Poprzęcka, Maria: Akademizm (Warszawa, 1977)

łoby się powiedzieć akademickie). I to nie tylko dlatego, że akademizm
stosunkowo niedawno stał się przedmiotem naukowego zaintereso-
wania i że samym badaczom trudno odciąć się od pewnych stereoty-
pów i mitów. Nie od dziś historia sztuki przechodzi kryzys pojęć
stylowych. Takie zdawałoby się zrozumiałe terminy jak barok czy
renesans wciąż zmieniają swój zakres i znaczenie. W miejsce daw-
nych, ostrych podziałów klasycyzm - romantyzm proponuje się
obecnie cała wiązkę określeń pośrednich i szczegółowych: klasycyzm
archeologiczny, utopijny, romantyczny itd. Impresjonizm pozwala się
definiować w swych początkach. Ale jak nazwać impresjonizm przy-
swojony przez akademików? Czy są impresjonizmem późne, mrocz-
ne, tajemnicze, sięgające granic abstrakcji Nenufary, najbardziej im-
presjonistycznego z impresjonistów - Moneta? Prowadzone obecnie
badania nad sztuką akademicką coraz częściej ujawniają zaskakujące
obustronne powiązania między oficjalnymi a niezależnymi, co dodat-
kowo utrudnia kreślenie podziałów. Sztuka sama się broni przed
klasyfikacją. Lepiej poznawana burzy systemy, w jakie usiłuje się ją
ująć.
Mowa tu będzie zatem o takim malarstwie (i tylko sporadycznie
o rzeźbie) drugiej połowy XIX stulecia, które nadal podejmuje tematy-
czne i formalne zadania postawione przed nim przez akademicką
teorię. O malarstwie wyrastającym zakademickiej praktyki warsztato-
wej, które, choć się zmienia, to jednak nie neguje dorobku przeszłości,
dla którego miarą i odniesieniem jest wciąż tradycja, a nie nowoczes-
ność, wielka przeszłość sztuki, a nie jej, wyłaniająca się z rewolu-
cyjnych przemian, przyszłość.