DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.28131#0161
COMMENT ARIVM.
65
jutor.
tithlO,
s in l. ciuitati-
1frusiii.de legA.
gin l.nontdntu,
t.derer.diutf
4ssipoUfrima. moatibusqae terminantur, Pdagius Ponrifex , a
cam esse vult prouinciamjquar vodecim,vel decern
minimum ciuitates habet: tot enini regnum conlli-
frc.Scttote,6 s.$. tuunt. b Scitote, inqtiit, certam prouinciam esse,
quar habet decem seu vndecim ciiiitates, & vnum
c inNouel. 28. regem. Iuliinianus quoque .5 absonum esfe dicit >
4e moderatore vt Hellenepontusodo, & Polemoniacus quinque
Udcnosontr, tantum ciuitates habear, quar simul iundlar sunt tre
decim vrbes, & vix.vnam cophituunt prouinciam.
Quare vnicum ipse vtriusque Ponti Moderatorem
creauit. Vrbes autemolim erant squae forum cau-
sarum, & Duumuiros , seu ius dicentes magihra-
d mIsiduas. §. ms habebant: Modeltinus> ^ non solum metropo-
decetff.deexcu, ies,sed Scminora oppida ciuitatesappellat, in qui-
buserat sorum caularum . Pausamas vero eciuna-
tes nominat,quae Praccorium > Gymnasium,Thea-
trum yforum , 8c Balneum habebant: loquens de
Panapeo; Vrbs, inquic, eaeit Phocenlium,(i mo-
do vrbem eam appellare par erit, in qua ciuesnon
praetorium, non Gymnasium, non theatrum > noh
forum viiurn habent, non denique vllum perennis
aquae coticepraculum. Herodianus quoque ltbro
tertio scnbic Bysandum,, quia Nigro fauerat a Se-
uero dirutum, & theatro thermilque> 6c omni cul-
tu acque honore detrado in vici fqrmam redadum.
H*c &: lureconsulti pro ciuitatum iniignibus re-
censent, .Paulus, f ciuitatibus , inquit, legari po-
teitetiam , quodad honorem, ornarumve ciuita-
tis percinet; Adornatum,quodad inltruendum fo-
rum > theatrum , iladium legatum fueric. Martia-
nus . S Vniuessitatis,ait >iunt, non singulorum,
veluti quaHn ckdtatibus lunt, Theatra, & ltadia >
l lib.3. de&disi. & simiiia ciuitatum . Procopius h addit Basilicam>
juptn, quam porticum appellac, quod columnis susiente-
tur. De Meliteois enim sermonem faciens , ait„
Domos aedificarunt , templaque fecerunt, Prarfe-
dorumque diuersoria , ac forum, & alia > q,u*
sunc vrbtum insignia,plateas , porticus, balnea,
theatra, <k si quidaliud ad magoa? vrbis ornatum
imoratione ad pertinet. Simile Ditius Gregorius Nazianzenus 1
jtrianos3 &de narrat. Parua tibi, inquit, est ciuitas , ac ne ciui-
sitssi, tas quidem , sed aridus locns> & inamoenusjatque
insrequens : nobis mocnia sunt & theatra,ac eque-
llres cursus,& paiatia , & pulchrar atque ingentes
porticus > ^.illultris h§c, acvisenda columna > fo-
rum srequeas , nobiliurnque vkorum pracclarum
eoncilium , num propterea , ak , morte multandi
sumus rquodnec ciuitatem ereximus, necmuris
cinSi fumus >nec equorum cursibus, necstadjjs,§£
venationibusmec balneorum suauitate>ac:splendof
re gioriamtir ? Harc ille. sed declaranda sunt prscdi-
&a ciukatuminsignia.Pra?torium est domus, vbiius
^ Nauell.14.in Pr§fes;reddebat.Iusiinianus, k loca,inquit, in qui-
srinc- bus pubiice magiltratus iits reddere,vel habitare fo
lin l.onmes&i, lebantvprsctoria appellarunt, icaetiam Leo vocat, 1
Cdceptsi&cle. temporibus,ait, quibus reiigiosos viros a turbulen
ta obssruauone praetorij vacare contigerit, precatio-
. ne solita sacrosandtisaltaribus obsecundent.Gym-
nanum erac paleltra,idelt locus quadratus,perylti-
m in qutnto. lio,seu quattuor porticibus claususj quale elt,quod
n in dd.non tan vulgo claulirum monachorum dicitur ,, cuius por-
tum&.S. vM.ci ticus admeridiem posita>erat duplex, & exhedram
mattbus.deleg, cum sedibus habebat,inqua sedentes philosophi
I. dilputabant, quale hodie dt,capitulum monaeho-
■0 vtin l.pedicu rum didtum.Prope erant lauacra,vt Vurutiius nfde-
l*s>ipe ss.de au* scribit:iltud elt,quod Latine in iure Itadiu appella-
ro arg. leg. I, tur. 11 Palaeltrx snmlis elt Pisis campus sandtus vo-
interpipnUnte. catus. Theatrum elt,vbi fabulsc recitabantur. Fo-
%fitcram,l.conti rum , vbi de exigua summa Defensores ciuicatum,
nuus, %.cii qu ’ut aut Duumuin ius dicebanc. Porticus vocabantur Ba
deverbMg. silic^Latine Regi^ di&£,qu£ testudinat^oiumnis
pc,j>eriessis3%,ad fulciebantur, vbi negocia tradabanrur,& circum,
eptscopum , 2;. tabernas rerum venaliura habebant, ,de quibus in
disi iure frequensest tnentio: 0lacra? Chriltianoru %des
cap.quanto.de ad eam similitudinem fabricat2e,Basilicarsunt appel
oss.ord.Q$ c,i,de lat3e, p cum veroinsignioribus oppidis Episcqpi fue
srwUjs rintpr^^sti^ uen senle-
tur,quar illis caret/ quodin alijs prouincijs non ob
seruatur,necid necdsarium eise/legum interpretes
fatentur. s
Prouinciar vero pro diuersitate temporum vari$
fuete. Initio omnes erant Pr^torisrj Pomponius. r
capta,inquit,Sardinia,mox Sicilia,& Hifpania.de-
inde Narbonensi prouincia,totidem Prartores,quot
prouiaciacindici onem venerant, creati sunt , qui
prouincialibus pr^estentjH^cille postea vero capta
Afnca,primum in eam mistus est proconsul, u dein-
de in Asiam , & Achaiam ;j itaque duac fada?sunt
prouinciarum species, Practorir> & Consulares, in
quasqui Consulesfuerant,mktebantur,& procon-
sules vocabantur: sub Pr^coribus Qiia stores con-
tinebantur: Primus P. Philo anno ab vrbe condita
CCCCXXVHI. cum Palepolimrn Gr^cia obstde-
,ret,pr.orogato sibi Imperio, don.ec cum Gra?cis de-
bellatum elset,Proconsal est creatus. x Postea anno
DCV. adttm est, vt quipriore arino Consules fuis-
sent, in prouincias cum potelfate Gonsulari irent,
proconsulesque dicerentur. Augusto imperante in
Italia tantum pra?tori; magistratus, & Consulares
erant,inprouuici)sproconsulares , & propraetorij.
Sola Aegyptus praefeclum Augustalem ex ordme
equestri habuit.y Vndecim prouinci^ ab Auguslo
populo tradit^proconsuIaresfuere,Africa , Numi-
dia,Asia,Achaia cum Epiro,Dalmatia,Macedonia>
SiciHa,Cretacum Libya Cyrenaica, Bychiniacum
adiacente PoiHo,Sardiiiia & Betica.Sed Achaiam &
Macedoniam,postea Tiberius,Pr2esidibus subiecic.
Tacitus, z Achaiam, inquir,& Macedoniam onera
deprecantes leuari in pratsens proconsulari Impe-
rio>tradiqueC^sari placuit.Ali^ vndecim a Catsare
retentar,pTOprattori2e fuere.Ibeija Tarraconensis,&
Lusitania: vniuersa Gallia cumNarbonensi,Aqui-
tanica,Lugdunensi & Celcica, Syria C0ele,Phceni-
cia,Ci.licia ,;Cyprus& Aegyptus . Tranqtiillus ta-
men aCiliciam proconsularem vocat, & Cappa-
doci$ consulatem Redtorem pro equiteRomano
impositum scnbit,quar postea sub Presidefuic.Ita-
.que apparet quare Bithyniam Plinius iunior pro-
consul rexerit, & cur in marmoribus prouinciarum
Redl:ores,modo proconsules,modo propr^tores no
minencunsed h^c posteasunt mutata.Constantinus
enim nouam magistratuum sormam inuenit. In pri
mis quattttor Piasfeisos Pr^torio instituk unu Oric
tis,cui dioeqeses quinque sunt tribut9,Oriens,Asia>
Pontus, Aegyptus, & Thracia: Alium lllyrici,cui
du§ Macedania.& Dacia siintdat^. Tertium-Itali^»
qutetiatn Asttcam, & 11 lyricum,0ccidentale rege-
bat.Quartum Galliarum/qui etiam Hispani^ & Bri
tanni^ imperabat,Hi in quattuor orbis partibus con
ilituti,quia vbjque este non poterant,plures in sin-
gulis fibi commisit dioecesibus. Vicarios posuerunt,
qui pluribus;pr^sidibus imperabant. Vnde Gratia-
nus A. Vicahos pro prefe&is dioeceses sibi creditas
temperaretscribit. u Siagulis vero prouinciis, pro-
.consules,autconsulares,vel corre(hores,.autTr2esi-
des pr^eraut.Orientem uni COmiti cum XV prouin
xjis conimisit,prat’fe^tum Augustalem in Aegypto re
liquitjNeque tum alius.prseter hos reperiebautr ci-
uilis prouinciarum magistratusi,nec plures Notitia>
nec Zeno c nominanc.
Praetoribus sexfasces, & totidem proconsy.libus
pracferebantur. d Appianus: e Prascores, inquit, ad
exercitumRomani miserunt >,quosr%*7t&KiMu$y hoc
est > sexseoinum vocant: quia Consules duodecim
securibus & totidem fascibus Regum more uteban-
tur Praetores autem quiadimidium dignitatis habe-
banc, etiamdimidiumjnsignium sunt consecuti.
Blutarchus: f Prxtor > ait,in Hispaniammilsusest,
non cum sex securibus > totenim pmores habent,
sedtoddenialijs astumptis, vt Imperij Consularis
dignitatem haberet . Cicero de Verre pr^tore
Sicilia? loquens > ait. Sex lidores circtmisistunt
exercitatistimi, &ad pulsandos verberandosve ho-
iViiAS y^GUisthmLlaices ex virgis beatlse fiebaqt.
I Piiniim
r Bar.tn l.Vrbist
tnfi.ffdenersig.
& t.ult.ff.de col
leg.illtcit.
s c.i.depriuilegv
ybt Abbas.
t tn l.z.%- capta*
ff.de crig.tur„m
14 Neuell.sjo.
x Ltuius Ub.
jStrab.in 17.^
DtonMb.5,5.
m prtmo.
a . m Ve/pauano.
l in l.uC.de gpxi*
fiicr.si: rin.
t tnd i. C.uttd,
ctutles qudm mi
litar. tud,
d l.proconfiules,
ff.de oss.procon.
e tn Syria htsio-
rta.
s in Vaulo Aemi
ito ,
65
jutor.
tithlO,
s in l. ciuitati-
1frusiii.de legA.
gin l.nontdntu,
t.derer.diutf
4ssipoUfrima. moatibusqae terminantur, Pdagius Ponrifex , a
cam esse vult prouinciamjquar vodecim,vel decern
minimum ciuitates habet: tot enini regnum conlli-
frc.Scttote,6 s.$. tuunt. b Scitote, inqtiit, certam prouinciam esse,
quar habet decem seu vndecim ciiiitates, & vnum
c inNouel. 28. regem. Iuliinianus quoque .5 absonum esfe dicit >
4e moderatore vt Hellenepontusodo, & Polemoniacus quinque
Udcnosontr, tantum ciuitates habear, quar simul iundlar sunt tre
decim vrbes, & vix.vnam cophituunt prouinciam.
Quare vnicum ipse vtriusque Ponti Moderatorem
creauit. Vrbes autemolim erant squae forum cau-
sarum, & Duumuiros , seu ius dicentes magihra-
d mIsiduas. §. ms habebant: Modeltinus> ^ non solum metropo-
decetff.deexcu, ies,sed Scminora oppida ciuitatesappellat, in qui-
buserat sorum caularum . Pausamas vero eciuna-
tes nominat,quae Praccorium > Gymnasium,Thea-
trum yforum , 8c Balneum habebant: loquens de
Panapeo; Vrbs, inquic, eaeit Phocenlium,(i mo-
do vrbem eam appellare par erit, in qua ciuesnon
praetorium, non Gymnasium, non theatrum > noh
forum viiurn habent, non denique vllum perennis
aquae coticepraculum. Herodianus quoque ltbro
tertio scnbic Bysandum,, quia Nigro fauerat a Se-
uero dirutum, & theatro thermilque> 6c omni cul-
tu acque honore detrado in vici fqrmam redadum.
H*c &: lureconsulti pro ciuitatum iniignibus re-
censent, .Paulus, f ciuitatibus , inquit, legari po-
teitetiam , quodad honorem, ornarumve ciuita-
tis percinet; Adornatum,quodad inltruendum fo-
rum > theatrum , iladium legatum fueric. Martia-
nus . S Vniuessitatis,ait >iunt, non singulorum,
veluti quaHn ckdtatibus lunt, Theatra, & ltadia >
l lib.3. de&disi. & simiiia ciuitatum . Procopius h addit Basilicam>
juptn, quam porticum appellac, quod columnis susiente-
tur. De Meliteois enim sermonem faciens , ait„
Domos aedificarunt , templaque fecerunt, Prarfe-
dorumque diuersoria , ac forum, & alia > q,u*
sunc vrbtum insignia,plateas , porticus, balnea,
theatra, <k si quidaliud ad magoa? vrbis ornatum
imoratione ad pertinet. Simile Ditius Gregorius Nazianzenus 1
jtrianos3 &de narrat. Parua tibi, inquit, est ciuitas , ac ne ciui-
sitssi, tas quidem , sed aridus locns> & inamoenusjatque
insrequens : nobis mocnia sunt & theatra,ac eque-
llres cursus,& paiatia , & pulchrar atque ingentes
porticus > ^.illultris h§c, acvisenda columna > fo-
rum srequeas , nobiliurnque vkorum pracclarum
eoncilium , num propterea , ak , morte multandi
sumus rquodnec ciuitatem ereximus, necmuris
cinSi fumus >nec equorum cursibus, necstadjjs,§£
venationibusmec balneorum suauitate>ac:splendof
re gioriamtir ? Harc ille. sed declaranda sunt prscdi-
&a ciukatuminsignia.Pra?torium est domus, vbiius
^ Nauell.14.in Pr§fes;reddebat.Iusiinianus, k loca,inquit, in qui-
srinc- bus pubiice magiltratus iits reddere,vel habitare fo
lin l.onmes&i, lebantvprsctoria appellarunt, icaetiam Leo vocat, 1
Cdceptsi&cle. temporibus,ait, quibus reiigiosos viros a turbulen
ta obssruauone praetorij vacare contigerit, precatio-
. ne solita sacrosandtisaltaribus obsecundent.Gym-
nanum erac paleltra,idelt locus quadratus,perylti-
m in qutnto. lio,seu quattuor porticibus claususj quale elt,quod
n in dd.non tan vulgo claulirum monachorum dicitur ,, cuius por-
tum&.S. vM.ci ticus admeridiem posita>erat duplex, & exhedram
mattbus.deleg, cum sedibus habebat,inqua sedentes philosophi
I. dilputabant, quale hodie dt,capitulum monaeho-
■0 vtin l.pedicu rum didtum.Prope erant lauacra,vt Vurutiius nfde-
l*s>ipe ss.de au* scribit:iltud elt,quod Latine in iure Itadiu appella-
ro arg. leg. I, tur. 11 Palaeltrx snmlis elt Pisis campus sandtus vo-
interpipnUnte. catus. Theatrum elt,vbi fabulsc recitabantur. Fo-
%fitcram,l.conti rum , vbi de exigua summa Defensores ciuicatum,
nuus, %.cii qu ’ut aut Duumuin ius dicebanc. Porticus vocabantur Ba
deverbMg. silic^Latine Regi^ di&£,qu£ testudinat^oiumnis
pc,j>eriessis3%,ad fulciebantur, vbi negocia tradabanrur,& circum,
eptscopum , 2;. tabernas rerum venaliura habebant, ,de quibus in
disi iure frequensest tnentio: 0lacra? Chriltianoru %des
cap.quanto.de ad eam similitudinem fabricat2e,Basilicarsunt appel
oss.ord.Q$ c,i,de lat3e, p cum veroinsignioribus oppidis Episcqpi fue
srwUjs rintpr^^sti^ uen senle-
tur,quar illis caret/ quodin alijs prouincijs non ob
seruatur,necid necdsarium eise/legum interpretes
fatentur. s
Prouinciar vero pro diuersitate temporum vari$
fuete. Initio omnes erant Pr^torisrj Pomponius. r
capta,inquit,Sardinia,mox Sicilia,& Hifpania.de-
inde Narbonensi prouincia,totidem Prartores,quot
prouiaciacindici onem venerant, creati sunt , qui
prouincialibus pr^estentjH^cille postea vero capta
Afnca,primum in eam mistus est proconsul, u dein-
de in Asiam , & Achaiam ;j itaque duac fada?sunt
prouinciarum species, Practorir> & Consulares, in
quasqui Consulesfuerant,mktebantur,& procon-
sules vocabantur: sub Pr^coribus Qiia stores con-
tinebantur: Primus P. Philo anno ab vrbe condita
CCCCXXVHI. cum Palepolimrn Gr^cia obstde-
,ret,pr.orogato sibi Imperio, don.ec cum Gra?cis de-
bellatum elset,Proconsal est creatus. x Postea anno
DCV. adttm est, vt quipriore arino Consules fuis-
sent, in prouincias cum potelfate Gonsulari irent,
proconsulesque dicerentur. Augusto imperante in
Italia tantum pra?tori; magistratus, & Consulares
erant,inprouuici)sproconsulares , & propraetorij.
Sola Aegyptus praefeclum Augustalem ex ordme
equestri habuit.y Vndecim prouinci^ ab Auguslo
populo tradit^proconsuIaresfuere,Africa , Numi-
dia,Asia,Achaia cum Epiro,Dalmatia,Macedonia>
SiciHa,Cretacum Libya Cyrenaica, Bychiniacum
adiacente PoiHo,Sardiiiia & Betica.Sed Achaiam &
Macedoniam,postea Tiberius,Pr2esidibus subiecic.
Tacitus, z Achaiam, inquir,& Macedoniam onera
deprecantes leuari in pratsens proconsulari Impe-
rio>tradiqueC^sari placuit.Ali^ vndecim a Catsare
retentar,pTOprattori2e fuere.Ibeija Tarraconensis,&
Lusitania: vniuersa Gallia cumNarbonensi,Aqui-
tanica,Lugdunensi & Celcica, Syria C0ele,Phceni-
cia,Ci.licia ,;Cyprus& Aegyptus . Tranqtiillus ta-
men aCiliciam proconsularem vocat, & Cappa-
doci$ consulatem Redtorem pro equiteRomano
impositum scnbit,quar postea sub Presidefuic.Ita-
.que apparet quare Bithyniam Plinius iunior pro-
consul rexerit, & cur in marmoribus prouinciarum
Redl:ores,modo proconsules,modo propr^tores no
minencunsed h^c posteasunt mutata.Constantinus
enim nouam magistratuum sormam inuenit. In pri
mis quattttor Piasfeisos Pr^torio instituk unu Oric
tis,cui dioeqeses quinque sunt tribut9,Oriens,Asia>
Pontus, Aegyptus, & Thracia: Alium lllyrici,cui
du§ Macedania.& Dacia siintdat^. Tertium-Itali^»
qutetiatn Asttcam, & 11 lyricum,0ccidentale rege-
bat.Quartum Galliarum/qui etiam Hispani^ & Bri
tanni^ imperabat,Hi in quattuor orbis partibus con
ilituti,quia vbjque este non poterant,plures in sin-
gulis fibi commisit dioecesibus. Vicarios posuerunt,
qui pluribus;pr^sidibus imperabant. Vnde Gratia-
nus A. Vicahos pro prefe&is dioeceses sibi creditas
temperaretscribit. u Siagulis vero prouinciis, pro-
.consules,autconsulares,vel corre(hores,.autTr2esi-
des pr^eraut.Orientem uni COmiti cum XV prouin
xjis conimisit,prat’fe^tum Augustalem in Aegypto re
liquitjNeque tum alius.prseter hos reperiebautr ci-
uilis prouinciarum magistratusi,nec plures Notitia>
nec Zeno c nominanc.
Praetoribus sexfasces, & totidem proconsy.libus
pracferebantur. d Appianus: e Prascores, inquit, ad
exercitumRomani miserunt >,quosr%*7t&KiMu$y hoc
est > sexseoinum vocant: quia Consules duodecim
securibus & totidem fascibus Regum more uteban-
tur Praetores autem quiadimidium dignitatis habe-
banc, etiamdimidiumjnsignium sunt consecuti.
Blutarchus: f Prxtor > ait,in Hispaniammilsusest,
non cum sex securibus > totenim pmores habent,
sedtoddenialijs astumptis, vt Imperij Consularis
dignitatem haberet . Cicero de Verre pr^tore
Sicilia? loquens > ait. Sex lidores circtmisistunt
exercitatistimi, &ad pulsandos verberandosve ho-
iViiAS y^GUisthmLlaices ex virgis beatlse fiebaqt.
I Piiniim
r Bar.tn l.Vrbist
tnfi.ffdenersig.
& t.ult.ff.de col
leg.illtcit.
s c.i.depriuilegv
ybt Abbas.
t tn l.z.%- capta*
ff.de crig.tur„m
14 Neuell.sjo.
x Ltuius Ub.
jStrab.in 17.^
DtonMb.5,5.
m prtmo.
a . m Ve/pauano.
l in l.uC.de gpxi*
fiicr.si: rin.
t tnd i. C.uttd,
ctutles qudm mi
litar. tud,
d l.proconfiules,
ff.de oss.procon.
e tn Syria htsio-
rta.
s in Vaulo Aemi
ito ,