DOI issue:
Materiały / Materials
DOI article:Naumovic̆ Riabcevic̆, Valantin: Znaleziska brakteatów, imitujących kufickie dirhamy, z terytorium współczesnej Białorusi
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.22230#0199
Tom VII
Kraków 2012
YALANTIN NAUMOYIĆ RIABCEYIĆ
Państwowy Uniwersytet Białoruski, Mińsk
Znaleziska brakteatów, imitujących kufickie
dirhamy, z terytorium współczesnej Białorusi* 1*
Wieki IX-X w historii Rusi jawią się współczesnym numizmatykom jako
okres dirhama - srebrnej monety arabskiego kalifatu, znajdującej się wówczas
w powszechnym obiegu na jej rynkach. Wraz z końcem X w. zaczął się okres
dominacji zachodnioeuropejskiego srebrnego denara, jednakże znaczna część dir-
hamów pozostawała w obiegu także w XI stuleciu.
W 922 r. arabski autor Ahmad ibn Fadlan przedstawił kalifowi al-Muqtadi-
rowi bi-llah sprawozdanie (raport) ze swego rocznego pobytu w nadwołżańskiej
Bułgarii. Opisując spotkania z kupcami - „Rusami”, podaje on: „Każda z ich
kobiet ma na piersi umocowane puzderko (448), czy to z żelaza, czy ze srebra,
z miedzi, czy [wreszcie] ze złota (449), stosownie do majątku jej męża i rozmiarów
tegoż [majątku]. Przy każdym puzderku jest pierścień, do którego przymocowany
jest nóż, również [zawieszony] na piersiach (450). Na szyjach noszą naszyjniki
(451) ze złota i srebra, gdy bowiem mąż („Rus” - V. R.) posiada dziesięć tysięcy
1 V.N. RIABCEVIĆ (1934-2008), wybitny białoruski historyk i numizmatyk, profesor katedry archeologii
i nauk pomocniczych historii Państwowego Uniwersytetu Białoruskiego, autor 4 monografii, około 100 artyku-
łów i 300 haseł encyklopedycznych; por. I. KOLOBOYA, „Naućnaja diejatielnost’ V.N. Riabcevića”, Bankauski
viesnik, Sakavik 2010, s. 6-8; A.A. JEGORIEJĆENKO, „Pamjaci vućonaha. Valentin Naumović Riabcević” ,
Yiestnik BGU, 2008, ijul’, Serija 3, No 2, s. 95; „Pamjaci Valjancina Naumavića Rabcevića”, [w:] T.A. DŻU-
MANTAJEVA (red.), Gistoryja i archealogija Polacka i Polackaj zjarnli, Polack 2009, s. 7-8. Autor przesłał
tekst niniejszego artykułu niedługo przed śmiercią. Mimo braku możliwości wykonania korekty i przedyskutowa-
nia niektórych, nie w pełni wyjaśnionych kwestii Redakcja Notae Numismaticae - Zapisków Numizmatycznych
zdecydowała się na publikację tekstu bez zmian. Uzupełnione zostały natomiast ilustracje, których brakowało
w oryginalnym manuskrypcie. Wielki wkład w przygotowanie tekstu wniósł dr Witał Sidorowicz z Gabinetu
Numizmatycznego Państwowego Uniwersytetu Białoruskiego, który skonsultował tekst oraz pomógł w pozy-
skaniu fotografii naśladowczych brakteatów pochodzących ze skarbu Garaulany (II) i znaleziska z miejscowości
Kazłoucy, a także dostarczył mapę znalezisk brakteatów na terytorium Białorusi. Redakcja pragnie również wy-
razić wdzięczność p. Mikołajowi Plawinskiemu, kierownikowi Działu Archeologii, Numizmatyki i Broni Naro-
dowego Historycznego Muzeum Białorusi, za użyczenie i wyrażenie zgody na publikacje fotografii brakteatów ze
skarbu Garaulany II. Dziękujemy również p. Dorocie Malarczyk za generalną konsultację tekstu.
197
Kraków 2012
YALANTIN NAUMOYIĆ RIABCEYIĆ
Państwowy Uniwersytet Białoruski, Mińsk
Znaleziska brakteatów, imitujących kufickie
dirhamy, z terytorium współczesnej Białorusi* 1*
Wieki IX-X w historii Rusi jawią się współczesnym numizmatykom jako
okres dirhama - srebrnej monety arabskiego kalifatu, znajdującej się wówczas
w powszechnym obiegu na jej rynkach. Wraz z końcem X w. zaczął się okres
dominacji zachodnioeuropejskiego srebrnego denara, jednakże znaczna część dir-
hamów pozostawała w obiegu także w XI stuleciu.
W 922 r. arabski autor Ahmad ibn Fadlan przedstawił kalifowi al-Muqtadi-
rowi bi-llah sprawozdanie (raport) ze swego rocznego pobytu w nadwołżańskiej
Bułgarii. Opisując spotkania z kupcami - „Rusami”, podaje on: „Każda z ich
kobiet ma na piersi umocowane puzderko (448), czy to z żelaza, czy ze srebra,
z miedzi, czy [wreszcie] ze złota (449), stosownie do majątku jej męża i rozmiarów
tegoż [majątku]. Przy każdym puzderku jest pierścień, do którego przymocowany
jest nóż, również [zawieszony] na piersiach (450). Na szyjach noszą naszyjniki
(451) ze złota i srebra, gdy bowiem mąż („Rus” - V. R.) posiada dziesięć tysięcy
1 V.N. RIABCEVIĆ (1934-2008), wybitny białoruski historyk i numizmatyk, profesor katedry archeologii
i nauk pomocniczych historii Państwowego Uniwersytetu Białoruskiego, autor 4 monografii, około 100 artyku-
łów i 300 haseł encyklopedycznych; por. I. KOLOBOYA, „Naućnaja diejatielnost’ V.N. Riabcevića”, Bankauski
viesnik, Sakavik 2010, s. 6-8; A.A. JEGORIEJĆENKO, „Pamjaci vućonaha. Valentin Naumović Riabcević” ,
Yiestnik BGU, 2008, ijul’, Serija 3, No 2, s. 95; „Pamjaci Valjancina Naumavića Rabcevića”, [w:] T.A. DŻU-
MANTAJEVA (red.), Gistoryja i archealogija Polacka i Polackaj zjarnli, Polack 2009, s. 7-8. Autor przesłał
tekst niniejszego artykułu niedługo przed śmiercią. Mimo braku możliwości wykonania korekty i przedyskutowa-
nia niektórych, nie w pełni wyjaśnionych kwestii Redakcja Notae Numismaticae - Zapisków Numizmatycznych
zdecydowała się na publikację tekstu bez zmian. Uzupełnione zostały natomiast ilustracje, których brakowało
w oryginalnym manuskrypcie. Wielki wkład w przygotowanie tekstu wniósł dr Witał Sidorowicz z Gabinetu
Numizmatycznego Państwowego Uniwersytetu Białoruskiego, który skonsultował tekst oraz pomógł w pozy-
skaniu fotografii naśladowczych brakteatów pochodzących ze skarbu Garaulany (II) i znaleziska z miejscowości
Kazłoucy, a także dostarczył mapę znalezisk brakteatów na terytorium Białorusi. Redakcja pragnie również wy-
razić wdzięczność p. Mikołajowi Plawinskiemu, kierownikowi Działu Archeologii, Numizmatyki i Broni Naro-
dowego Historycznego Muzeum Białorusi, za użyczenie i wyrażenie zgody na publikacje fotografii brakteatów ze
skarbu Garaulany II. Dziękujemy również p. Dorocie Malarczyk za generalną konsultację tekstu.
197