DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.41972#0070
IV
Pałac Biskupi w Krakowie
a projekty Giovanniego Battisty Gisleniego
bla początku lat sześćdziesiątych Nina Miks opublikowała (bez komentarza) dwa ty-
sunki działającego w Polsce rzymskiego architekta i muzyka Giovanniego Battisty Gis-
leniego (1600-1672) przechowywane w zbiorach Drezna i Londynu, zawierające wer-
sję szkicową i bardziej szczegółową projektu miejskiego pałacu (il. IV—1, 2)1. Na obu
rysunkach występuje rzut piano nobile oraz widok głównej elewacji trzykondygnacjo-
wego (piętrowego z mezzanino), prostokątnego w planie budynku, o takim samym,
charakterystycznym układzie reprezentacyjnych pomieszczeń piętra, lecz inaczej roz-
wiązanej kondygnacji parteru, na co wskazują różnice w kompozycji fasady.
Pierwszy rysunek, drezdeński, to wyraźnie wstępny wariant projektu (il. IV— 1)2.
Rozkład pomieszczeń piano nobile, licząc od prawej, kolejno: jedno-, dwu- i trzytrak-
towy, przewidywał umieszczenie w skrajnej, prawej partii gmachu okazałej sieni z trój-
biegową klatką schodową, zajmującej całą głębokość budowli, a następnie podobnych
rozmiarów salonu, z którym — w układzie amfiladowym — komunikowała się para
symetrycznie rozplanowanych apartamentów mieszkalnych, składających się z przed-
pokoju, sypialni o wyodrębnionej alkowie oraz trzech małych pomieszczeń-gabinetów.
Między krańcowe pary tych gabinetów wprowadzono obszerną, prostokątną kaplicę
i dwa biegi schodów wiodących z pokoi pańskich do mieszkań dla dworzan i służby
w kondygnacji mezzaninowej. Salon, przedpokoje i sypialnie ogrzewane być miały pie-
cami i kominkami. Piece przewidziano także w większych gabinetach. Sień ze schoda-
mi, kaplicę oraz mniejsze gabinety pozbawiono ogrzewania. Linią przerywaną ozna-
czył architekt miejsca ustawienia łóżek w alkowach, zaznaczając również otwory okie-
nek do kaplicy umożliwiających uczestniczenie w nabożeństwie bez opuszczania cie-
płej sypialni. Podobna, przerywana linia, widoczna w środkowej, frontowej części gma-
chu, wyznacza powierzchnię usytuowanej poniżej, w kondygnacji parteru, otwartej
1 N. Miks, Zbiór rysunków G. B. Gisleniego, architekta XVII wieku w Sir John Soane’s Museum w Londynie,
„Biuletyn Historii Sztuki”, 23, 1961, s. 332-333, il. 4-5 do tekstu na s. 338.
2 Drezno, Państwowy Gabinet Rycin, tzw. Szkicownik G. Chiaveriego, k. 15 (dalej cyt. D- i nr karty). Por.
N. Miks-Rudkowska, Zbiory projektów, s. 113-114.
Pałac Biskupi w Krakowie
a projekty Giovanniego Battisty Gisleniego
bla początku lat sześćdziesiątych Nina Miks opublikowała (bez komentarza) dwa ty-
sunki działającego w Polsce rzymskiego architekta i muzyka Giovanniego Battisty Gis-
leniego (1600-1672) przechowywane w zbiorach Drezna i Londynu, zawierające wer-
sję szkicową i bardziej szczegółową projektu miejskiego pałacu (il. IV—1, 2)1. Na obu
rysunkach występuje rzut piano nobile oraz widok głównej elewacji trzykondygnacjo-
wego (piętrowego z mezzanino), prostokątnego w planie budynku, o takim samym,
charakterystycznym układzie reprezentacyjnych pomieszczeń piętra, lecz inaczej roz-
wiązanej kondygnacji parteru, na co wskazują różnice w kompozycji fasady.
Pierwszy rysunek, drezdeński, to wyraźnie wstępny wariant projektu (il. IV— 1)2.
Rozkład pomieszczeń piano nobile, licząc od prawej, kolejno: jedno-, dwu- i trzytrak-
towy, przewidywał umieszczenie w skrajnej, prawej partii gmachu okazałej sieni z trój-
biegową klatką schodową, zajmującej całą głębokość budowli, a następnie podobnych
rozmiarów salonu, z którym — w układzie amfiladowym — komunikowała się para
symetrycznie rozplanowanych apartamentów mieszkalnych, składających się z przed-
pokoju, sypialni o wyodrębnionej alkowie oraz trzech małych pomieszczeń-gabinetów.
Między krańcowe pary tych gabinetów wprowadzono obszerną, prostokątną kaplicę
i dwa biegi schodów wiodących z pokoi pańskich do mieszkań dla dworzan i służby
w kondygnacji mezzaninowej. Salon, przedpokoje i sypialnie ogrzewane być miały pie-
cami i kominkami. Piece przewidziano także w większych gabinetach. Sień ze schoda-
mi, kaplicę oraz mniejsze gabinety pozbawiono ogrzewania. Linią przerywaną ozna-
czył architekt miejsca ustawienia łóżek w alkowach, zaznaczając również otwory okie-
nek do kaplicy umożliwiających uczestniczenie w nabożeństwie bez opuszczania cie-
płej sypialni. Podobna, przerywana linia, widoczna w środkowej, frontowej części gma-
chu, wyznacza powierzchnię usytuowanej poniżej, w kondygnacji parteru, otwartej
1 N. Miks, Zbiór rysunków G. B. Gisleniego, architekta XVII wieku w Sir John Soane’s Museum w Londynie,
„Biuletyn Historii Sztuki”, 23, 1961, s. 332-333, il. 4-5 do tekstu na s. 338.
2 Drezno, Państwowy Gabinet Rycin, tzw. Szkicownik G. Chiaveriego, k. 15 (dalej cyt. D- i nr karty). Por.
N. Miks-Rudkowska, Zbiory projektów, s. 113-114.