DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.66713#0233
4
gij triumphi meminit,nisi cius, quem t.TarquiniusPriscusde Sabinis egit. Quam
tamen controuersiam dirimit in Romulo Plutarchus, qui Priscum quidem primum
fuisse putat, qui curulem in Vrbe triumphum inuexerit, sed qui triumphandi mo-
rem inftituerit,Romulum, Jsenim Aerone C^ninensium Rege iaterfe&o, Qenina,
Antemnis,& Crustumerio Sabinorum oppidis captis > pedibus triumphauit, non cur
ru, ut Dtonysrus tradit, Quare Plutarchus Dionysium ipsum merito reprehendit,qui
Romulum curru Vrbem ingressum in triumpho scripserit, cum tamen minime Ro-
mulus,sed aut Priscus,aut5ut alij tradiderunt, Poplicola Cosplprimus Vrbem curru
triumphi caussa inuedus sit. Triumphorum porro duo genera fuerunt. Vnus maior,
qui prxcipue Triumphus ; Alter minor,qu&Ouatio appellata est.Ex triumphis ma-
ioribus Alij Terrestres, Alij Naual^s. Ex Terrestrjbus Alij in Vrbe, Alij in monte
Albano adi. Hi vero cuiusmodbqniue primi, & quo anno, aut qua caussa instituti
fuerint.ac quid inter Triumphum, & Ouationem interfuerit, sigillatim paulo post
demonstrabo . Quum autem triumphi honos omnium maximus itante Republica
omnibusque communis semper suerit; caeyersa Imperatoribus tantum dari coepit;
atque pro triumpho triumphalia ornamenta ab Augusto CaTare Populi Romani
ducibus ob res bello praeclare gestas decerni coepta sunt. Qu$ cujusmodi fuerint,
suoloco exponam ; ante omnia autem deTriumpho maiore , qui pr^cipue trium-
phus dicebatur,disseramus. Illud igitur in primis animadpersione dignum, diuer-
sam triumphorum rationem fuisse. Nam re ab exiguis exorta initijs, tenues princi.
pio, exilcSque triumphi fuere,deinde paularim crescente Populi Romani ditione, ac
potestate,ingentes, &opulcntissimi fieri coeperunt. Ex gentium enim,populorum -
deuidorum conditione uel tenuiores, uel sumptuosiores siebant. Itaque quum pri-
mis illis temporibus exigua oppida in deditionem Populi Romani uenirent, debiles
erant, postea liero quum intege Prpuincie, & Regna a Populo Rom. subada sunt*
fumptuosissimifieri coeperunt .quod his uerbisdocet Dionysius libro ii. Vrbe Cae-
nina capta, arma tradi itislit,acceptisq; pueris oblidibirs,quosuoluit, in Antemnates
uertitur,palantesque eos-, & dispeisos ad prardam inopinato superuentu capit, eo-
demque modo de his,quo de prioribus decernens,exercitum domum reduxit; spplil
etiam adducens bello capta,Deisque prxd^ primitias consecrans, ac multa simul
faciens sacrificia, ultimus autem ipfepost pompam ibat purpurea ueste amidus, co-
mamque lauro coronatus,&, ut dignitatem regiam feruarer,curru quadriiugo inuc-
dus; Aliae uero equestres,pedestresque copia? loquebantur egregie instruda?. Deos
laudantespatrijs carminibus,ac ducem suum extemporalibus uersibus extollentes.
Ei Vrbe uero enndi cis obuiam prodiere cum uxoribus, & liberis, ex uxtraque uia:
parte simul,& ob uidoriam gaudentes,& omnem p^seferehtes comitatem:Vtque Vr
bem inierunt,crateribus occurrunt uino plenis, mensisqu£ omnium generum cibis
refertis expolitis ipsis apud iliustr.es familias, ut paritat esient nolentibus. Vidoriosa
igitur,& tropha?aphora pompa,& immolatio,quam Romani triumphumuocant,pri-
ma a Romulo instituta,talis fuit. Aetate autem nostra sumptuosissima, & insolens,
& ad ostentationem potius diuitiarum, quam ad uirtutis existimati.ohem decantata
omnem prorsus formam exuit prisese tenuitatis. Post pompam autem, & sacrificium
Romulustemplum in Capitolio loui Feretrio extruxit &c. Ceterum , ut Plutarchus
scribit,eum, qui triumphabat Vrbem ingredi pedibus primo mos suit captiuis pro-
cedentibus,& exercjtu subsequente,ut fecit Romulus.MoxTullusHpstilius equo ue-
dus dc Albanis, Fidenatibus,& Sabinis tripmphauit. Ide fecit Anc lis Martius,quum
de VeietibuSj&Sabinis uidis triumphum duceret. Primus qiiadriga usussecundo
triupho-suo, quemdeHetruscis egit L.Tarquihius Priicus,iiel,atalijs placet, P.Vale
rius Poplicola Consul. Albis equis ad eurum iundis primus triumphauit dc Veien-
tibusM.Fuiius Camillus Didator. Postea passim triumphalis pompa ita audaest>
; : •• ut ni-
gij triumphi meminit,nisi cius, quem t.TarquiniusPriscusde Sabinis egit. Quam
tamen controuersiam dirimit in Romulo Plutarchus, qui Priscum quidem primum
fuisse putat, qui curulem in Vrbe triumphum inuexerit, sed qui triumphandi mo-
rem inftituerit,Romulum, Jsenim Aerone C^ninensium Rege iaterfe&o, Qenina,
Antemnis,& Crustumerio Sabinorum oppidis captis > pedibus triumphauit, non cur
ru, ut Dtonysrus tradit, Quare Plutarchus Dionysium ipsum merito reprehendit,qui
Romulum curru Vrbem ingressum in triumpho scripserit, cum tamen minime Ro-
mulus,sed aut Priscus,aut5ut alij tradiderunt, Poplicola Cosplprimus Vrbem curru
triumphi caussa inuedus sit. Triumphorum porro duo genera fuerunt. Vnus maior,
qui prxcipue Triumphus ; Alter minor,qu&Ouatio appellata est.Ex triumphis ma-
ioribus Alij Terrestres, Alij Naual^s. Ex Terrestrjbus Alij in Vrbe, Alij in monte
Albano adi. Hi vero cuiusmodbqniue primi, & quo anno, aut qua caussa instituti
fuerint.ac quid inter Triumphum, & Ouationem interfuerit, sigillatim paulo post
demonstrabo . Quum autem triumphi honos omnium maximus itante Republica
omnibusque communis semper suerit; caeyersa Imperatoribus tantum dari coepit;
atque pro triumpho triumphalia ornamenta ab Augusto CaTare Populi Romani
ducibus ob res bello praeclare gestas decerni coepta sunt. Qu$ cujusmodi fuerint,
suoloco exponam ; ante omnia autem deTriumpho maiore , qui pr^cipue trium-
phus dicebatur,disseramus. Illud igitur in primis animadpersione dignum, diuer-
sam triumphorum rationem fuisse. Nam re ab exiguis exorta initijs, tenues princi.
pio, exilcSque triumphi fuere,deinde paularim crescente Populi Romani ditione, ac
potestate,ingentes, &opulcntissimi fieri coeperunt. Ex gentium enim,populorum -
deuidorum conditione uel tenuiores, uel sumptuosiores siebant. Itaque quum pri-
mis illis temporibus exigua oppida in deditionem Populi Romani uenirent, debiles
erant, postea liero quum intege Prpuincie, & Regna a Populo Rom. subada sunt*
fumptuosissimifieri coeperunt .quod his uerbisdocet Dionysius libro ii. Vrbe Cae-
nina capta, arma tradi itislit,acceptisq; pueris oblidibirs,quosuoluit, in Antemnates
uertitur,palantesque eos-, & dispeisos ad prardam inopinato superuentu capit, eo-
demque modo de his,quo de prioribus decernens,exercitum domum reduxit; spplil
etiam adducens bello capta,Deisque prxd^ primitias consecrans, ac multa simul
faciens sacrificia, ultimus autem ipfepost pompam ibat purpurea ueste amidus, co-
mamque lauro coronatus,&, ut dignitatem regiam feruarer,curru quadriiugo inuc-
dus; Aliae uero equestres,pedestresque copia? loquebantur egregie instruda?. Deos
laudantespatrijs carminibus,ac ducem suum extemporalibus uersibus extollentes.
Ei Vrbe uero enndi cis obuiam prodiere cum uxoribus, & liberis, ex uxtraque uia:
parte simul,& ob uidoriam gaudentes,& omnem p^seferehtes comitatem:Vtque Vr
bem inierunt,crateribus occurrunt uino plenis, mensisqu£ omnium generum cibis
refertis expolitis ipsis apud iliustr.es familias, ut paritat esient nolentibus. Vidoriosa
igitur,& tropha?aphora pompa,& immolatio,quam Romani triumphumuocant,pri-
ma a Romulo instituta,talis fuit. Aetate autem nostra sumptuosissima, & insolens,
& ad ostentationem potius diuitiarum, quam ad uirtutis existimati.ohem decantata
omnem prorsus formam exuit prisese tenuitatis. Post pompam autem, & sacrificium
Romulustemplum in Capitolio loui Feretrio extruxit &c. Ceterum , ut Plutarchus
scribit,eum, qui triumphabat Vrbem ingredi pedibus primo mos suit captiuis pro-
cedentibus,& exercjtu subsequente,ut fecit Romulus.MoxTullusHpstilius equo ue-
dus dc Albanis, Fidenatibus,& Sabinis tripmphauit. Ide fecit Anc lis Martius,quum
de VeietibuSj&Sabinis uidis triumphum duceret. Primus qiiadriga usussecundo
triupho-suo, quemdeHetruscis egit L.Tarquihius Priicus,iiel,atalijs placet, P.Vale
rius Poplicola Consul. Albis equis ad eurum iundis primus triumphauit dc Veien-
tibusM.Fuiius Camillus Didator. Postea passim triumphalis pompa ita audaest>
; : •• ut ni-