DOI Artikel:
Graczyńska, Marta: Polityka w architekturze Polski, Czech i Węgier od końca IX do końca XI wieku
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.31348#0017
Polityka w architekturze Polski,
Czech i Węgier od końca IX
do końca XI wieku
modus
prace z historii sztuki
xv, 2015
Na wstępie należy zaznaczyć, że tytuł artykułu jest nieco przewrotny. MARTA
Użycie dzisiejszych nazw państw: Połska, Czechy Węgry, jest błędne i przy GRACZYŃSKA
omawianiu kulturowo-politycznych struktur istniejących w X i XI wieku
nie do przyjęcia. Przede wszystkim nie powinno się ich utożsamiać ani
z uporządkowaną aktami prawnymi ideą dziewiętnastowiecznego państwa,
którą posługujemy się do dziś, ani z powstałą również w tym samym czasie
ideą narodu jako dysponenta i użytkownika tegoż państwa. Warto zwrócić
uwagę na nieodpowiednie dobranie powyższych koncepcji państwa, które
ani nie tłumaczą, ani nie odzwierciedlają w należyty sposób charakteru
struktur społecznych w X i XI wieku. Tym samym nie wyjaśniają zachodzą-
cych w tych strukturach przemian ani motywów, którymi kierowali się ich
twórcy. Badacze polscy, czescy i węgierscy w ciągu kilku ostatnich dekad
analizują procesy państwotwórcze, odrzucając koncepcję „konieczności
dziejowej"k Według swojej definicji miała ona być przyczyną pojawienia się
narodów, których podstawowym imperatywem było stworzenie państwa.
Jednak w toku analiz procesów związanych z pojawieniem się struktur
państwowych wyłoniono istotne i charakterystyczne dla nich wydarzenia
mające miejsce w „przestrzeni historii"^, dla których najbardziej swoistą
cechą był brak stabilności oraz dynamizm ich natury^. Autorzy tych analiz
wskazali także inicjatorów wydarzeń, od których rozpoczęły się radykalne
zmiany w Młodszej Europie, a dokładniej w jej centralnej części*. Mowa tu
oczywiście o przedstawicielach trzech rodów, jakie pojawiły się w Europie
1 Stan badań ostatnio zebrał i przedstawił w najpełniejszy sposób Michał Kara (Najstarszepaństwo
Piastów - rezałtatprzełoma czy korztynaacja? Stadium arcńeoioyiczne, Poznań 2009).
2 H. Samsonowicz, Przestrzeń historii, „Matematyka - Społeczeństwo - Nauczanie" 30, 2003,
s. 4-8.
3 P. Urbańczyk, Pradne początki Połski, Wrocław 2008, s. 101.
4 j. Kłoczowski, Młodsza Paropa. Paropa Środkowo- Wschodnia w kr^ga cy wiiizacji chrześcijańskiej
średniowiecza, Warszawa 1998, s. 11-12.
ARTYKUŁY 15
Czech i Węgier od końca IX
do końca XI wieku
modus
prace z historii sztuki
xv, 2015
Na wstępie należy zaznaczyć, że tytuł artykułu jest nieco przewrotny. MARTA
Użycie dzisiejszych nazw państw: Połska, Czechy Węgry, jest błędne i przy GRACZYŃSKA
omawianiu kulturowo-politycznych struktur istniejących w X i XI wieku
nie do przyjęcia. Przede wszystkim nie powinno się ich utożsamiać ani
z uporządkowaną aktami prawnymi ideą dziewiętnastowiecznego państwa,
którą posługujemy się do dziś, ani z powstałą również w tym samym czasie
ideą narodu jako dysponenta i użytkownika tegoż państwa. Warto zwrócić
uwagę na nieodpowiednie dobranie powyższych koncepcji państwa, które
ani nie tłumaczą, ani nie odzwierciedlają w należyty sposób charakteru
struktur społecznych w X i XI wieku. Tym samym nie wyjaśniają zachodzą-
cych w tych strukturach przemian ani motywów, którymi kierowali się ich
twórcy. Badacze polscy, czescy i węgierscy w ciągu kilku ostatnich dekad
analizują procesy państwotwórcze, odrzucając koncepcję „konieczności
dziejowej"k Według swojej definicji miała ona być przyczyną pojawienia się
narodów, których podstawowym imperatywem było stworzenie państwa.
Jednak w toku analiz procesów związanych z pojawieniem się struktur
państwowych wyłoniono istotne i charakterystyczne dla nich wydarzenia
mające miejsce w „przestrzeni historii"^, dla których najbardziej swoistą
cechą był brak stabilności oraz dynamizm ich natury^. Autorzy tych analiz
wskazali także inicjatorów wydarzeń, od których rozpoczęły się radykalne
zmiany w Młodszej Europie, a dokładniej w jej centralnej części*. Mowa tu
oczywiście o przedstawicielach trzech rodów, jakie pojawiły się w Europie
1 Stan badań ostatnio zebrał i przedstawił w najpełniejszy sposób Michał Kara (Najstarszepaństwo
Piastów - rezałtatprzełoma czy korztynaacja? Stadium arcńeoioyiczne, Poznań 2009).
2 H. Samsonowicz, Przestrzeń historii, „Matematyka - Społeczeństwo - Nauczanie" 30, 2003,
s. 4-8.
3 P. Urbańczyk, Pradne początki Połski, Wrocław 2008, s. 101.
4 j. Kłoczowski, Młodsza Paropa. Paropa Środkowo- Wschodnia w kr^ga cy wiiizacji chrześcijańskiej
średniowiecza, Warszawa 1998, s. 11-12.
ARTYKUŁY 15