KOŚCIÓŁ PARAFIALNY W KOBYLANCE

117

ciołów barokowych z terenu Lubelszczyzny, pochodzących z ostatniej
ćwierci XVII i pierwszych lat XVIII w. ^ Cechy wspólne stanowią tu
sposób ukształtowania bryły oraz rozczłonkowania elewacji bocznych
pojedynczymi pilastrami na przęsła.
Ciekawa jest domniemana geneza powstania tego obecnie istniejącego
zespołu architektonicznego, reprezentującego typowy — jak to Niemcy
nazywają Wahlfahrtskirche — wiejski kościół odpustowy.
Bliższe rozpatrzenie planu wskazuje na to, iż kościół kobylański
wraz z otaczającym go murem, dzwonnicą, obecną kaplicą Matki Boskiej
Bolesnej i bramą został zaplanowany jednocześnie, jak się zdaje, przez
jednego architekta. Prawdopodobnie zespół ten od zachodu miały flan-
kować dwie dzwonnice, co sugerują wykazane wyżej okoliczności. Być
może jednak, że nie starczyło funduszów na ostateczne wykończenie
całości, na skutek czego pierwotnie zaplanowana druga dzwonnica nie
została dokończona i przebudowano ją na kaplicę.
Prawdopodobnie w miarę wzrostu ilości pątników nawiedzających
kościół w Kobylance postanowiono otoczyć go wieńcem kaplic Drogi
krzyżowej i murowanych konfesjonałów. Sposób usytuowania tych kaplic
wokół kościoła był już wówczas szeroko rozpowszechniony, natomiast
murowane konfesjonały na zewnątrz kościoła należą do rzadkości.
Interesujące spostrzeżenia i domysły nasuwają się przy porównaniu
kościoła kobylańskiego z kościołem w Morawicy pod Krakowem. Wy-
raźne analogie dotyczą planu i fasady. Do pierwszych należą: symetria,
jednonawowe wnętrze z węższym prezbiterium zamkniętym półkoliście
i z dwiema przybudówkami, jednakowa ilość przęseł w nawie i prezbi-
terium, rozczłonkowanie wnętrza przy pomocy cienkich pilastrów, ścię-
cie narożników w nawie; do drugich — trójosiowość fasady, dwukon-
dygnacyjność, płaszczyznowość, rytm trzech otworów, niemal identycz-
ne potraktowanie portalu głównego wejścia i zwieńczenia okna nad nim.
Kościół w Morawicy wzniesiony został z fundacji Czartoryskich wg pro-
jektu Francesco Placidiego w latach 1743—1748. Oba plany wykazują
wiele cech wspólnych, z których jedna zwłaszcza jest zastanawiająca,
a mianowicie tendencja do dośrodkowego zamknięcia nawy przez za-
okrąglenie jej narożników. Cecha ta, wg P. Bohdziewicza, jest charakte-
rystyczna dla Placidiego 20.
Drugim bardzo ważnym i ciekawym faktem jest to, że dzwonnica
w Kobylance wykazuje łudzące podobieństwo do projektu dzwonnicy
wykonanego przez Placidiego (ryc. 10), znajdującego się przed ostatnią
St. T o m k o w i c z, op. cit.
2° P. Bohdziewicz, Francesco Piacidi, architekt-Włoch XVIII stulecia
ta Polsce..., Prace sekcji hist. sztuki Tow. Przyjaciół Nauk w Wilnie, t. III, Wilno
1938/39.