Muratori, Lodovico Antonio [Editor]: Antiquitates Italicae Medii Aevi, Sive Dissertationes De Moribus, Ritibus, Religione, Regimine, Magistratibus, Legibus ... post declinationem Rom. Imp. ad Annum usque MD: Omnia Illustrantur, Et Confirmantur Ingenti Copia Diplomatum Et Chartarum Veterum, Nunc primùm ex Archivis Italiae depromtarum, Additis Etiam Nummis, Chronicis, Aliisque Monumentis Numquam Antea Editis (Band 2) (Arretii, 1774) [Cicognara, 2496-2]

3«7. ANTIOUIT.

tra sentiant & scribant Canonum in-
terpretes ; immo ne majoribus qui-
dem, quoties agatur de instrumentis
dumtaxat Episcopi Curiam & nego-
tia respicientibus. Certe hujus rei e-
xempla apud Italos nostrd quoque
tempestate minime desiderantur. Por-
ro in Charta Anni DCCCXX. quam
protuli in Dissertatione IX. de Mis.
sis &c. occurrunt duo Notarii Regu-
lctres , quo nomine designatos opinor
JSJotarics Ordinarios , quum alii fortas-
se fuerint extra ordinem aliquando
ad id munus adle£U.

Sed quod praecipue in oculos om-
nium incurrit, dum a£la veterum le-
guntur, imperitia Notariorum est,
atque ignorantia, quae in omnibus
ferme eorum Chartis elucet. Infeli-
cem Latinam Linguam appelles , u-
bi tot Soloecismis ac Barbarismis foe-
datam sub illorum manibus intuea-
re. Interdum tanta est illic verborum
ac struclurae confusio , ut quis scri-
pturae sensus , quaeve fit contrahen-
tium intentio, etiamsi serio medite-
re, vix assequaris . Nunc aeneis ty-
pis impressos habemus complures Li-
bros , Tabellionatus Artem pertra-
£fantes, ubi variorum Instrumento-
rum formulae pro negotiorum diver-
sitate praescribuntur, & specimina Te-
stamentorum, Codicillorum, cetero-
rumque publicorum contra£luum ex-
hibentur. Ad hos fontes bibunt, &
in ejusmodi Schola erudiuntur,. qui*
cumque tyrones ad Notariatum exer-
cendum hodie accedunt. Plerique ve«
ro Mutinensium in hanc rem utun-
tur .Arcbetypo Infirumentonm , quem
Librum edidit Dominicus Maria So-
lianus Brixellensis. Paria antiquis e-
tiam fuere praesidia, nullaque regio
aut Civitas numerabatur, cui non a-
liquod Fomularium suppeteret, atque
usurparetur Motariae Arris alum-

B

MEDII AEVI 3S8

A 1 nis . Omnium antiquisiimum Formu-
larum ejusmodi collestorem Gallia
nobis servavit Marculsum , cujus Li-
bros illustravit eruditissimus Bigno-
nius , eique veteres alias Formulas
addidit ii Sirmondo , Lindenbrogio s
atque h se ipso colleftas , quas ha-
bemus a Clariss. Baluzio editas Tom.
II. Capitular. Reg. Francorum. Nul-
lus dubitationi locus eft, quin & pro :
Italicis Tabellionibus suae forent ac
peculiares Formularum colle£liones,,
quamquam eas tcmpus absumsisse jam-
diu videatur. Antiqua veio illa For-
mularia in desuetudinem abire , &
sensim contemni coepere,- ex quo Ro-
manarum Legum usus & ftudium Sc-
culo Christi XII. magna contentione
animi in Scholis & in foro restitu-
tum est. Sublata verb prorsus fuere
Saeculo XIII. quum nempe Rolandi-
nus Summam Mrtis Notariae evulga»
vit, cujus adhuc sormulae & praece-
pta plurima usurpantur in publicis
tabulis conscribendis. Opus hoc ii-
le literis mandavit circiter Annum
MCCLV. & non semel typis tradi-
OI tnm fuit nna siiwii Petri de Boate-

riis, & Johannis Nevizani, aliorum-
ve Commentariis. Do£tissimus Du-
Cangius , ut alibi etiam adnotavi %
censuit, Rolandinum iftum non aliuni
fuisse & Rolandino Patauino, cujus no-
bilem Historiam dedi Tomo VIII.
Rerum Italicarum. In eam quoque
fententiam concessit ante paucoa an-
nos Oudinus de Scriptorib. Ecclesia-
sticis . At aliter sese res habet . Ro-
landino Notariae Artis illustratori pa-
tria fuit Bononia, qua in Urbe is
satis prodit in Formulis Instrumen-
torum , se scripsisse suum Opus ► Ne»
que Scardeonius, aliive Patavini Ro-
landinum suum unquam agnovere- au-
£iorem hujusmodi Libri. Denique di-
sputationem omnem tollere pote§ e-

ditio