DOI article:
Paszkiewicz, Borys: The Sicilian design on the Opole coin and the genesis of the white eagle
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.21230#0351
ta, oczywiście, nie opisuje istniejącego realnie ptaka, lecz orła herbów, symboli
i przypowieści moralnych. W Ambrozjańskiej interpretacji orzeł to sam Chrystus.
Nieprzypadkowo moneta sycylijskajest złota, a więc słoneczna. Król królów potwier-
dza prawość króla. Manfred i orzeł patrzą na multyplu w tę samą, prawą stronę -
ku słońcu. Już od czasów angustales Fryderyka II sycylijskie monety złote służą pre-
zentacji wysublimowanej ideologii władzy.
Decyzja o doborze symbolu na monetę opolską, i to wyróżnioną imieniem księcia,
musiała być motywowana politycznie. Wolno sądzić, że symbol z monety Manfreda był
dla jej autora zrozumiały. Władysław opolski znakiem orła posługiwał się na swych
pieczęciach z pewnością świadomie. Na monecie Uladizlaus chciał się pokazać jako
władca z Bożej łaski (opolskich poddanych nie trzeba było zapewniać o dobrym po-
chodzeniu ich księcia), patrzący bez lęku w prawdę i dobro. Wymuszony okoliczno-
ściami srebrny kruszec monety nie powinien osłabić wymowy symbolu.
Moneta Władysława musiała powstać po 1258 r., kiedy najwcześniej mógł być wybity
sycylijski jej pierwowzór. Spośród skarbów, w których wystąpiły brakteaty Uladi-
zlaus, najstarszy jest depozyt z Brzegów (ok. 1270). Monetę wybito więc zapewne
w latach sześćdziesiątych XIII w., a jej kontekstem historycznym mogło być przygo-
towanie roszczeń do tronu w Krakowie. Od 1267 r. Władysław był najstarszym
Piastem, lub ewentualnie drugim co do starszeństwa (po Bolesławie Łysym, który
chyba nie był poważnym konkurentem). Wincenty z Kielczy, twórca państwowej
ideologii Św. Stanisława, był przeorem dominikanów raciborskich i pojawiał się
w otoczeniu księcia Władysława, niewątpliwie więc oddziaływał na poglądy panują-
ce na tym dworze.
Brakteat Uladizlaus jest w takim razie najpóźniejszym rozpoznanym przypad-
kiem użycia orła na monecie polskiej jako przedheraldycznego symbolu cnoty
księcia, a zarazem pokazuje, jak - u progu przekształcenia w herb - znak orła
manifestował boską legitymację władzy Piastów. Moneta Manfreda sycylijskiego
okazała się jednym z elementów tradycji herbu Orzeł Biały.
351
i przypowieści moralnych. W Ambrozjańskiej interpretacji orzeł to sam Chrystus.
Nieprzypadkowo moneta sycylijskajest złota, a więc słoneczna. Król królów potwier-
dza prawość króla. Manfred i orzeł patrzą na multyplu w tę samą, prawą stronę -
ku słońcu. Już od czasów angustales Fryderyka II sycylijskie monety złote służą pre-
zentacji wysublimowanej ideologii władzy.
Decyzja o doborze symbolu na monetę opolską, i to wyróżnioną imieniem księcia,
musiała być motywowana politycznie. Wolno sądzić, że symbol z monety Manfreda był
dla jej autora zrozumiały. Władysław opolski znakiem orła posługiwał się na swych
pieczęciach z pewnością świadomie. Na monecie Uladizlaus chciał się pokazać jako
władca z Bożej łaski (opolskich poddanych nie trzeba było zapewniać o dobrym po-
chodzeniu ich księcia), patrzący bez lęku w prawdę i dobro. Wymuszony okoliczno-
ściami srebrny kruszec monety nie powinien osłabić wymowy symbolu.
Moneta Władysława musiała powstać po 1258 r., kiedy najwcześniej mógł być wybity
sycylijski jej pierwowzór. Spośród skarbów, w których wystąpiły brakteaty Uladi-
zlaus, najstarszy jest depozyt z Brzegów (ok. 1270). Monetę wybito więc zapewne
w latach sześćdziesiątych XIII w., a jej kontekstem historycznym mogło być przygo-
towanie roszczeń do tronu w Krakowie. Od 1267 r. Władysław był najstarszym
Piastem, lub ewentualnie drugim co do starszeństwa (po Bolesławie Łysym, który
chyba nie był poważnym konkurentem). Wincenty z Kielczy, twórca państwowej
ideologii Św. Stanisława, był przeorem dominikanów raciborskich i pojawiał się
w otoczeniu księcia Władysława, niewątpliwie więc oddziaływał na poglądy panują-
ce na tym dworze.
Brakteat Uladizlaus jest w takim razie najpóźniejszym rozpoznanym przypad-
kiem użycia orła na monecie polskiej jako przedheraldycznego symbolu cnoty
księcia, a zarazem pokazuje, jak - u progu przekształcenia w herb - znak orła
manifestował boską legitymację władzy Piastów. Moneta Manfreda sycylijskiego
okazała się jednym z elementów tradycji herbu Orzeł Biały.
351