniwersytetu Warszawskiego, szczególne
miejsce zajmuje Stanisław Kostka Potocki. Postać Sta-
nisława Kostki Potockiego, jednej z najwybitniejszych
indywidualności polskiego życia politycznego i kultu-
ralnego przełomu XVIII i XIX wieku, ma od dawna
swoje trwale miejsce w naszej narodowej historii. Sprawił
to jego szczery patriotyzm wsparty wszechstronnym
wykształceniem, szerokie horyzonty i zainteresowania,
a wreszcie talenty oratorskie, polityczne oraz organi-
zacyjne. Wyliczanie wszystkich, bardzo zresztą różno-
rodnych, zasług Potockiego dla kultury narodowej,
polskiego życia umysłowego i kształtowania środowi-
ska naukowego w Polsce mogłoby być nieznośnie nud-
ne. Miał Potocki to szczęście, że większość jego zasług
jako polityka i patrioty doceniana była zawsze. Podob-
nie jest z jego dokonaniami jako opiekuna sztuk i nauk.
Wśród rozlicznych zasług naszego bohatera na polu
kultury istotne miejsce zajmują jego pasje starożytm-
cze i kolekcjonerskie oraz sposób, w jaki je realizował.
Dzięki nim jest chętnie uznawany za patrona polskiej
archeologii klasycznej. Stanisław Kostka Potocki był
bowiem niewątpliwie jednym z najlepszych i najwszech-
stronniejszych znawców sztuki antycznej w świecie
przełomu XVIII i XIX wieku, co, biorąc pod uwagę
fakt, że starożytność stanowiła tylko fragment jego
zainteresowań artystycznych, już samo w sobie musi
budzić uznanie. O wartości i zaletach jego dzieła
O sztuce u dawnych (il. 62), będącego bardzo wzbogaco-
nym i często korygującym błędy oryginału tłumacze-
niem słynnego Winckelmannowskiego Geschichte der
Kunst des Altertums, nikogo nie trzeba przekonywać.
Ten bardzo autorski przekład jest ukoronowaniem
działalności Potockiego na polu popularyzacji staro-
żytnictwa w Polsce. Dokonana przed kilku laty reedy-
cja książki Potockiego, w opracowaniu Janusza
A. Ostrowskiego i Joachima Śliwy, może być uważa-
na za dowód ciągłego zainteresowania jego wizją sztu-
ki starożytnej1.
Chyląc czoła przed wkładem Potockiego w studia
nad sztuką antyczną, trzeba jednocześnie zwrócić
uwagę na fakt, że można go uznać również za prekur-
sora polskich badań nad sztuką Starożytnego Wscho-
du. W odróżnieniu od swego mistrza Winckelmanna,
Potocki zajął się bowiem w swej książce także sztuką
Starożytnego Orientu, poświęcając osobne rozdziały
sztuce chaldejskiej, czyli mezopotamskiej, oraz sztu-
ce staroperskiej. W kwestii zaś sztuki starożytnego
Egiptu pozostał wierny Winckelmannowskiemu ory-
ginałowi. Chociaż sztuka szeroko pojmowanego
Orientu nie stanowiła przedmiotu jego szczególnych
zainteresowań, uważał Potocki, że z jednej choćby
przyczyny zasługuje ona na uwagę badacza i szerszej
publiczności. Zajmowała go mianowicie próba wyja-
śnienia przyczyn tak odmiennych form rozwoju sztuki,
O SZTUCE
U DAWNYCH,
CZYLI
WINKELMAN POLSKI,
STANISŁAWA HRABI POTOCKIEGO,
Senatora Wojewody, Prezesa Rady Stanu
i Ministrów, Dyrektora Edukacyi Nuto-
jjowey, Komendanta Generalnego Ka-
detów, Członka Towarzystwa Królew-
skiego Przyjaciół Nauk, Orderów Pol-
skich Kawalera.
CZEŚĆ IWS2a:
w W A R S Z A W I E,
n Diuia^nj X:s,ży PiuRÓyr Roku i8i£
62. Karta tytułowa oryginalnego wydania Winkelmana polskiego
Stanisława Kostki Potockiego
Stanisław Kostka Potocki i Babilon
IOI
Stanisław Kostka Potocki i Babilon
T” §/ ~T~galerii wybitnych postaci, które przyczyniły
1 / się do utworzenia, a także okrzepnięcia
\ \ Uniwersytetu Warszawskiego, szczególne
miejsce zajmuje Stanisław Kostka Potocki. Postać Sta-
nisława Kostki Potockiego, jednej z najwybitniejszych
indywidualności polskiego życia politycznego i kultu-
ralnego przełomu XVIII i XIX wieku, ma od dawna
swoje trwale miejsce w naszej narodowej historii. Sprawił
to jego szczery patriotyzm wsparty wszechstronnym
wykształceniem, szerokie horyzonty i zainteresowania,
a wreszcie talenty oratorskie, polityczne oraz organi-
zacyjne. Wyliczanie wszystkich, bardzo zresztą różno-
rodnych, zasług Potockiego dla kultury narodowej,
polskiego życia umysłowego i kształtowania środowi-
ska naukowego w Polsce mogłoby być nieznośnie nud-
ne. Miał Potocki to szczęście, że większość jego zasług
jako polityka i patrioty doceniana była zawsze. Podob-
nie jest z jego dokonaniami jako opiekuna sztuk i nauk.
Wśród rozlicznych zasług naszego bohatera na polu
kultury istotne miejsce zajmują jego pasje starożytm-
cze i kolekcjonerskie oraz sposób, w jaki je realizował.
Dzięki nim jest chętnie uznawany za patrona polskiej
archeologii klasycznej. Stanisław Kostka Potocki był
bowiem niewątpliwie jednym z najlepszych i najwszech-
stronniejszych znawców sztuki antycznej w świecie
przełomu XVIII i XIX wieku, co, biorąc pod uwagę
fakt, że starożytność stanowiła tylko fragment jego
zainteresowań artystycznych, już samo w sobie musi
budzić uznanie. O wartości i zaletach jego dzieła
O sztuce u dawnych (il. 62), będącego bardzo wzbogaco-
nym i często korygującym błędy oryginału tłumacze-
niem słynnego Winckelmannowskiego Geschichte der
Kunst des Altertums, nikogo nie trzeba przekonywać.
Ten bardzo autorski przekład jest ukoronowaniem
działalności Potockiego na polu popularyzacji staro-
żytnictwa w Polsce. Dokonana przed kilku laty reedy-
cja książki Potockiego, w opracowaniu Janusza
A. Ostrowskiego i Joachima Śliwy, może być uważa-
na za dowód ciągłego zainteresowania jego wizją sztu-
ki starożytnej1.
Chyląc czoła przed wkładem Potockiego w studia
nad sztuką antyczną, trzeba jednocześnie zwrócić
uwagę na fakt, że można go uznać również za prekur-
sora polskich badań nad sztuką Starożytnego Wscho-
du. W odróżnieniu od swego mistrza Winckelmanna,
Potocki zajął się bowiem w swej książce także sztuką
Starożytnego Orientu, poświęcając osobne rozdziały
sztuce chaldejskiej, czyli mezopotamskiej, oraz sztu-
ce staroperskiej. W kwestii zaś sztuki starożytnego
Egiptu pozostał wierny Winckelmannowskiemu ory-
ginałowi. Chociaż sztuka szeroko pojmowanego
Orientu nie stanowiła przedmiotu jego szczególnych
zainteresowań, uważał Potocki, że z jednej choćby
przyczyny zasługuje ona na uwagę badacza i szerszej
publiczności. Zajmowała go mianowicie próba wyja-
śnienia przyczyn tak odmiennych form rozwoju sztuki,
O SZTUCE
U DAWNYCH,
CZYLI
WINKELMAN POLSKI,
STANISŁAWA HRABI POTOCKIEGO,
Senatora Wojewody, Prezesa Rady Stanu
i Ministrów, Dyrektora Edukacyi Nuto-
jjowey, Komendanta Generalnego Ka-
detów, Członka Towarzystwa Królew-
skiego Przyjaciół Nauk, Orderów Pol-
skich Kawalera.
CZEŚĆ IWS2a:
w W A R S Z A W I E,
n Diuia^nj X:s,ży PiuRÓyr Roku i8i£
62. Karta tytułowa oryginalnego wydania Winkelmana polskiego
Stanisława Kostki Potockiego
Stanisław Kostka Potocki i Babilon
IOI