DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.26786#0009
Inne obrazy
Może świat został przez Pana Boga po to stworzony, żeby odbijał
się w nieskończonej liczbie oczu istot żywych, albo, co bardziej
prawdopodobne, w nieskończonej liczbie ludzkich świadomości.
Czesław Miłosz
„Przechodzimy przez życie z jednym okiem nadmiernie aż wyostrzonym,
z drugim ślepym, zaciągniętym bielmem. Wystarczy, by widzieć? Nie,
nie wystarczy”1 - twierdzi Gustaw Herling-Grudziński, pisarz obdarzo-
ny wyjątkowym darem widzenia2.
Oculis corporis i oculis mentis, oczy ciała, zdolne postrzegać tylko świat
zmysłowy, i oczy duszy, mogące ujrzeć to, co niewidzialne, złudne „wi-
dzenie jak w zwierciadle”, przeciwstawione przez świętego Pawła widze-
niu „twarzą w twarz”, mamidła, które przed ludzkimi oczyma roztacza
świat, i prawdziwe widzenie ślepych mędrców - Herling-Grudziński,
mówiąc o jednym oku „nadmiernie aż wyostrzonym”, a drugim „zaciąg-
niętym bielmem”, dodaje kolejny dualizm do długiej listy opozycji,
jakie kultura wiąże ze wzrokiem.
Oko jest nie tylko „oknem na świat”, jest też „zwierciadłem duszy”.
Okiem się widzi, ale także, w sposób zamierzony lub bezwiednie, wy-
raża siebie. Bogactwo języka daje pojęcie o możliwościach tej ekspresji.
Można dawać znak wzrokiem, patrzeć porozumiewawczo, przeszywać
lub miażdżyć spojrzeniem, spoglądać otwarcie, ale i uciekać wzrokiem,
wstydliwie lub obłudnie spuszczać oczy. Nawet ruchy powiek są pełne
znaczeń. Jakże wymowne jest „puszczenie oka”, zaledwie jedno mrug-
nięcie. Spojrzenie może mieć wielką siłę - błogosławioną lub przeklętą.
Jest wspaniałym darem, bo wzrok to najbardziej poznawczy ze zmysłów.
Ale patrząc, można sprowadzić na siebie najsroższe kary - jak żona
Lota, zamieniona w słup soli za złamanie boskiego zakazu. Także ślepo-
ta, straszliwe kalectwo, wcale nie jest jednoznaczna. Może dotknąć za
przekroczenie boskich prerogatyw, ale jest też szczególnym znamieniem
Może świat został przez Pana Boga po to stworzony, żeby odbijał
się w nieskończonej liczbie oczu istot żywych, albo, co bardziej
prawdopodobne, w nieskończonej liczbie ludzkich świadomości.
Czesław Miłosz
„Przechodzimy przez życie z jednym okiem nadmiernie aż wyostrzonym,
z drugim ślepym, zaciągniętym bielmem. Wystarczy, by widzieć? Nie,
nie wystarczy”1 - twierdzi Gustaw Herling-Grudziński, pisarz obdarzo-
ny wyjątkowym darem widzenia2.
Oculis corporis i oculis mentis, oczy ciała, zdolne postrzegać tylko świat
zmysłowy, i oczy duszy, mogące ujrzeć to, co niewidzialne, złudne „wi-
dzenie jak w zwierciadle”, przeciwstawione przez świętego Pawła widze-
niu „twarzą w twarz”, mamidła, które przed ludzkimi oczyma roztacza
świat, i prawdziwe widzenie ślepych mędrców - Herling-Grudziński,
mówiąc o jednym oku „nadmiernie aż wyostrzonym”, a drugim „zaciąg-
niętym bielmem”, dodaje kolejny dualizm do długiej listy opozycji,
jakie kultura wiąże ze wzrokiem.
Oko jest nie tylko „oknem na świat”, jest też „zwierciadłem duszy”.
Okiem się widzi, ale także, w sposób zamierzony lub bezwiednie, wy-
raża siebie. Bogactwo języka daje pojęcie o możliwościach tej ekspresji.
Można dawać znak wzrokiem, patrzeć porozumiewawczo, przeszywać
lub miażdżyć spojrzeniem, spoglądać otwarcie, ale i uciekać wzrokiem,
wstydliwie lub obłudnie spuszczać oczy. Nawet ruchy powiek są pełne
znaczeń. Jakże wymowne jest „puszczenie oka”, zaledwie jedno mrug-
nięcie. Spojrzenie może mieć wielką siłę - błogosławioną lub przeklętą.
Jest wspaniałym darem, bo wzrok to najbardziej poznawczy ze zmysłów.
Ale patrząc, można sprowadzić na siebie najsroższe kary - jak żona
Lota, zamieniona w słup soli za złamanie boskiego zakazu. Także ślepo-
ta, straszliwe kalectwo, wcale nie jest jednoznaczna. Może dotknąć za
przekroczenie boskich prerogatyw, ale jest też szczególnym znamieniem