DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.25725#0017
PROBLEMY DEFINICJI
„Akademizm - prąd w sztuce oparty na regułach estetyki antycznej
i eklektycznym naśladowaniu artystów i dzieł uznanych za doskonałe,
wyrażający się w ograniczeniu swobody samodzielnych poszukiwań
twórczych zarówno w doborze tematyki, jak w stosowaniu określo-
nych środków formalnych" - czytamy w Wielkiej Encyklopedii Po-
wszechnej PWN. Nawet w tym pozornie obiektywnym, encyklopedy-
cznym haśle wyczuwalny jest ton niechęci, jaka przylgnęła do tego
terminu. Potocznie bowiem akademizm oznaczał sztukę skostniałą,
poddaną rutynie i stereotypom, wtórną, eklektyczną, sztukę oficjalną,
pozostającą na usługach politycznych dysponentów, system naucza-
nia i zarządzania sztuką dławiący każdą tendencję nowatorską, każdą
twórczość niezależną. Wreszcie - i to najczęściej - oznaczał po prostu
bliżej nieokreśloną, złą sztukę XIX wieku, przeciwko której występo-
wali kolejno wielcy „nowocześni". Gdy jednak zaczęto tę sztukę
badać, sprawa definicji, wyraźnego określenia jej cech wyróżniają-
cych okazała się kłopotliwa. Rozpatrywane wnikliwiej utarte sądy
okazywały się nie tak oczywiste.
Pierwszym problemem jest stosunek akademizmu do przeszłości.
Sztuka akademicka jest podporządkowana wzorom - mogły nimi być
zarówno rzeźba antyczna, jak malarstwo Rafaela czy Poussina -
uznanym za nieprześcignione i doskonałe. Nie zaprzeczając słusznoś-
ci tego stwierdzenia, trzeba jednak zauważyć, że cecha ta nie przysłu-
guje wyłącznie akademizmowi. Większość dziewiętnastowiecznych
i dwudziestowiecznych kierunków artystycznych -od realizmu powo-
11
„Akademizm - prąd w sztuce oparty na regułach estetyki antycznej
i eklektycznym naśladowaniu artystów i dzieł uznanych za doskonałe,
wyrażający się w ograniczeniu swobody samodzielnych poszukiwań
twórczych zarówno w doborze tematyki, jak w stosowaniu określo-
nych środków formalnych" - czytamy w Wielkiej Encyklopedii Po-
wszechnej PWN. Nawet w tym pozornie obiektywnym, encyklopedy-
cznym haśle wyczuwalny jest ton niechęci, jaka przylgnęła do tego
terminu. Potocznie bowiem akademizm oznaczał sztukę skostniałą,
poddaną rutynie i stereotypom, wtórną, eklektyczną, sztukę oficjalną,
pozostającą na usługach politycznych dysponentów, system naucza-
nia i zarządzania sztuką dławiący każdą tendencję nowatorską, każdą
twórczość niezależną. Wreszcie - i to najczęściej - oznaczał po prostu
bliżej nieokreśloną, złą sztukę XIX wieku, przeciwko której występo-
wali kolejno wielcy „nowocześni". Gdy jednak zaczęto tę sztukę
badać, sprawa definicji, wyraźnego określenia jej cech wyróżniają-
cych okazała się kłopotliwa. Rozpatrywane wnikliwiej utarte sądy
okazywały się nie tak oczywiste.
Pierwszym problemem jest stosunek akademizmu do przeszłości.
Sztuka akademicka jest podporządkowana wzorom - mogły nimi być
zarówno rzeźba antyczna, jak malarstwo Rafaela czy Poussina -
uznanym za nieprześcignione i doskonałe. Nie zaprzeczając słusznoś-
ci tego stwierdzenia, trzeba jednak zauważyć, że cecha ta nie przysłu-
guje wyłącznie akademizmowi. Większość dziewiętnastowiecznych
i dwudziestowiecznych kierunków artystycznych -od realizmu powo-
11