DOI Artikel:
Mommsen, Theodor: Commentarium ludorum saecularium quintorum qui facti sunt imp. Caesare Divi F. Augusti Trib. Pot. VI
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.8558#0356
629
QVI FACTI SVXT IMPERANTE AVGVSTO
630
20. (M. Valerius) Potitus Messalla 150. 154, consul
a. 722 (i).
21. (M.Valerius) M[_ess]alla Messallinus 152, consul
a. 751. Hunc ut intellegamus, requirit Carmen
notissimi™, quo eum ante a. 735 Tibullus cele-
bravi factum quindecimvirum. Accedit cogno-
men duplex eidem similiter tributimi in titulo
nuperrime in urbe Roma invento (2), cum auc-
tores varient (Meaaalàq rj MsOGalìvog index
Dionis, ubi iam crediderim delendum esse,
Messalinus fastorum indices Chronographi a. 354
et Hydatianus, item Tibullus 2, 5, 17. 115
Ovidius ex Ponto 1, 7. 2, 2, Velleius 2, 112,
Tacitus ann. 3, 18. 34; Messalla mon. Ancyr.
3, 29, tituli C. IV, 2450 et VI, 10253, Sueto-
nius Aug. 58. 74. Galb. 4, Tacitus ann. 1, 8).
In cognominibus iis cum adhuc crediderimus
duas formas perturbatas esse, iam intellegitur
eum usum esse simul utroque.
(') A. 722 k. Nov. cousulem factum M. Valerium no-
mi nani fasti Venusini et Ficoroniani (C. /. L. I p. 471 n. VI
et VII), M. Messal{lam) nuper inventi Cuprenses (Fiorelli Not.
de;jli scavi 1888 p. 563 = Eph. Epigr. Vili n. 224). Eundem
Valerium, Potitum nominat Dio non recensens in indice, sed
memorans in textu 51, 24, adscribens eum ad a. 725 errore,
quem refutavit Borghesius opp. 1, 412 noe debuit defendere
Waddington in elenclio proconsulum Asiae n. 52. Cf. Ephemeris
epigraph. 3 p. 4.
(2) Eum repertum ad thermas Diocletianas edidit Gattius
noster in huius academiae excavationum notitia a. 1890 p. 214
scriptum a parte utraque. In altera noniinantur consules a. 751 sic:
m. m e sballa • messala
l. lenMlVS ■ flam • mart
COS
ex S. c • refic • cvr
L. Lentulum hunc flaminem Martialem fuisse praeterea testatur
denarius cusus ab co triumviro monetali inter a. 734 et 739
(videantur quae dixi ego Zeitschrift fùr Numismatik voi. 11
a. 1884 p. 80 et Babelon monnaies de la rcp. Rom. 1 p. 431).
Ab altera parte incisus est titulus a. p. Olir. 41 liic : ex •
AVCTORitote | ti • clavdi caes | avg ■ germ | pontif max \
cn • sent1vs • SATVRJlillUS COS. \ reficiend * CVrO-ìiit.
(3) Dubitavi aliquamdiu, Messalla is, de quo poeta v. 119.
120: tum Messalla meus pia det spectacula turbae et plaudat
<:urru praetcreunte pater, utrum pater sit an fìlius, postquain
bum- didicimus eodem nomino et ipsum usum osse; nani non
sino aliqua molestia pater predicative accipitur videnturque
adeo Messalla et pater sibi opponi, ille ex curru triumpbali
oculos ad patrem convertens, hic praetervehenti filio plaudens.
^ed simplicior certe est opinio vulgo recepta.
Monumenti antichi. — Voi. I.
Anno igitur u. c. 737 quindecimvirum collegium
numeravit sacerdotes vigiliti unum et fortasse etiam
plures, nam indices duo pieni non nominant nisi
praesentes. Confirmatur ita quod refert Dio (4) a.
u. c. 725 imperatori permissum esse ut publicos
sacerdotes quot vellet etiam supra numerum crearet
et illustratur eo, quod post annos duodecim in hoc
certe collegio inter maiora quattuor non summo mi-
nimum sex sacerdotes invenimus supra numerum crea-
tos, quorum locorum numerimi postea etiam magis
crevisse Dio significat (5). — Sacerdotes ego supra
recensiti ordine alpliabetico : in actis cum enumerentur
quinquies, scilicet primo loco qui eo die in decreto
faciendo adfuerint, tribus sequentibus qui adfuerint ad
sacra diurna terna, postremum in ipso actorum fine, ubi
omnes nominatos fuisse verisimile est, ex his quinque
indicibus integro secundo et quarto solis, ordo hic est:
v. 44. 45 : 2. 14 ..... 13. 5 .....
v. 107 : 1. 2. 15. 18. 13. 6. 7.
v. 132 : 2.....
v. 150-152 : 1. 2. 4. 20. 12. 15. 19. 16. 9. 13.
18. 10. 5. 6. 8. 11. 3. 7. 21.
v. 167/8 : .....17. 12. 15 (?) 6(?).. 8 ....
In his indicibus ad honorificentiae graduili respectum
esse vel inde intellegitur, quod Augustus et Agrippa
ubi noniinantur praecedunt, extremus est Messallinus,
quem constat adulescentulum in collegium receptum
esse et eo tempore, quo ludi celebrati sunt, honoribus
etiamtum mantisse. Sed ad certam legem recensus eos
non esse institutos item inde efficitur, quod C. Sentius
cos. 735 secundo loco praecedit, quarto sequitur
M. Lollium cos. fortasse a. 733. Item qui aetate consil-
iari inter privatos tertio loco fuisse videtur Potitus Mes-
salla consul suffectus a. 722 (praecedunt eum L. Censo-
rinus consul a. 715 et C.Sosius ordinarius a. 722) quiqne
ludis quoque circensibus praesedit, in recensii quarto
(') 51, 20: hQéug re avxòv xttì vnèQ xùv Ùqi&iiòv naovg
«v ael itieh'jGr) ngoaigeìoS-ai. Id principem ita effecisse, ut quos
creari vellet senatui commendaret, exposui Staatsrecht 2,1110.
Etiam in Arvalium collegio numerum sacerdotium excessissc
legitimum Henzenus ]>raef. p. Ili adnotavit.
(5) L. e: 071 ef> uov e| èxeivov nttQaó'ofrèi' is ùóqiotov
intjvì-rjftij, mate fiìjfàv tu XQtji'td uè nsQÌ tot nky&ovs itvtmr
àxQifiokoyeìad-ai. Quot fuerint imperante Severo, acta altera non
magis determinanti qui noniinantur ad numerum nostris actis
testatum prope accedunt.
41
QVI FACTI SVXT IMPERANTE AVGVSTO
630
20. (M. Valerius) Potitus Messalla 150. 154, consul
a. 722 (i).
21. (M.Valerius) M[_ess]alla Messallinus 152, consul
a. 751. Hunc ut intellegamus, requirit Carmen
notissimi™, quo eum ante a. 735 Tibullus cele-
bravi factum quindecimvirum. Accedit cogno-
men duplex eidem similiter tributimi in titulo
nuperrime in urbe Roma invento (2), cum auc-
tores varient (Meaaalàq rj MsOGalìvog index
Dionis, ubi iam crediderim delendum esse,
Messalinus fastorum indices Chronographi a. 354
et Hydatianus, item Tibullus 2, 5, 17. 115
Ovidius ex Ponto 1, 7. 2, 2, Velleius 2, 112,
Tacitus ann. 3, 18. 34; Messalla mon. Ancyr.
3, 29, tituli C. IV, 2450 et VI, 10253, Sueto-
nius Aug. 58. 74. Galb. 4, Tacitus ann. 1, 8).
In cognominibus iis cum adhuc crediderimus
duas formas perturbatas esse, iam intellegitur
eum usum esse simul utroque.
(') A. 722 k. Nov. cousulem factum M. Valerium no-
mi nani fasti Venusini et Ficoroniani (C. /. L. I p. 471 n. VI
et VII), M. Messal{lam) nuper inventi Cuprenses (Fiorelli Not.
de;jli scavi 1888 p. 563 = Eph. Epigr. Vili n. 224). Eundem
Valerium, Potitum nominat Dio non recensens in indice, sed
memorans in textu 51, 24, adscribens eum ad a. 725 errore,
quem refutavit Borghesius opp. 1, 412 noe debuit defendere
Waddington in elenclio proconsulum Asiae n. 52. Cf. Ephemeris
epigraph. 3 p. 4.
(2) Eum repertum ad thermas Diocletianas edidit Gattius
noster in huius academiae excavationum notitia a. 1890 p. 214
scriptum a parte utraque. In altera noniinantur consules a. 751 sic:
m. m e sballa • messala
l. lenMlVS ■ flam • mart
COS
ex S. c • refic • cvr
L. Lentulum hunc flaminem Martialem fuisse praeterea testatur
denarius cusus ab co triumviro monetali inter a. 734 et 739
(videantur quae dixi ego Zeitschrift fùr Numismatik voi. 11
a. 1884 p. 80 et Babelon monnaies de la rcp. Rom. 1 p. 431).
Ab altera parte incisus est titulus a. p. Olir. 41 liic : ex •
AVCTORitote | ti • clavdi caes | avg ■ germ | pontif max \
cn • sent1vs • SATVRJlillUS COS. \ reficiend * CVrO-ìiit.
(3) Dubitavi aliquamdiu, Messalla is, de quo poeta v. 119.
120: tum Messalla meus pia det spectacula turbae et plaudat
<:urru praetcreunte pater, utrum pater sit an fìlius, postquain
bum- didicimus eodem nomino et ipsum usum osse; nani non
sino aliqua molestia pater predicative accipitur videnturque
adeo Messalla et pater sibi opponi, ille ex curru triumpbali
oculos ad patrem convertens, hic praetervehenti filio plaudens.
^ed simplicior certe est opinio vulgo recepta.
Monumenti antichi. — Voi. I.
Anno igitur u. c. 737 quindecimvirum collegium
numeravit sacerdotes vigiliti unum et fortasse etiam
plures, nam indices duo pieni non nominant nisi
praesentes. Confirmatur ita quod refert Dio (4) a.
u. c. 725 imperatori permissum esse ut publicos
sacerdotes quot vellet etiam supra numerum crearet
et illustratur eo, quod post annos duodecim in hoc
certe collegio inter maiora quattuor non summo mi-
nimum sex sacerdotes invenimus supra numerum crea-
tos, quorum locorum numerimi postea etiam magis
crevisse Dio significat (5). — Sacerdotes ego supra
recensiti ordine alpliabetico : in actis cum enumerentur
quinquies, scilicet primo loco qui eo die in decreto
faciendo adfuerint, tribus sequentibus qui adfuerint ad
sacra diurna terna, postremum in ipso actorum fine, ubi
omnes nominatos fuisse verisimile est, ex his quinque
indicibus integro secundo et quarto solis, ordo hic est:
v. 44. 45 : 2. 14 ..... 13. 5 .....
v. 107 : 1. 2. 15. 18. 13. 6. 7.
v. 132 : 2.....
v. 150-152 : 1. 2. 4. 20. 12. 15. 19. 16. 9. 13.
18. 10. 5. 6. 8. 11. 3. 7. 21.
v. 167/8 : .....17. 12. 15 (?) 6(?).. 8 ....
In his indicibus ad honorificentiae graduili respectum
esse vel inde intellegitur, quod Augustus et Agrippa
ubi noniinantur praecedunt, extremus est Messallinus,
quem constat adulescentulum in collegium receptum
esse et eo tempore, quo ludi celebrati sunt, honoribus
etiamtum mantisse. Sed ad certam legem recensus eos
non esse institutos item inde efficitur, quod C. Sentius
cos. 735 secundo loco praecedit, quarto sequitur
M. Lollium cos. fortasse a. 733. Item qui aetate consil-
iari inter privatos tertio loco fuisse videtur Potitus Mes-
salla consul suffectus a. 722 (praecedunt eum L. Censo-
rinus consul a. 715 et C.Sosius ordinarius a. 722) quiqne
ludis quoque circensibus praesedit, in recensii quarto
(') 51, 20: hQéug re avxòv xttì vnèQ xùv Ùqi&iiòv naovg
«v ael itieh'jGr) ngoaigeìoS-ai. Id principem ita effecisse, ut quos
creari vellet senatui commendaret, exposui Staatsrecht 2,1110.
Etiam in Arvalium collegio numerum sacerdotium excessissc
legitimum Henzenus ]>raef. p. Ili adnotavit.
(5) L. e: 071 ef> uov e| èxeivov nttQaó'ofrèi' is ùóqiotov
intjvì-rjftij, mate fiìjfàv tu XQtji'td uè nsQÌ tot nky&ovs itvtmr
àxQifiokoyeìad-ai. Quot fuerint imperante Severo, acta altera non
magis determinanti qui noniinantur ad numerum nostris actis
testatum prope accedunt.
41