usprawiedliwia całkowicie wyżej wyrażone przypuszczenie u. Nie ulega wątpli-
wości, że wszystkie z sześciu wymienionych budowli centralnych miało, lub
w wypadku Giecza miało mieć charakter sakralny — bez wątpienia były to
małych rozmiarów kościoły. To stwierdzenie dotyczy również ostatniego od
wsch. członu zespołu w Tumie pod Łęczycą. Istniejące tam przęsło na rzucie
kwadratu zakończonego od wsch. półkolistą apsydą było również, bez wątpie-
nia skromnym wnętrzem kościelnym.

Budynek podłużny, związany z kościołem centralnym, miał w naszych
zespołach zawsze rzut wydłużonego prostokąta, od dwa i pół do trzy razy
dłuższego od średnicy centralnego członu i z zasady był z nim równy szero-
kością. Inne nieco proporcje dają się zauważyć jedynie w Płocku, gdzie budy-
nek podłużny zdaje się być krótszy, a zarazem szerszy w stosunku do po-
przednich. Gmach na rzucie prostokąta stykał się z kościołem centralnym
jednym ze swych węższych boków, z reguły wschodnim (w zespołach orien-
jowanych) oraz południowo-wschodnim w Przemyślu, gdzie cały zespół

Rys. 6. Tum pod Łęczycą, budowla odkryta pod kolegiatą, rzut poziomy

*

usytuowany był na osi pn.-zach. — pd.-wsch., lub południowym w Wiślicy
w skrzydle wschodnim, w którym budowle skierowane były z pn. ku pd„
Wnętrze podłużnego gmachu, jak sądzić można z przykładów, w których
jest ono czytelne, z zasady było jednotraktowe. Podziały te najlepiej zacho-
wane są w budynku na Ostrowiu Lednickim. Część zachodnią zajmowała
obszerna sala na rzucie kwadratu, zapewne przykryta sklepieniem, wspartym
na dwu filarach (rys. 1). Dwa pomieszczenia na rzucie prostokąta przylegały,
jedno do sali sklepionej, drugie bezpośrednio do kościoła. Między nimi od-
kryto ślady równołegłych fundamentów, położonych bardzo blisko siebie
(w odległości około 3 m), zakończonych od pn. pomieszczeniem na rzucie
kwadratu. W sali wsch. — położonej przy kościele, wzdłuż jej ściany pn.,
około 2 m od niej, biegnie mur łączący wspomniane pomieszczenie na rzucie
kwadratu z resztami kolistej klatki schodowej, która pierwotnie wznosiła

11 Por. Józefowiczówna, o. c., s. 144—145.

114