DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.30261#0631
NOMINIBVS
explicauit Priscianus quum ait:Inuenimus autem multa quae iii aliis personis stint praenomm^
haec in aliis loco nominum accipi: similiter &Cin loeo cognominum aliorum agnomina vel no-»
mina,vcl contra. Nominaautem quae recentioribus temporibus propraenomirtibus UsurpatA
sunt/uerunt ut exantiquis monumentis obseruaui AVR. AVRHLIVS 4 CL * CLAVDlVS* FL
FLAVIVS.IVL.IVLIVS. MEM. MEMMIVS. VAL.VALERIVS. Vt AureliusPrudentius
Clemens, CL. Iulius Aedesius Dynamius, Fi.Valerius ConskantinUs , Iui. Felix Campanianus*
Mem. Vitrasius Orfitus, Val.Iulius Maiorianus. HaeCvero nonnisipost Didcletianitempora
fadicata sunc
De praenominum imponendorum ratione
j q His omnibus expositis, nunc ad rem maxime pertinet, ut de praenominum imponendoruitt
ratione,quae veteres scripserint exponam. Acpnmum de tempore,post de reliquis agam.Vale-
rius in primis, pueris non priuiquam togam virilem sumerent, pueilis veronon ameqtiam nU-
beretpraenominaimponimorisfuilsescribic,eiusquereigrauiilimumaudtoremcitat Q^Scae-
uulam Pont.Max.Plutarchus vero in problematibus maribus quidem nono, feminis vero oda-
uodie,nominaveteres dareconsueuisie tradit. Macrobiits quoqUelustricos diesiilosaRoma-
nisdi<ftosrefert, quibus nomina infantibusimponerentur. nam& Nundinam deamRomani
Colebant,a die nono appeilatam, quo infantes lustrabailt, iisque nomiiia ilnponebant: qUam-
quam o&auo die feminis,maribus autem nono id fieri colisueuerit. Sex.Pompeius: Lustrici (in-
quic) dies infantium appellantur, puellarum o&auus, puerorum nonus,quia his lustrantur,atq;
.. q eis nomina imponuntur. Quitm autem quattuor hi scriptores nobiles quideiit &c grauislimi
sint,atqueitaintcrsedisientiant, utquam exhis sequar sententiam facile statuerenonpollim;
dicam ego quae senriam,probabilibus magis quam, necesiariis rationibus addudus. Pueros
egocrederem & puellas praenominibusquidem caruiire,puerosque familiae nomina,&co-
gnomina usurpalie, ut Iulios Caelares)& Tullios Cicerones; puellas vero tanturrt nomina gen-
tiliciautIuliam,Tulliam,& Fabiam.Maximam enim mulierumpartemnonsolumante nuptias,
sedpostquamnupsisient etiam praenominibus cariiilFe constar. Qiiod enim Valeriusdeprae-
nominum imponendorum ratione refert, manifestum eric Ciceronis epistolas percurrcnti,ubi
ante virilem togam,semper Cicerones pueri dicuntur,postea Marcus filius,Quin&us filius. Vn-
de ipse Cicero in ep.fam. Habuic (inquit) praenomen nescio quidvirilitatis, 8c digrtitatis. Idem
I q Damarco: Quodsine pracnominefamiliariterutdebebas,&c. Etluuenalis:~g<tudentpraenomine
molles zssuriculae.Qna, ratione fiet ut Valerius a Plutarcho,Macrobio,& Festo non disientiat,qui
lustricodiemaribusquidem nono,puellis veroodauonomina veteresimponere Consiieuille
tradunt:quumValeriusdepracnomine,hidenomine &cognomineintelligant. Quod sihaee
non ita satisfacient, dicipoterit,alio atque alio tempore diuersimodc obscruatum. Quurrt enim
Valerius cx Scaeuula,pueris non priusquam virilem togam sumerent,puellis non antequam nu-
berent,praenominaimponi morisfuiire scribicjquo tempore idfieri sblitumfuerit,non ex-
primic. De ratione autem praenominaimponendiilludsatis manifestum est,suis quemque filiis
ea praenomina maxime indidisie, quae esicnt suae cuiusque familiae tnaxime propria: nam non
omnia omnibus familiis praenomina fuisie communia ,sed alia aliis peculiaria, alia reie£ta siipra
demonstraui. Primum autemfiliorumpatrispraenomenplerumquehabuiste,sequentesvero,
si plures filij essent, vel aui, vel patruorum, velfamiliaepropriapraenominatulisse satis constat.
Eiusmodi rationem, in adoptiuis filiissiibertis, & nouis ciuibus seruatam fuisie obseruaui; ut is
quiabaliquoadoptatus,velmanumisius,aut eiusbeneficio ciuitatem consequutusestet,eius
praenomen , nomenque usiirparet. Non omnia autem omnibus familiis praenomina fuisse
communia,sed aliaaliisfuissefamiliaria, testimonio elsepolsi.int Numerius,quodnullamgen-
tem patriciam usurpasse praeter Fabiam constatutem Appius,quod in nulla practcrquam Ciau-
diagente patricia frequentatum inuenitur. Marco nc quis in gente Manlia& Antonia uteretuf
decretumest:LuciumaClaudiisrepudiatum,Cn.aeum&:LiiciumaDomitiis Aheiiobarbis tan-
tumfuiireprobatoSjitemMarcum &ManiumaValeriis Messallis ex omnibus historiis patet.
jO Potislimaigitureorumquieiusdemgentis velfamiliae esient,distindio reip.tempore praeno-
minumerat:sedquumsaepisiime usuuenisset utpater&filius viuentesamboidempraenomen
haberent,alia quaedam distinguendi ratio fuit,patre &c filio;maiorc, minore; lcne,adosiscente;
seniore,iuniore. Quod de P P.Seruiliis &c QJ^OCatulis Cicero,de QCLFabiis,& duobils Afri-
canisLiuius,deCC. Curionibus Tranquillusin Caesare,de duobus Catonibus Plutarchus,
ego de duobus Pliniis obscruaui. Post reip.casum distinguendi haec ratio variata est. Nam qutim
aute tres,aut quattuot fratres variis praenominibus,eodem vero omnes cognomine uterentur,
ut Quindus,Lucius,Marcus, &c Caius Caecilij Metelli Qjvlacedonici filij, post haec appellandi
consuetudo variata est. Nam tres aut quattuor fratres, patris praenomine omnes uti,'variis ve-
ro eognominibus sese distingui coeperunt, a variis euentibus acceptis, vel ab auorum,matrum,
(Jq patruorum nominibus deriuaris. Ac natus quidem maximus patris praenomine, & cognomine
utebatur,ceteriomnes eodemquidempatrispraenominc,diuersis vero cognominibusorna«*
explicauit Priscianus quum ait:Inuenimus autem multa quae iii aliis personis stint praenomm^
haec in aliis loco nominum accipi: similiter &Cin loeo cognominum aliorum agnomina vel no-»
mina,vcl contra. Nominaautem quae recentioribus temporibus propraenomirtibus UsurpatA
sunt/uerunt ut exantiquis monumentis obseruaui AVR. AVRHLIVS 4 CL * CLAVDlVS* FL
FLAVIVS.IVL.IVLIVS. MEM. MEMMIVS. VAL.VALERIVS. Vt AureliusPrudentius
Clemens, CL. Iulius Aedesius Dynamius, Fi.Valerius ConskantinUs , Iui. Felix Campanianus*
Mem. Vitrasius Orfitus, Val.Iulius Maiorianus. HaeCvero nonnisipost Didcletianitempora
fadicata sunc
De praenominum imponendorum ratione
j q His omnibus expositis, nunc ad rem maxime pertinet, ut de praenominum imponendoruitt
ratione,quae veteres scripserint exponam. Acpnmum de tempore,post de reliquis agam.Vale-
rius in primis, pueris non priuiquam togam virilem sumerent, pueilis veronon ameqtiam nU-
beretpraenominaimponimorisfuilsescribic,eiusquereigrauiilimumaudtoremcitat Q^Scae-
uulam Pont.Max.Plutarchus vero in problematibus maribus quidem nono, feminis vero oda-
uodie,nominaveteres dareconsueuisie tradit. Macrobiits quoqUelustricos diesiilosaRoma-
nisdi<ftosrefert, quibus nomina infantibusimponerentur. nam& Nundinam deamRomani
Colebant,a die nono appeilatam, quo infantes lustrabailt, iisque nomiiia ilnponebant: qUam-
quam o&auo die feminis,maribus autem nono id fieri colisueuerit. Sex.Pompeius: Lustrici (in-
quic) dies infantium appellantur, puellarum o&auus, puerorum nonus,quia his lustrantur,atq;
.. q eis nomina imponuntur. Quitm autem quattuor hi scriptores nobiles quideiit &c grauislimi
sint,atqueitaintcrsedisientiant, utquam exhis sequar sententiam facile statuerenonpollim;
dicam ego quae senriam,probabilibus magis quam, necesiariis rationibus addudus. Pueros
egocrederem & puellas praenominibusquidem caruiire,puerosque familiae nomina,&co-
gnomina usurpalie, ut Iulios Caelares)& Tullios Cicerones; puellas vero tanturrt nomina gen-
tiliciautIuliam,Tulliam,& Fabiam.Maximam enim mulierumpartemnonsolumante nuptias,
sedpostquamnupsisient etiam praenominibus cariiilFe constar. Qiiod enim Valeriusdeprae-
nominum imponendorum ratione refert, manifestum eric Ciceronis epistolas percurrcnti,ubi
ante virilem togam,semper Cicerones pueri dicuntur,postea Marcus filius,Quin&us filius. Vn-
de ipse Cicero in ep.fam. Habuic (inquit) praenomen nescio quidvirilitatis, 8c digrtitatis. Idem
I q Damarco: Quodsine pracnominefamiliariterutdebebas,&c. Etluuenalis:~g<tudentpraenomine
molles zssuriculae.Qna, ratione fiet ut Valerius a Plutarcho,Macrobio,& Festo non disientiat,qui
lustricodiemaribusquidem nono,puellis veroodauonomina veteresimponere Consiieuille
tradunt:quumValeriusdepracnomine,hidenomine &cognomineintelligant. Quod sihaee
non ita satisfacient, dicipoterit,alio atque alio tempore diuersimodc obscruatum. Quurrt enim
Valerius cx Scaeuula,pueris non priusquam virilem togam sumerent,puellis non antequam nu-
berent,praenominaimponi morisfuiire scribicjquo tempore idfieri sblitumfuerit,non ex-
primic. De ratione autem praenominaimponendiilludsatis manifestum est,suis quemque filiis
ea praenomina maxime indidisie, quae esicnt suae cuiusque familiae tnaxime propria: nam non
omnia omnibus familiis praenomina fuisie communia ,sed alia aliis peculiaria, alia reie£ta siipra
demonstraui. Primum autemfiliorumpatrispraenomenplerumquehabuiste,sequentesvero,
si plures filij essent, vel aui, vel patruorum, velfamiliaepropriapraenominatulisse satis constat.
Eiusmodi rationem, in adoptiuis filiissiibertis, & nouis ciuibus seruatam fuisie obseruaui; ut is
quiabaliquoadoptatus,velmanumisius,aut eiusbeneficio ciuitatem consequutusestet,eius
praenomen , nomenque usiirparet. Non omnia autem omnibus familiis praenomina fuisse
communia,sed aliaaliisfuissefamiliaria, testimonio elsepolsi.int Numerius,quodnullamgen-
tem patriciam usurpasse praeter Fabiam constatutem Appius,quod in nulla practcrquam Ciau-
diagente patricia frequentatum inuenitur. Marco nc quis in gente Manlia& Antonia uteretuf
decretumest:LuciumaClaudiisrepudiatum,Cn.aeum&:LiiciumaDomitiis Aheiiobarbis tan-
tumfuiireprobatoSjitemMarcum &ManiumaValeriis Messallis ex omnibus historiis patet.
jO Potislimaigitureorumquieiusdemgentis velfamiliae esient,distindio reip.tempore praeno-
minumerat:sedquumsaepisiime usuuenisset utpater&filius viuentesamboidempraenomen
haberent,alia quaedam distinguendi ratio fuit,patre &c filio;maiorc, minore; lcne,adosiscente;
seniore,iuniore. Quod de P P.Seruiliis &c QJ^OCatulis Cicero,de QCLFabiis,& duobils Afri-
canisLiuius,deCC. Curionibus Tranquillusin Caesare,de duobus Catonibus Plutarchus,
ego de duobus Pliniis obscruaui. Post reip.casum distinguendi haec ratio variata est. Nam qutim
aute tres,aut quattuot fratres variis praenominibus,eodem vero omnes cognomine uterentur,
ut Quindus,Lucius,Marcus, &c Caius Caecilij Metelli Qjvlacedonici filij, post haec appellandi
consuetudo variata est. Nam tres aut quattuor fratres, patris praenomine omnes uti,'variis ve-
ro eognominibus sese distingui coeperunt, a variis euentibus acceptis, vel ab auorum,matrum,
(Jq patruorum nominibus deriuaris. Ac natus quidem maximus patris praenomine, & cognomine
utebatur,ceteriomnes eodemquidempatrispraenominc,diuersis vero cognominibusorna«*