Notae Numismaticae - Zapiski Numizmatyczne (2.1997)

znalezione w Polsce, dostały się na obszar środkowoeuropejski z obszarów nadczar-
nomorskich poprzez dorzecze Dniestru. Uwaga ta odnosi się zwłaszcza do sytuacji
z początków drugiej połowy I wieku po Chr., gdy na terenach leżących na zachód
od dolnego biegu Dniepru powstał silny związek plemion sarmackich pod przy-
wództwem Farsoesa, sięgający w kierunku północno-zachodnim aż po górny bieg
Seretu (M. B. Śćukin 1989a, p. 74f.; 1989b, pp. 314-325). Monety wybijane w Olbii
docierały na tereny południowo-wschodniej Polski (R. Madyda-Legutko 1996, p. 47,
105) być może właśnie szlakami biegnącymi dorzeczem Dniestru, wraz z innymi
elementami kultury sarmacki ej (H. Dobrzańska 1996; R. Madyda-Legutko 1996, p. 105).

Drachma partyjska, jeśli przyjmiemy jej ewentualny związek z osadą w Kryspino-
wie, nie jest jedyną monetą pochodzącą z tego stanowiska, budzącą dziś zainteresowa-
nie numizmatyków i archeologów. W 1995 roku odkryto na nim złotą monetę celtyc-
ką (I3 Kaczanowski 1996). Znajdowała się ona w stropowej partii zachowanej części
wypełniska chaty oznaczonej jako obiekt 108. Jest to stater muszlowy wykonany
zjasnożółtego złota próby wynoszącej powyżej 800, o wadze 5,8 g i średnicy 15,5-16,2
mm (ryc. 2). Cechy stylistyczne i metryczne pozwalają zaliczyć stater z Kryspinowa do
tzw. typu krakowskiego, wykazującego pewną odmienność od innych serii późnego
mennictwa celtyckiego. Typ krakowski uznawany jest za lokalną emisję związaną
z ludnością grupy tynieckiej i należy do tej samej grupy późnych naśladownictw state-
rów muszlowych, których okres emisji synchronizowany jest z rozwojem mennictwa
Bojów w rejonie Bratysławy, tj. fazą D Castelina (K. Castelin 1976, pp. 260-269;
Z. Woźniak 1977, p. 244; 1978, pp. 110-111; 1984, p. 30 i n.; L. Morawiecki 1986,
pp. 117-118). Stater z Kryspinowa pochodzi więc zapewne z około połowy I wieku
przed Chr., a "więc data jej emisji pokrywa się w przybliżeniu z początkami rozwoju
osad}' kryspinowskiej. Łącznie z egzemplarzem z Kryspinowa znanych jest dotychczas
lalko siedem staterów zaliczanych do typu krakowskiego, z których cztery znalezione
zostały w rejonie podkrakowskim. Jednak tylko stater z osady w Kryspinowie jest
monetą o znanej lokalizacji, odkrytą podczas prac wykopaliskowych.

Druga z odkrytych dotychczas monet w trakcie badań wykopaliskowych pro-
wadzonych na osadzie w Kryspinowie nie jest z pewnością znaleziskiem mogącym
wzbudzić jakieś specjalne zainteresowanie, jest to bowiem denar Hadriana z lat
119-122. Jednakże fakt, że z przebadanej dotychczas dużej części osady
w Kryspinowie pochodzi tylko jedna moneta rzymska posiada także swoje znacze-
nie. Większość odkrytych dotychczas na osadzie obiektów i materiałów luźnych
datować należy na fazę A3 młodszego okresu przedrzymskiego lub na okres wcze-
snorzymski. Brak wśród nich, poza wspomnianym denarem Hadriana, innych
monet państwa rzymskiego, potwierdza w jakimś stopniu uwagi o późnej dacie
napływu denarów z czasów panowania dynastii Flawiuszów i Antoninów.

Wspomnieć na koniec należy, że w 1825 roku znaleziono w Kryspinowie dwa de-
nary, jeden Marka Aureliusza z 168 roku (RIC 191-192), o drugim brak jest danych
(A. Kunisz 1985, p. 106, tamże starsza lit.). Nie posiadamy bliższych informacji o miej-
scu i okolicznościach ich odkrycia. Nie możemy wykluczyć, że obie te monety znajdo-
wały się niegdyś w rękach mieszkańców osady ludności kultury przeworskiej, w której
znaleziono omówiony wyżej złoty stater typu krakowskiego i denar Hadriana.

100