DOI article:
Markiewicz, Anna: "Różne sztuki wód" i Bernini: Wersal Ludwika XIV w relacjach polskich podróżników (1661-1715)
Citation link:https://digi.ub.uni-heidelberg.de/diglit/modus2020/0105
wątpienie największe wrażenie na podróżnych wywarła niedawno ukończona
Galeria Zwierciadlana. Radziwiłł zwrócił uwagę na jej wielkość, same zwierciadła
oraz dekorację malarską, dzieło Charles’a Le Bruna: „La galerie par la quelle on
introduit les ambassadeurs est extremement belle, elle a 200 pas de longeur, d’un
cóte elle est pleine de mirroirs de cristal de Venise, de 1’autre cóte il y a 24 vases
d’argent asses bien faits et des tables de marbre sur les quelles il y a de fort jolies
pieces differentes. En haut il y a de tres belles peintures dans les quelles on voit
l’histoire de toutes les belles actions du Roy”26.
W latach 1685-1687 wielokrotnie odwiedzali Wersal synowie hetmana Sta-
nisława Jabłonowskiego i Marianny z Kazanowskich, Jan Stanisław (1669-1731)
i Aleksander Jan (1671-1723), którzy pod opieką miecznika czernihowskiego Jana
Michała Kossowicza odbywali podróż edukacyjną po Europie27, za główny cel
mając naukę w paryskim kolegium jezuitów - College Louis-le-Grand - cieszącym
się patronatem Ludwika xiv. Młodzi wojewodzice ruscy regularnie odwiedzali
nieustannie rozbudowywany podparyski pałac i jego ogrody, zwiedzając grun-
towanie całe założenie rezydencjonalne28. Młodzieńcy uczestniczyli również
w odbywających się na dworze francuskim wystawnych uroczystościach i licz-
nych fetach wydawanych przez dwór Ludwika xiv. Już w maju 1685 roku biskup
Beauvais Toussaint de Forbin-Janson (1631-1713) zadbał o przedstawienie Alek-
sandra Jana i Jana Stanisława Jabłonowskich Ludwikowi xiv. Odtąd bracia często
odwiedzali pałac, obserwując liczne wydarzenia związane z dworem wersalskim.
W maju 1685 roku byli obecni na uroczystej audiencji w Galerii Zwierciadlanej,
podczas której władca Francji przyjął dożę Genui29, podziwiali również posłów
z egzotycznego Syjamu, którzy dotarli do Wersalu latem 1686 roku30. Młodzi
z r. 1570. Obraz został przekazany Ludwikowi xiv w r. 1665 przez Republikę Wenecką jako
podarunek dyplomatyczny, po r. 1712 znajdował się w Salonie Herkulesa, zob. J.A. Piganiol
de la Force, Nouvelle description des chateaux et parcs de Versaill.es et de Marły [...], vol. 1,
Paris 1738, s. 86-97. Drugi ze wspomnianych przez Karola Stanisława Radziwiłła obrazów to
Ekstaza św. Franciszka z Asyżu, dzieło Gerarda Seghersa przekazane do Wersalu w r. 1682 przez
ambasadora duńskiego jako dar z okazji narodzin wnuka Ludwika xiv, księcia Burgundii
Ludwika.
26 agad, ar, dz. iv, sygn. 234, s. 1; K.S. Radziwiłł, Diariusz, s. 229.
27 J.M. Kossowicz, Diariusz podróży; o podróży zob. również A. Markiewicz, From Lviv to Paris.
The Jabłonowski Brothers at the Jesuit College Louis-le-Grand, 1684-1686,„Archivum Historicum
Societatis lesu”, 85,2016, fasc. 169/1, s. 187-219.
28 Zagadnienie percepcji sztuki w kręgu rodziny Jabłonowskich podjęli: A. Betlej, Sibi, Deo,
Posteritati. Jabłonowscy a sztuka w xviii wieku, Kraków 2010; idem,/tm Stanisław Jabłonowski
a sztuka w świetłe jego pamiętników, „Barok. Historia - Literatura - Sztuka”, 13,2006, nr 2(26),
s. 163-186; idem, Połish Art Cołłections in Bruhlś Time. The Case of the Cołłection of Joseph
Ałexander Jabłonowski, w: Heinrich Graf von Briihł (1700-1763). Ein sachsischer Mazen in
Europa. Akten der internationałen Tagung zum 250. Todesjahr, Hrsg. U.C. Koch, C. Ruggero,
Dresden 2017, s. 449-461; A. Kucharski, Recepcja sztuki włoskiej w rełacji z tury kawałerskiej
braci Jabłonowskich (1687), w: Rełacje artystyczne i kułturałne między Italią a Polską w epoce
nowożytnej. Studia z historii sztuki i kułtury, red. A. Boesten-Stengel, S. Cendrowski, Warszawa
2016, s. 131-147; A. Markiewicz, Sztuka sakrałna; A. Betlej, A. Markiewicz, Magnificentia rerum.
Materiały źródłowe do fundacji artystycznych w xviii wieku, Kraków 2017 (= Materiały do
dziejów kultury i sztuki xvn i xvin wieku, 5).
29 J.M. Kossowicz, Diariusz podróży, s. 263-265; BCzart, rkps 1152 11, Diarium mansionis Parisiis et
diarium itineris in Angliam conscriptum ab Alexandro in Jabłonow Jabłonowski a 29 Novem-
bris 1684 [...],s. 47-49. Zob. S. Castelluccio,La Galerie de Glaces. Les receptions dambassadeurs,
„Versalia. Revue de la Societe des Amis de Versailles”, 2006, nr 9(1), s. 24-52.
30 J.M. Kossowicz, Diariusz podróży, s. 390-391.
„Różne sztuki wód” i Bernini...
105
Galeria Zwierciadlana. Radziwiłł zwrócił uwagę na jej wielkość, same zwierciadła
oraz dekorację malarską, dzieło Charles’a Le Bruna: „La galerie par la quelle on
introduit les ambassadeurs est extremement belle, elle a 200 pas de longeur, d’un
cóte elle est pleine de mirroirs de cristal de Venise, de 1’autre cóte il y a 24 vases
d’argent asses bien faits et des tables de marbre sur les quelles il y a de fort jolies
pieces differentes. En haut il y a de tres belles peintures dans les quelles on voit
l’histoire de toutes les belles actions du Roy”26.
W latach 1685-1687 wielokrotnie odwiedzali Wersal synowie hetmana Sta-
nisława Jabłonowskiego i Marianny z Kazanowskich, Jan Stanisław (1669-1731)
i Aleksander Jan (1671-1723), którzy pod opieką miecznika czernihowskiego Jana
Michała Kossowicza odbywali podróż edukacyjną po Europie27, za główny cel
mając naukę w paryskim kolegium jezuitów - College Louis-le-Grand - cieszącym
się patronatem Ludwika xiv. Młodzi wojewodzice ruscy regularnie odwiedzali
nieustannie rozbudowywany podparyski pałac i jego ogrody, zwiedzając grun-
towanie całe założenie rezydencjonalne28. Młodzieńcy uczestniczyli również
w odbywających się na dworze francuskim wystawnych uroczystościach i licz-
nych fetach wydawanych przez dwór Ludwika xiv. Już w maju 1685 roku biskup
Beauvais Toussaint de Forbin-Janson (1631-1713) zadbał o przedstawienie Alek-
sandra Jana i Jana Stanisława Jabłonowskich Ludwikowi xiv. Odtąd bracia często
odwiedzali pałac, obserwując liczne wydarzenia związane z dworem wersalskim.
W maju 1685 roku byli obecni na uroczystej audiencji w Galerii Zwierciadlanej,
podczas której władca Francji przyjął dożę Genui29, podziwiali również posłów
z egzotycznego Syjamu, którzy dotarli do Wersalu latem 1686 roku30. Młodzi
z r. 1570. Obraz został przekazany Ludwikowi xiv w r. 1665 przez Republikę Wenecką jako
podarunek dyplomatyczny, po r. 1712 znajdował się w Salonie Herkulesa, zob. J.A. Piganiol
de la Force, Nouvelle description des chateaux et parcs de Versaill.es et de Marły [...], vol. 1,
Paris 1738, s. 86-97. Drugi ze wspomnianych przez Karola Stanisława Radziwiłła obrazów to
Ekstaza św. Franciszka z Asyżu, dzieło Gerarda Seghersa przekazane do Wersalu w r. 1682 przez
ambasadora duńskiego jako dar z okazji narodzin wnuka Ludwika xiv, księcia Burgundii
Ludwika.
26 agad, ar, dz. iv, sygn. 234, s. 1; K.S. Radziwiłł, Diariusz, s. 229.
27 J.M. Kossowicz, Diariusz podróży; o podróży zob. również A. Markiewicz, From Lviv to Paris.
The Jabłonowski Brothers at the Jesuit College Louis-le-Grand, 1684-1686,„Archivum Historicum
Societatis lesu”, 85,2016, fasc. 169/1, s. 187-219.
28 Zagadnienie percepcji sztuki w kręgu rodziny Jabłonowskich podjęli: A. Betlej, Sibi, Deo,
Posteritati. Jabłonowscy a sztuka w xviii wieku, Kraków 2010; idem,/tm Stanisław Jabłonowski
a sztuka w świetłe jego pamiętników, „Barok. Historia - Literatura - Sztuka”, 13,2006, nr 2(26),
s. 163-186; idem, Połish Art Cołłections in Bruhlś Time. The Case of the Cołłection of Joseph
Ałexander Jabłonowski, w: Heinrich Graf von Briihł (1700-1763). Ein sachsischer Mazen in
Europa. Akten der internationałen Tagung zum 250. Todesjahr, Hrsg. U.C. Koch, C. Ruggero,
Dresden 2017, s. 449-461; A. Kucharski, Recepcja sztuki włoskiej w rełacji z tury kawałerskiej
braci Jabłonowskich (1687), w: Rełacje artystyczne i kułturałne między Italią a Polską w epoce
nowożytnej. Studia z historii sztuki i kułtury, red. A. Boesten-Stengel, S. Cendrowski, Warszawa
2016, s. 131-147; A. Markiewicz, Sztuka sakrałna; A. Betlej, A. Markiewicz, Magnificentia rerum.
Materiały źródłowe do fundacji artystycznych w xviii wieku, Kraków 2017 (= Materiały do
dziejów kultury i sztuki xvn i xvin wieku, 5).
29 J.M. Kossowicz, Diariusz podróży, s. 263-265; BCzart, rkps 1152 11, Diarium mansionis Parisiis et
diarium itineris in Angliam conscriptum ab Alexandro in Jabłonow Jabłonowski a 29 Novem-
bris 1684 [...],s. 47-49. Zob. S. Castelluccio,La Galerie de Glaces. Les receptions dambassadeurs,
„Versalia. Revue de la Societe des Amis de Versailles”, 2006, nr 9(1), s. 24-52.
30 J.M. Kossowicz, Diariusz podróży, s. 390-391.
„Różne sztuki wód” i Bernini...
105