Ostrowski, Jan K.: Lwów: dzieje i sztuka (Kraków, 1997)

a trzeci, „polityczny” - sprawami administracji. Prawo wyboru bur-
mistrza i rajców magistratu początkowo przysługiwało szerokiej
radzie zwanej wydziałem, która też pochodziła z wyborów, wkrótce
jednak zostało ono zastąpione przez nominacje rządotve. Cesarz
potwierdził dotychczasowe przywileje finansowe miasta i tradycyjne
jarmarki, stanowiące ważne źródło jego dochodów.

W ciągu pierwszych dziesięcioleci zaboru społeczeństwo Lwowa
i Galicji czyniło tylko nieśmiałe próby zmierzające do poprawy swej
sytuacji narodowej. W r. 1790 w związku z początkiem panowania
Leopolda II prowadzono starania o uzyskanie dla kraju konstytucji.
Jednocześnie powstało pierwsze tajne stowarzyszenie patriotyczne.
Już po trzecim rozbiorze nowy komitet spiskowy, zwany „centralnoś-
cią”, miał wspomagać organizację legionów za granicą. Gwałtowne,
choć nietrwałe zmiany przyniósł r. 1809. Pod koniec maja oddziały
Księstwa Warszawskiego po zwycięskiej kampanii galicyjskiej zaję-
ły na kilka tygodni Lwów. Wkrótce do miasta powrócili jednak
Austriacy, a zaraz potem wkroczyły tam oddziały rosyjskie. Pokój
w Schónbrunnie przywrócił we Lwowie panowanie Austrii, utrwa-
lone przez kongres wiedeński w r. 1815.

Lata 1815-1848 to okres reakcyjnych rządów księcia Metter-
nicha. Absolutyzm oświecony czasów Józefa II został zastąpiony
przez absolutyzm obskurancki i konserwatywny. Życie kraju i miasta
zamarło w pozornym bezruchu, pod którego powierzchnią stop-
niowo rodził się coraz radykalniej nastawiony ruch narodowy. Jego
istnienie ujawniło się na szerszą skalę w czasie powstania listopa-
dowego, w którym wzięli udział liczni ochotnicy z Galicji. Po upad-
ku powstania Lwów stał się schronieniem niemałej liczby emigran-
tów z Królestwa i terenem mnożących się podziemnych sprzysiężeń,
takich jak „Związek Dwudziestu Jeden”, „Związek Węglarzy Pol-
skich”, „Związek Przyjaciół Ludu” czy „Młoda Sarmacja”. Cechą
charakterystyczną tych ugrupowań był liberalizm i radykalizm spo-
łeczny, tak wówczas jak i później stanowiący charakterystyczną cechę
lwowskich środowisk intelektualno-patriotycznych.

W 2. połowie lat czterdziestych podziemne dotąd akcje znalazły
ujście w otwartych działaniach powstańczo-rewolucyjnych. W r. 1846
nieudane powstanie narodowe w Galicji zostało utopione we krwi
przez sprowokowaną przez Austriaków chłopską rewoltę. Niedobitki
trafiły na lwowską górę straceń, do więzienia karmelickiego oraz
do twierdz w Kufsteinie i Spielbergu. Nowa, tym razem ogólno-
europejska fala rewolucyjna nadeszła wiosną r. 1848. W Galicji
i w całej Austrii wydarzenia tego roku miały dwie fazy. W pierwszej,
wiosennej uzyskano wprowdzenie liberalnej konstytucji, amnestię,

51