DOI Artikel:
Bania, Zbigniew: Gmach dawnej Biblioteki Uniwersytetu Warszawskiego
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.23829#0267
169. Biblioteka Uniwersytetu Warszawskiego, widok elewacji tylnej i bocznej. Wg „Architekt”, I, 1900/1901, z. 10
razem typu budowli nawiązał architekt. Tutaj półko-
lumny ustawiono na tle pełnej ściany, dźwigają one
belkowanie i trójkątny fronton, którego pole tympa-
nonu wypełnia bez reszty kompozycja rzeźbiarska.
Z tej strony widzimy budowlę stylizowaną na klasycz-
ną świątynię antyczną, postawioną na wysokim pod-
murowaniu, której elewację obiega kolumnada;
w fasadzie dominuje monumentalny fronton ze sto-
jącą pośrodku tympanonu Ateną i personifikacjami
Nauk1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11". Między kolumnami fasady, na rozbudowanych
wspornikach, umieszczono posągi pisarzy i filozofów
antycznych, m.in. Homera, Ezopa, Hipokratesa,
Sokratesa, Pseudo-Mariusza21. Plac świątynny ujmu-
ją budowle ozdobione skromniejszą, ale również kla-
sycyzującą dekoracją architektoniczną (il. 169). W tym
miejscu nie mamy wątpliwości, że to świątynia jest
1 Jaroszewski 1991, s. 42—58.
2 Ibidem, s. 68—73.
3 Ibidem, s. 74.
4 Omilanowska 1995, t. 1, s. 40.
5 „Przegląd Tygodniowy”, nr 5, 26, 189la, s. 60—61.
6 Omilanowska 1995, t. 1, s. 39.
7 „Przegląd Tygodniowy”, nr 26, 26, 1891 b, s. 306.
8 „Przegląd Tygodniowy”, nr 27, 26, 1892, s. 464.
9 „Gazeta Handlowa”, nr 31, 1894a, s. 3.
10 „Gazeta Handlowa”, nr 31, 1894b, s. 3.
11 Jaroszewski 1991, s. 81.
najważniejsza, wyraźnie dominująca nad otoczeniem
swą skalą i formami dekoracji. Ta cześć gmachu Bi-
✓
blioteki to Świątynia Nauki. W Warszawie jest to
chyba jedyny tak dobrze zachowany „antykizujący
zespól świątynny”.
Jaki jest zatem styl budowli? Na pewno nie można go
określić jednoznacznie charakteryzującymi kompozy-
cję architektoniczną pojęciami stylistycznymi. „Pała-
cowa” koncepcja przedniej części gmachu nawiązuje
do osiągnięć architektów klasycyzującego baroku XVII
✓
wieku i klasycyzmu 1. połowy XIX wieku „Świątynia”
przetwarza w interesujący sposób wzorce antyczne.
Wszystko to podporządkowano innemu nadrzędnemu
celowi — wzniesieniu nowego, monumentalnego sym-
bolu architektonicznego Uniwersytetu.
12 Omilanowska 1995, t. 2, s. 15—16.
13 Hentschcl 1967, s. 239.
14 Omilanowska 1995, t. 2, s. 15.
15 Jaroszewski 1991, s. 81-85.
16 Omilanowska 1995, t. 2, s. 133.
17 Por. przypis 3; Omilanowska 1995, t. 2, s. 15.
18 Jaroszewski 1991, s. 80.
19 Por. przypis 9.
211 Por. artykuł Anny Sadurskiej w niniejszym tomie.
21 Ibidem.
264
Zbigniew Bania
razem typu budowli nawiązał architekt. Tutaj półko-
lumny ustawiono na tle pełnej ściany, dźwigają one
belkowanie i trójkątny fronton, którego pole tympa-
nonu wypełnia bez reszty kompozycja rzeźbiarska.
Z tej strony widzimy budowlę stylizowaną na klasycz-
ną świątynię antyczną, postawioną na wysokim pod-
murowaniu, której elewację obiega kolumnada;
w fasadzie dominuje monumentalny fronton ze sto-
jącą pośrodku tympanonu Ateną i personifikacjami
Nauk1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11". Między kolumnami fasady, na rozbudowanych
wspornikach, umieszczono posągi pisarzy i filozofów
antycznych, m.in. Homera, Ezopa, Hipokratesa,
Sokratesa, Pseudo-Mariusza21. Plac świątynny ujmu-
ją budowle ozdobione skromniejszą, ale również kla-
sycyzującą dekoracją architektoniczną (il. 169). W tym
miejscu nie mamy wątpliwości, że to świątynia jest
1 Jaroszewski 1991, s. 42—58.
2 Ibidem, s. 68—73.
3 Ibidem, s. 74.
4 Omilanowska 1995, t. 1, s. 40.
5 „Przegląd Tygodniowy”, nr 5, 26, 189la, s. 60—61.
6 Omilanowska 1995, t. 1, s. 39.
7 „Przegląd Tygodniowy”, nr 26, 26, 1891 b, s. 306.
8 „Przegląd Tygodniowy”, nr 27, 26, 1892, s. 464.
9 „Gazeta Handlowa”, nr 31, 1894a, s. 3.
10 „Gazeta Handlowa”, nr 31, 1894b, s. 3.
11 Jaroszewski 1991, s. 81.
najważniejsza, wyraźnie dominująca nad otoczeniem
swą skalą i formami dekoracji. Ta cześć gmachu Bi-
✓
blioteki to Świątynia Nauki. W Warszawie jest to
chyba jedyny tak dobrze zachowany „antykizujący
zespól świątynny”.
Jaki jest zatem styl budowli? Na pewno nie można go
określić jednoznacznie charakteryzującymi kompozy-
cję architektoniczną pojęciami stylistycznymi. „Pała-
cowa” koncepcja przedniej części gmachu nawiązuje
do osiągnięć architektów klasycyzującego baroku XVII
✓
wieku i klasycyzmu 1. połowy XIX wieku „Świątynia”
przetwarza w interesujący sposób wzorce antyczne.
Wszystko to podporządkowano innemu nadrzędnemu
celowi — wzniesieniu nowego, monumentalnego sym-
bolu architektonicznego Uniwersytetu.
12 Omilanowska 1995, t. 2, s. 15—16.
13 Hentschcl 1967, s. 239.
14 Omilanowska 1995, t. 2, s. 15.
15 Jaroszewski 1991, s. 81-85.
16 Omilanowska 1995, t. 2, s. 133.
17 Por. przypis 3; Omilanowska 1995, t. 2, s. 15.
18 Jaroszewski 1991, s. 80.
19 Por. przypis 9.
211 Por. artykuł Anny Sadurskiej w niniejszym tomie.
21 Ibidem.
264
Zbigniew Bania