DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.42397#0221
Sztuka i zasady. Śniadanie na trawie Edouarda Maneta
w świetle akademickich reguł
Rok 1863 przynajmniej z dwóch względów uznać można za przełomo-
wy dla dziewiętnastowiecznego akademizmu. Przyniósł on mianowicie
wydarzenia, które miały zachwiać dominującą rolą instytucji decydują-
cych dotąd o kształcie życia artystycznego, o nauczaniu artystów i o ich
dalszych karierach: paryskiej Szkoły Sztuk Pięknych i paryskiego Salo-
nu. W roku tym podjęto gruntowną reformę systemu studiów na Ecole
des Beaux-Arts, będącej od dwu stuleci wzorem dla akademickiego kształ-
cenia artystycznego i postrzeganej jako ostoja zachowawczych metod
i poglądów1. Ponadto 15 maja 1863 został otwarty w Paryżu „Salon
Odrzuconych”2. Przez historię sztuki zdarzenie to zostało uznane za sym-
boliczny początek dziejów nowej sztuki, a najgłośniejszy obraz pokazu -
Śniadanie na trawie Edouarda Maneta - za pierwszy obraz „nowocze-
sny”. Stało się tak, chociaż Salon des Refuses był imprezą w pełni ofi-
cjalną. Ponieważ jury corocznego Salonu odrzuciło ponad połowę ze
zgłoszonych pięciu tysięcy dzieł, protesty niedopuszczonych do pokazu
artystów dotarły aż do dworu cesarskiego i sam Napoleon III, zasko-
czony surowością jurorów, zlecił otwarcie dodatkowej ekspozycji, aby
odrzucone obrazy mogły zostać poddane osądowi publiczności. „Salon
Odrzuconych”, nazywany też dramatycznie „Salonem Potępionych”, stał
się wielkim succes de scandale - w dniu otwarcia odwiedziło go siedem
tysięcy osób, w następnych tygodniach zaś, w niedziele, gdy wstęp był
bezpłatny, liczba zwiedzających przekraczała cztery tysiące3. W centrum
uwagi publiczności i krytyki pozostawało płótno Maneta (wystawione
pod tytułem Kąpiel). Ówczesna wrzawa, jaką wywołało, i otaczająca je
aura skandalu sprawiły, że i potem historia sztuki zajmowała się więcej
owym skandalem niż samym obrazem, który pomimo wielu opracowań
i interpretacji pozostaje niejasny i dwuznaczny4. Tymczasem Śniadanie na
trawie - obraz prowokacyjny, igrający z tradycją, lecz zarazem aspirujący
w świetle akademickich reguł
Rok 1863 przynajmniej z dwóch względów uznać można za przełomo-
wy dla dziewiętnastowiecznego akademizmu. Przyniósł on mianowicie
wydarzenia, które miały zachwiać dominującą rolą instytucji decydują-
cych dotąd o kształcie życia artystycznego, o nauczaniu artystów i o ich
dalszych karierach: paryskiej Szkoły Sztuk Pięknych i paryskiego Salo-
nu. W roku tym podjęto gruntowną reformę systemu studiów na Ecole
des Beaux-Arts, będącej od dwu stuleci wzorem dla akademickiego kształ-
cenia artystycznego i postrzeganej jako ostoja zachowawczych metod
i poglądów1. Ponadto 15 maja 1863 został otwarty w Paryżu „Salon
Odrzuconych”2. Przez historię sztuki zdarzenie to zostało uznane za sym-
boliczny początek dziejów nowej sztuki, a najgłośniejszy obraz pokazu -
Śniadanie na trawie Edouarda Maneta - za pierwszy obraz „nowocze-
sny”. Stało się tak, chociaż Salon des Refuses był imprezą w pełni ofi-
cjalną. Ponieważ jury corocznego Salonu odrzuciło ponad połowę ze
zgłoszonych pięciu tysięcy dzieł, protesty niedopuszczonych do pokazu
artystów dotarły aż do dworu cesarskiego i sam Napoleon III, zasko-
czony surowością jurorów, zlecił otwarcie dodatkowej ekspozycji, aby
odrzucone obrazy mogły zostać poddane osądowi publiczności. „Salon
Odrzuconych”, nazywany też dramatycznie „Salonem Potępionych”, stał
się wielkim succes de scandale - w dniu otwarcia odwiedziło go siedem
tysięcy osób, w następnych tygodniach zaś, w niedziele, gdy wstęp był
bezpłatny, liczba zwiedzających przekraczała cztery tysiące3. W centrum
uwagi publiczności i krytyki pozostawało płótno Maneta (wystawione
pod tytułem Kąpiel). Ówczesna wrzawa, jaką wywołało, i otaczająca je
aura skandalu sprawiły, że i potem historia sztuki zajmowała się więcej
owym skandalem niż samym obrazem, który pomimo wielu opracowań
i interpretacji pozostaje niejasny i dwuznaczny4. Tymczasem Śniadanie na
trawie - obraz prowokacyjny, igrający z tradycją, lecz zarazem aspirujący