DOI Artikel:
Jansen, Daan: Schoolgebouw en Schoolvertrek vóór 1800
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.25881#0028
i6
SCHOOLGEBOUW EN SCHOOLVERTREK VÓÓR 1800
figuur vaak een paar kinderen gezeten, die onderricht ontvangen (zie Male: L’art chrétien
au treizième siècle, Afb. van een der portalen van de kathedraal van Chartres, fig. 32,
pag. 117). Van de vele attributen, waar de beschrijving van Capella van gewaagt, is op deze
voorstelling alleen de roede overgebleven; de roede, die door de volgende eeuwen heen het
attribuut van den schoolmeester blijft. Het op den grond zitten der leerlingen is niets onge-
woons. Thurot deelt in zijn werk „de 1’organisation de 1’enseignement dans 1’université
de Paris”, pag. 69 mede, dat
de studenten aan de Parijsche
hoogeschool nog tot het einde
van de 15e eeuw op den grond
zaten.
Tijd en gelegenheid ontbrak
ons een voldoend aantal afbeel-
dingen van middeleeuwsche
scholen na te gaan om eeni-
germate te kunnen beoordee-
len of en in hoeverre deze ons
aanwijzingen omtrent de ont-
wikkeling van het middel-
eeuwsch schoolinterieurgeven.
Slechts enkele reproducties in
handboeken over schoolwezen
en over middeleeuwsche schil-
derkunst zijn ons bekend van
oude miniaturen, waarop de
zitbanken in ieder geval ont-
breken. Een nog zeer primi-
tieve voorstelling van den mid-
deleeuwschen magister met
zijn jeugdige leerlingen toont
ons een miniatuur uit het
Manessische Handschrift1) (13 eeuw, Heidelberg). De leerlingen zitten op de treden
van een soort podium. Rechts worden twee kleinere knapen onderwezen door een op
de hoogste trede gezeten jongen leeraar, misschien wel een oudere leerling, aan wien
het onderwijs van de kleine jongens is opgedragen. De leermeester van de beide oudere
knapen links zit op een soort bank of kist en heeft een lezenaar voor zich.
Op andere miniaturen ontbreken de treden en zitten de leerlingen op den grond 2).
1) Zie Emil Reicke: Der Lehrer. Diederichs Monogr. Band IX. Abb 1.
2) Zie o.a. Schöngen blz. 290. Miniatuur uit H. S. fr. 574 fol. 27. Bibl. Nationale Paris; Leach :
The schools of Mediaeval England, pag. 88. Initiaal Brit. Mus. Ms. Burney 270 j. 94 c. 1350. - idem
pag. 236 Brit. Mus. Ms. Burney 275 j. 176 b.). Ook een Initiaal uit de Donat van Conrad Dinck m. t.
Ulm 1475 geeft een schoolmeester met drie op den grond zittende leerlingen weer. (zie Emil Reicke).
SCHOOLGEBOUW EN SCHOOLVERTREK VÓÓR 1800
figuur vaak een paar kinderen gezeten, die onderricht ontvangen (zie Male: L’art chrétien
au treizième siècle, Afb. van een der portalen van de kathedraal van Chartres, fig. 32,
pag. 117). Van de vele attributen, waar de beschrijving van Capella van gewaagt, is op deze
voorstelling alleen de roede overgebleven; de roede, die door de volgende eeuwen heen het
attribuut van den schoolmeester blijft. Het op den grond zitten der leerlingen is niets onge-
woons. Thurot deelt in zijn werk „de 1’organisation de 1’enseignement dans 1’université
de Paris”, pag. 69 mede, dat
de studenten aan de Parijsche
hoogeschool nog tot het einde
van de 15e eeuw op den grond
zaten.
Tijd en gelegenheid ontbrak
ons een voldoend aantal afbeel-
dingen van middeleeuwsche
scholen na te gaan om eeni-
germate te kunnen beoordee-
len of en in hoeverre deze ons
aanwijzingen omtrent de ont-
wikkeling van het middel-
eeuwsch schoolinterieurgeven.
Slechts enkele reproducties in
handboeken over schoolwezen
en over middeleeuwsche schil-
derkunst zijn ons bekend van
oude miniaturen, waarop de
zitbanken in ieder geval ont-
breken. Een nog zeer primi-
tieve voorstelling van den mid-
deleeuwschen magister met
zijn jeugdige leerlingen toont
ons een miniatuur uit het
Manessische Handschrift1) (13 eeuw, Heidelberg). De leerlingen zitten op de treden
van een soort podium. Rechts worden twee kleinere knapen onderwezen door een op
de hoogste trede gezeten jongen leeraar, misschien wel een oudere leerling, aan wien
het onderwijs van de kleine jongens is opgedragen. De leermeester van de beide oudere
knapen links zit op een soort bank of kist en heeft een lezenaar voor zich.
Op andere miniaturen ontbreken de treden en zitten de leerlingen op den grond 2).
1) Zie Emil Reicke: Der Lehrer. Diederichs Monogr. Band IX. Abb 1.
2) Zie o.a. Schöngen blz. 290. Miniatuur uit H. S. fr. 574 fol. 27. Bibl. Nationale Paris; Leach :
The schools of Mediaeval England, pag. 88. Initiaal Brit. Mus. Ms. Burney 270 j. 94 c. 1350. - idem
pag. 236 Brit. Mus. Ms. Burney 275 j. 176 b.). Ook een Initiaal uit de Donat van Conrad Dinck m. t.
Ulm 1475 geeft een schoolmeester met drie op den grond zittende leerlingen weer. (zie Emil Reicke).