DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.41972#0168
VII
Projekt „Teatro di Ouarantore”
dla kościoła w Rzymie
Pośród niepublikowanych rysunków z kolekcji Domenica Martinellego w mediolańskim
Castello Sforzesco wyróżnia się niezwykłym programem treściowym projekt architek-
toniczno-malarskiej dekoracji okazjonalnej dwóch ścian wnętrza sakralnego widoczny
na karcie 65 (wymiary 420 x 520 mm, poprzednia numeracja 71; il. VII—l)1. Ten nie-
dokończony rysunek, starannie wykonany tuszem i akwarelą, lecz w części naszkico-
wany tylko ołówkiem, Nina Miks-Rudkowska w rękopiśmiennym katalogu projektów
Giovanniego Battisty Gisleniego (1600-1672) trafnie przypisała owemu rzymskiemu
artyście2. Autorstwo to potwierdzają zarówno — zauważone przez nią — podobieństwo
motywów, takich jak piramida, obeliski i okazałe wazony, oraz typ perspektywy archi-
tektonicznej zastosowanej w partii środkowej, do analogicznych motywów i rozwiązań
użytych przez Gisleniego w znanym projekcie theatrum in exequiis Karola Ferdynanda
Wazy z roku 1655, jak też — dodajmy od siebie — iluzjonistyczne arkady ukazujące
sceny w krajobrazie, bardzo zbliżone do występujących na gisleniowskim projekcie ga-
lerii przy pałacu Kazimierzowskim w Warszawie, z czasu między rokiem 1665 a 16673.
Z kolei „elementy egiptyzujące”, by posłużyć się sformułowaniem autorki, a mia-
nowicie piramidalna struktura pseudoołtarzowa zwieńczona krzyżem i flankowana
przez parę ułamanych obelisków, oraz liczne obeliski ozdobione hieroglifami, które
uznała za „atrybut sensu stricto pogrzebowy”, skłoniły ją do rozpoznania rysunku jako
projektu „okolicznościowej dekoracji pogrzebowej"4. Podobnie oczytała go Valeria
Pracchi w sumarycznym katalogu mediolańskiej kolekcji5. Wystarczy jednak porównać
1 Por. V Pracchi, La Raccolta Martinelli al Castello Sforzesco diMilano, „Il disegno di architettura”, 3, Aprile
1991, s. 12, poz. 71.
2 N. Miks-Rudkowska, Zbiory projektów, s. 38-41.
3 Zob. W Kret, Theatrum in exequiis Karola Ferdynanda Wazy na tle twórczości Giovanniego Battisty Gisle-
niego, „Rocznik Warszawski" 1975, s. 41-66; N. Miks-Rudkowska, Theatrum in exequiis Karola Ferdynanda
Wazy. Z badań nad twórczością G. B. Gisleniego, „Biuletyn Historii Sztuki”, 4 1968, s. 419-434; S. Mossa-
kowski, Galeria przy Vi//aRegia w Warszawie projektu G. B. Gisleniego (rozdział VI niniejszej książki).
4 Miks-Rudkowska, Zbiory projektów, s. 38-41.
5 Pracchi, op. cit.
Projekt „Teatro di Ouarantore”
dla kościoła w Rzymie
Pośród niepublikowanych rysunków z kolekcji Domenica Martinellego w mediolańskim
Castello Sforzesco wyróżnia się niezwykłym programem treściowym projekt architek-
toniczno-malarskiej dekoracji okazjonalnej dwóch ścian wnętrza sakralnego widoczny
na karcie 65 (wymiary 420 x 520 mm, poprzednia numeracja 71; il. VII—l)1. Ten nie-
dokończony rysunek, starannie wykonany tuszem i akwarelą, lecz w części naszkico-
wany tylko ołówkiem, Nina Miks-Rudkowska w rękopiśmiennym katalogu projektów
Giovanniego Battisty Gisleniego (1600-1672) trafnie przypisała owemu rzymskiemu
artyście2. Autorstwo to potwierdzają zarówno — zauważone przez nią — podobieństwo
motywów, takich jak piramida, obeliski i okazałe wazony, oraz typ perspektywy archi-
tektonicznej zastosowanej w partii środkowej, do analogicznych motywów i rozwiązań
użytych przez Gisleniego w znanym projekcie theatrum in exequiis Karola Ferdynanda
Wazy z roku 1655, jak też — dodajmy od siebie — iluzjonistyczne arkady ukazujące
sceny w krajobrazie, bardzo zbliżone do występujących na gisleniowskim projekcie ga-
lerii przy pałacu Kazimierzowskim w Warszawie, z czasu między rokiem 1665 a 16673.
Z kolei „elementy egiptyzujące”, by posłużyć się sformułowaniem autorki, a mia-
nowicie piramidalna struktura pseudoołtarzowa zwieńczona krzyżem i flankowana
przez parę ułamanych obelisków, oraz liczne obeliski ozdobione hieroglifami, które
uznała za „atrybut sensu stricto pogrzebowy”, skłoniły ją do rozpoznania rysunku jako
projektu „okolicznościowej dekoracji pogrzebowej"4. Podobnie oczytała go Valeria
Pracchi w sumarycznym katalogu mediolańskiej kolekcji5. Wystarczy jednak porównać
1 Por. V Pracchi, La Raccolta Martinelli al Castello Sforzesco diMilano, „Il disegno di architettura”, 3, Aprile
1991, s. 12, poz. 71.
2 N. Miks-Rudkowska, Zbiory projektów, s. 38-41.
3 Zob. W Kret, Theatrum in exequiis Karola Ferdynanda Wazy na tle twórczości Giovanniego Battisty Gisle-
niego, „Rocznik Warszawski" 1975, s. 41-66; N. Miks-Rudkowska, Theatrum in exequiis Karola Ferdynanda
Wazy. Z badań nad twórczością G. B. Gisleniego, „Biuletyn Historii Sztuki”, 4 1968, s. 419-434; S. Mossa-
kowski, Galeria przy Vi//aRegia w Warszawie projektu G. B. Gisleniego (rozdział VI niniejszej książki).
4 Miks-Rudkowska, Zbiory projektów, s. 38-41.
5 Pracchi, op. cit.