DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.10188#0337
>o5
CoMMENTARIUS.
§8:
^uliso» tr*duccrctu«-> certis ritibus sor- A
^cn ^^ceptisperficiebatur. Scdta-
eodem , s" cssentconjunaissimx, &
d'carer» ??re res sacraretur , & usui
«» volk :i ,dc'«co obtinqit ut dedicatio-
damnSr adutran^ue rcm significan-
quodsa urercntur* & ca dedicare idem
' ju*acrarefuerit.
do D^n??eniadra?dura in femplo dcdican-
VesX^^^P^Postem tenercr, qu*-
isqu ,emniavcrna prsiret, quzsubinde
eanTui? cat'°nipr*clTct pronuntiaret,
nius ,raulti> atquein primisBri(To- B
cUparn« ,U.sa*Uc eXponcre jamdiu oc- *
obrcrn a n,hil ^0^^ videoquam-
rern 3 .urn aSarn • Qyarc ad eos lcdo-
ciatn C,,cio; ego interea spicilegium fa-
diu JJP1' iarn perfecli dcdicationem nc
inerrcnt , rcligione olim teneban-
^lenj J^ara^inus illud Opifer* in duas voccs di-
$SS-£re vere in.ipr° textu exhibuit; quod i"
606
fsy
inio critPr° Vex' pins' r°le<": \lzveredicerc\te™
t "is^url' 9,1,0(1 exaf*c & accurate pronuntiare .
VlUod vi, S^.displicet: sed non continuoteKtum
emsmodi r ^''^musassTolet ) immutarioportuitob
con)c4turas, quas ir» notis legi satis fue-
^Turicn0^' °P>seram Junonemhicintelligunt, qus
Cu'ti h0c ous subsidio venit: scd ut fatear Junonetr,
n>en' qua: ' t0 nontlum inveni; sed Dianam ta-
*° «tribnf'ntcrclunl cum Lucina confunditur, cum
5?nc mod ,lrcPcr> aPuu" Grut. p. 41- «• Tibure in
SI ^oduro : DlAftAI. OPIFER. NEMOREN-
Equidcm
non suine alrnirii persuadeo Opiferam apud Plini
IS.sPnd n.. md5 quam Fortunam: nam certeTi
~,.*Pud q
;"M. FnoI^.P'75. 9.dicitur quidam C.JuliusSAL
VNAE> OpIFERAE restitnisTe. Ea
->AP aPpellatur ap. Grut. p. 73. 7, FOR
refereh!r. AOIVTRICI. ET. TVTELE &c. Huc
jum
bu
Suentib,rn ^0rtunarn obfequtntem qua nihil in saxis frc-
&AF a'. * ^od apud Grut. p-79-1.legiturFORTV
certe AVGvSTAE RESPICIENTI &c. Nullum
Hjs- niIrnenRonnanj impensius colebant,quam Fortu-
stol 1' ' 1ua in re°us "UD'is °?ern potitsimum prai-
4 a°antur : unde illud de Traiani rieloria Dacica
Grut. elogium [ etsi roS«'«s suspeclum ) p.73,
\?ortu»x. Aug. omnipotent. Vbi. eraj. Rbamnusia.
.'• eras. quantum. abfuit. ne. Roma. iugeret. fed.
j'v't. Trajanus. vc. tibi. Deceba/e.&c. Verumquid
?^'s fidei monumentis opus habeo: cum PJutarchi
j- er de Fortuna Romanorum abunde doceat abipsis
Ctiie urbis incunabulis innumerabilia sana Fortunar
fx^itisre sub variis ejusdem Fortunae appellationi-
tUs',ob eamcaussam, ortntyahitpor», p.xAw^ axov,
voulm iVi , « rm ^pww . Quad
vj?'"£n mtmenmm imo summa in res humanas
«icr ' f&ttt»* • Itaque inter illa Fortuna» innu-
Opjr c°gnomcnta a Plutarcho praetermissa , etiam
Ha.s l ri ^ucrit. Vidc & ejusdem quaestiones Roma-
ope 'dl^. luidem apud Grut. p. z6.4. Fortuna cur"
Veto cu ide^ cum °Pe l113111 Fortuna fert (non
«nodumm ^pe illa celcbriDea ] conjungiturin hunc
1)RIMlr't-?pL DIVINAE. ET. FORTVNAE.
yiNAF WlAE- SACR. Et sic dicitur OPI. DI-
"^luemadmodum p. 94.5. VI. DIVINAE
di
Vcrsarn^' c^uo in eP'grammate vim divinam baud
'^"m aRJ ottllna statuo; quam idcirco Tortem For-
** ^^«"anis diaam Plutarchus ibidem asfirmat,
fc^ nJhil I ' lniluit > **0-*™ , litif £fiy txypar &C,
^ Balb r UCulcntius Capitoiini telUmonio m Max
H//c' 7' 8- Unde, lnquit , mos traHus stt , ui
'.""*> ?<> 7* ad bellum 'rnperatores munus gladiato-
'ume/i, Mut-
cunt
rCrnquc n& „^mafnFortunarn du<> «niu$ ejus-
l D« suisse nom na practer ^
^sss^!™' ut satc.ar' P?PT{s Ws «Wm idem
•>uper • quod vu jnapr , vetenbus suit . ■ w d
'• §. D. locut. allecutus , non gra-
tur; id quod PJiniusiv. r. addocct: C«.
jus, inquit (tcmpli) dedtcattonem, cum
sit paratum , disscrre longius irreligio-
sumest.
Scd & e Plinii historia jam aliis nota- Consecra-
tum, pontificem verba praeeuntem dedis- tio diserte
sc operam, ut illa ne prxpedita aut bal- lingua
buticnte lingua pronuntiaret, ne siver-
bo aberrasset , consecratio quasi minus
rite fa&a esset instauranda . Plinii verba
hxcsunt lib. xi. cap. 37. Metellumponti-
sicem adeo inexplanat* ( Jingux ) suisse
accepimus, ut multis mensibus tortus cre-
datur, dum meditatur in dedicanda adt
Opiseroe dicere: Opiferam autem cquidcm
Fortunam interpretor ( .
Eandem non modo linguae , scd & mente
mentis constantiam jure pontificio suissc constanter
equisitam, nihil ut perturbata atque c? gr^"
mota mente fierct, ex Ciceronis oratis>
abor eam legem adtexerc . VIS MAIOR , ait ibi
Cajus, quam Graci QtS (S\>xv idest VIM DIVINAM
appellant, non debet conduQoridamnosa esse, si plus,
quam toierabtle est , last suerint sru£ius: alioquio mo-
dicum damnum aquo animo serre debet colonus , cui
immodicum lucrum non ausertur . Ergo vis divina
•adem quas vis major: quid vero porro hax libi ve-
it, nemini obscurum essc arbitror. Nam 1. 15.6.1.
eod. tit. vis mtjor idem est quod vis cui resisti non
potest . Cicero U. de inven. Cenquesslo caUmitatis
ejus, qua non culpa, Jed vi majore quadam aCCtde-
rit. Pricipue autem vis major tempestatcs signisi-
cat . Plinius xviu. 18. Duo genera esse alestts in.
juria memirtisse debemus. Unum quod TEMPESTA-
TES vocamus, in quibusgrandines, procelU, cetera-
qyc similia inte/J/guntur , qute cum accsdcrint , Vl$
MIAIOR appellatur . Alia sunt i/la, qu* silente cte-
/o serenifque notlibus siuns, nullp sentiente, nisi cum
faBa sunt . . aliis ruhiginem, aliis uredincm , aliis
carbunculum appellantibus . Eodem sensu Columei-
la 1. 7. agrum sedulo cultum compendium aflerre
scribit, nisi c<eli major vis , aut prtedonis incejjit .
[raquc nulli dubium, quin, sicuri vis major tempe-
^lates significar , eadeni quoque vi divina lubjecla
notio luerir.- pra;sertim cum, quodde vf ma/orePli-
niiis docuit , idem de vi divina diserte tradat VI-
pianus 1. 14. §. 3. D. de damn. inse. Si violentia,
tnquit, ventorum , -vel qua alia ratiane, qu<e VIM
bsbeat DWINAM. Quarene dubita, quin in elog>o,
|uod ex Grut. pag. 94. $. attulimus per vim divi-
iam tempestates lint accipienda;. Epigraphe iJJatri-
bus ara: laterihus inscripta in hunc tnodum habet :
VI. DIVINJE. SACRVM. C. VETTIVS. C. F.
GAVOLVS. Ne cui vero mitum videatur vi divi-
na seu majori, hoc est tempestatibus arampoiitam-
sciat iisdem sdem Romi a L. Scipione Barbati F.
suisse excitatam; utin vetustissjma inscriptioneapud
Sirmondum deillolegitur: DEDET.TEMPESTA-
TEBVS. AIDE. MERETO. idest dedit Tempesta-
ttbusadem merita. Ovid. vi.sast,
Te quoq.Temptjlas, meritam de/ubra satemur ,
Cum pane eji Corsis obruta clajjis aquit .
Nam Scipio ille Corsicam cepit, ut in eadem in-
scriptione legitur. Quanquam & illud quoquefaten-
dum clt & vim majorem & vim divinam & Ssto^-
vioty & caelestes quasvc injurias ad VlM Fortuna ,
uti appellat Capitolinus supra mihi in partes voca,-
tus , cx ethnicorum scntentia reclilsime reserci .
Jam vero Metellus iste pontisex diversus omnino
tuit a clarissimo iilo L. Metcllo pontifice, cujusab
eodem Plinio vii. 4.?- fit perhonorifica mentio [c
quo Plinii locoGruterus exprcssam putat epigraphen
]uam habet p. 377 4.] namhic optirous oratorsuit,
ille vero inexplanata; lingua;. Itaque is qui eadem
Opiferae dedicavit, vel suerit Q. Occilius Q.F.Me-
tellus Pont. Max. cujus in lapide auspicato apud
Grut. p. ^p. j. mentio exsistit ; vel potius aliqui»
alius, non pont. max. ( ob linguz quidem certe
impedimentutn ) sed dumtaxat e pontificum colie-
gio. Et vide an non suerit ille C. Metellus , cui
agnomen Caprario fuerat, qui inter Metelli Mace-
donici filios ukimus natu suit ; in quem exstat a"
marulentum illud Scipionisdiclum in obsidioneNu-
mantia: apud Cic. 2. de or.Ji quintum P"rfret J^s "
ter ejus , afinum suisse parituram . Certe ob lngcna
tarditatcm Caprarium fuisse appellatum , poilumug
CoMMENTARIUS.
§8:
^uliso» tr*duccrctu«-> certis ritibus sor- A
^cn ^^ceptisperficiebatur. Scdta-
eodem , s" cssentconjunaissimx, &
d'carer» ??re res sacraretur , & usui
«» volk :i ,dc'«co obtinqit ut dedicatio-
damnSr adutran^ue rcm significan-
quodsa urercntur* & ca dedicare idem
' ju*acrarefuerit.
do D^n??eniadra?dura in femplo dcdican-
VesX^^^P^Postem tenercr, qu*-
isqu ,emniavcrna prsiret, quzsubinde
eanTui? cat'°nipr*clTct pronuntiaret,
nius ,raulti> atquein primisBri(To- B
cUparn« ,U.sa*Uc eXponcre jamdiu oc- *
obrcrn a n,hil ^0^^ videoquam-
rern 3 .urn aSarn • Qyarc ad eos lcdo-
ciatn C,,cio; ego interea spicilegium fa-
diu JJP1' iarn perfecli dcdicationem nc
inerrcnt , rcligione olim teneban-
^lenj J^ara^inus illud Opifer* in duas voccs di-
$SS-£re vere in.ipr° textu exhibuit; quod i"
606
fsy
inio critPr° Vex' pins' r°le<": \lzveredicerc\te™
t "is^url' 9,1,0(1 exaf*c & accurate pronuntiare .
VlUod vi, S^.displicet: sed non continuoteKtum
emsmodi r ^''^musassTolet ) immutarioportuitob
con)c4turas, quas ir» notis legi satis fue-
^Turicn0^' °P>seram Junonemhicintelligunt, qus
Cu'ti h0c ous subsidio venit: scd ut fatear Junonetr,
n>en' qua: ' t0 nontlum inveni; sed Dianam ta-
*° «tribnf'ntcrclunl cum Lucina confunditur, cum
5?nc mod ,lrcPcr> aPuu" Grut. p. 41- «• Tibure in
SI ^oduro : DlAftAI. OPIFER. NEMOREN-
Equidcm
non suine alrnirii persuadeo Opiferam apud Plini
IS.sPnd n.. md5 quam Fortunam: nam certeTi
~,.*Pud q
;"M. FnoI^.P'75. 9.dicitur quidam C.JuliusSAL
VNAE> OpIFERAE restitnisTe. Ea
->AP aPpellatur ap. Grut. p. 73. 7, FOR
refereh!r. AOIVTRICI. ET. TVTELE &c. Huc
jum
bu
Suentib,rn ^0rtunarn obfequtntem qua nihil in saxis frc-
&AF a'. * ^od apud Grut. p-79-1.legiturFORTV
certe AVGvSTAE RESPICIENTI &c. Nullum
Hjs- niIrnenRonnanj impensius colebant,quam Fortu-
stol 1' ' 1ua in re°us "UD'is °?ern potitsimum prai-
4 a°antur : unde illud de Traiani rieloria Dacica
Grut. elogium [ etsi roS«'«s suspeclum ) p.73,
\?ortu»x. Aug. omnipotent. Vbi. eraj. Rbamnusia.
.'• eras. quantum. abfuit. ne. Roma. iugeret. fed.
j'v't. Trajanus. vc. tibi. Deceba/e.&c. Verumquid
?^'s fidei monumentis opus habeo: cum PJutarchi
j- er de Fortuna Romanorum abunde doceat abipsis
Ctiie urbis incunabulis innumerabilia sana Fortunar
fx^itisre sub variis ejusdem Fortunae appellationi-
tUs',ob eamcaussam, ortntyahitpor», p.xAw^ axov,
voulm iVi , « rm ^pww . Quad
vj?'"£n mtmenmm imo summa in res humanas
«icr ' f&ttt»* • Itaque inter illa Fortuna» innu-
Opjr c°gnomcnta a Plutarcho praetermissa , etiam
Ha.s l ri ^ucrit. Vidc & ejusdem quaestiones Roma-
ope 'dl^. luidem apud Grut. p. z6.4. Fortuna cur"
Veto cu ide^ cum °Pe l113111 Fortuna fert (non
«nodumm ^pe illa celcbriDea ] conjungiturin hunc
1)RIMlr't-?pL DIVINAE. ET. FORTVNAE.
yiNAF WlAE- SACR. Et sic dicitur OPI. DI-
"^luemadmodum p. 94.5. VI. DIVINAE
di
Vcrsarn^' c^uo in eP'grammate vim divinam baud
'^"m aRJ ottllna statuo; quam idcirco Tortem For-
** ^^«"anis diaam Plutarchus ibidem asfirmat,
fc^ nJhil I ' lniluit > **0-*™ , litif £fiy txypar &C,
^ Balb r UCulcntius Capitoiini telUmonio m Max
H//c' 7' 8- Unde, lnquit , mos traHus stt , ui
'.""*> ?<> 7* ad bellum 'rnperatores munus gladiato-
'ume/i, Mut-
cunt
rCrnquc n& „^mafnFortunarn du<> «niu$ ejus-
l D« suisse nom na practer ^
^sss^!™' ut satc.ar' P?PT{s Ws «Wm idem
•>uper • quod vu jnapr , vetenbus suit . ■ w d
'• §. D. locut. allecutus , non gra-
tur; id quod PJiniusiv. r. addocct: C«.
jus, inquit (tcmpli) dedtcattonem, cum
sit paratum , disscrre longius irreligio-
sumest.
Scd & e Plinii historia jam aliis nota- Consecra-
tum, pontificem verba praeeuntem dedis- tio diserte
sc operam, ut illa ne prxpedita aut bal- lingua
buticnte lingua pronuntiaret, ne siver-
bo aberrasset , consecratio quasi minus
rite fa&a esset instauranda . Plinii verba
hxcsunt lib. xi. cap. 37. Metellumponti-
sicem adeo inexplanat* ( Jingux ) suisse
accepimus, ut multis mensibus tortus cre-
datur, dum meditatur in dedicanda adt
Opiseroe dicere: Opiferam autem cquidcm
Fortunam interpretor ( .
Eandem non modo linguae , scd & mente
mentis constantiam jure pontificio suissc constanter
equisitam, nihil ut perturbata atque c? gr^"
mota mente fierct, ex Ciceronis oratis>
abor eam legem adtexerc . VIS MAIOR , ait ibi
Cajus, quam Graci QtS (S\>xv idest VIM DIVINAM
appellant, non debet conduQoridamnosa esse, si plus,
quam toierabtle est , last suerint sru£ius: alioquio mo-
dicum damnum aquo animo serre debet colonus , cui
immodicum lucrum non ausertur . Ergo vis divina
•adem quas vis major: quid vero porro hax libi ve-
it, nemini obscurum essc arbitror. Nam 1. 15.6.1.
eod. tit. vis mtjor idem est quod vis cui resisti non
potest . Cicero U. de inven. Cenquesslo caUmitatis
ejus, qua non culpa, Jed vi majore quadam aCCtde-
rit. Pricipue autem vis major tempestatcs signisi-
cat . Plinius xviu. 18. Duo genera esse alestts in.
juria memirtisse debemus. Unum quod TEMPESTA-
TES vocamus, in quibusgrandines, procelU, cetera-
qyc similia inte/J/guntur , qute cum accsdcrint , Vl$
MIAIOR appellatur . Alia sunt i/la, qu* silente cte-
/o serenifque notlibus siuns, nullp sentiente, nisi cum
faBa sunt . . aliis ruhiginem, aliis uredincm , aliis
carbunculum appellantibus . Eodem sensu Columei-
la 1. 7. agrum sedulo cultum compendium aflerre
scribit, nisi c<eli major vis , aut prtedonis incejjit .
[raquc nulli dubium, quin, sicuri vis major tempe-
^lates significar , eadeni quoque vi divina lubjecla
notio luerir.- pra;sertim cum, quodde vf ma/orePli-
niiis docuit , idem de vi divina diserte tradat VI-
pianus 1. 14. §. 3. D. de damn. inse. Si violentia,
tnquit, ventorum , -vel qua alia ratiane, qu<e VIM
bsbeat DWINAM. Quarene dubita, quin in elog>o,
|uod ex Grut. pag. 94. $. attulimus per vim divi-
iam tempestates lint accipienda;. Epigraphe iJJatri-
bus ara: laterihus inscripta in hunc tnodum habet :
VI. DIVINJE. SACRVM. C. VETTIVS. C. F.
GAVOLVS. Ne cui vero mitum videatur vi divi-
na seu majori, hoc est tempestatibus arampoiitam-
sciat iisdem sdem Romi a L. Scipione Barbati F.
suisse excitatam; utin vetustissjma inscriptioneapud
Sirmondum deillolegitur: DEDET.TEMPESTA-
TEBVS. AIDE. MERETO. idest dedit Tempesta-
ttbusadem merita. Ovid. vi.sast,
Te quoq.Temptjlas, meritam de/ubra satemur ,
Cum pane eji Corsis obruta clajjis aquit .
Nam Scipio ille Corsicam cepit, ut in eadem in-
scriptione legitur. Quanquam & illud quoquefaten-
dum clt & vim majorem & vim divinam & Ssto^-
vioty & caelestes quasvc injurias ad VlM Fortuna ,
uti appellat Capitolinus supra mihi in partes voca,-
tus , cx ethnicorum scntentia reclilsime reserci .
Jam vero Metellus iste pontisex diversus omnino
tuit a clarissimo iilo L. Metcllo pontifice, cujusab
eodem Plinio vii. 4.?- fit perhonorifica mentio [c
quo Plinii locoGruterus exprcssam putat epigraphen
]uam habet p. 377 4.] namhic optirous oratorsuit,
ille vero inexplanata; lingua;. Itaque is qui eadem
Opiferae dedicavit, vel suerit Q. Occilius Q.F.Me-
tellus Pont. Max. cujus in lapide auspicato apud
Grut. p. ^p. j. mentio exsistit ; vel potius aliqui»
alius, non pont. max. ( ob linguz quidem certe
impedimentutn ) sed dumtaxat e pontificum colie-
gio. Et vide an non suerit ille C. Metellus , cui
agnomen Caprario fuerat, qui inter Metelli Mace-
donici filios ukimus natu suit ; in quem exstat a"
marulentum illud Scipionisdiclum in obsidioneNu-
mantia: apud Cic. 2. de or.Ji quintum P"rfret J^s "
ter ejus , afinum suisse parituram . Certe ob lngcna
tarditatcm Caprarium fuisse appellatum , poilumug