DOI Artikel:
Michalowski, Przemyslaw: Ekslibris Bilblioteki Rady Miejskiej w Poznaniu
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.27401#0091
ROCZNIKI HUMANISTYCZNE
Tom XXXV, zeszyt 4 — 1987
PRZEMYSŁAW MICHAŁOWSKI
EKSLIBRIS BIBLIOTEKI RADY MIEJSKIEJ W POZNANIU
W końcu XIV wieku zaczynają się w miastach pojawiać biblioteki związane
ściśle z funkcjonowaniem i działalnością rad miejskich i ich organów.
Powstanie ich podyktowała potrzeba coraz ściślejszego i konkretniejszego
kierowania się pisanymi przepisami i prawami, które ujęte w rękopiśmienne
księgi były podstawą pracy i wykonywania funkcji związanych z zarządzaniem
miasta. Z czasem biblioteki zaczęły gromadzić książki z różnych dziedzin
wiedzy, nie tylko prawnicze i administracyjne, jak to było w początkach ich
powstania, urastając często do wielkich i zasobnych zbiorów.
W Polsce do najdawniejszych bibliotek miejskich zalicza się Biblioteka
Rady Miejskiej w Poznaniu, istniejąca już w roku 1535. Powstanie jej
w pierwszej połowie XVI wieku potwierdzają nie tylko zachowane z jej
zbiorów księgi pochodzące z samego początku tego stulecia, ale i dokumenty
archiwalne mówiące o wpływających darach, i stare plany, na których budynek
Wagi Miejskiej określany jest wręcz jako „biblioteka”. Przechodząca wraz
z miastem różne koleje losów, szczególnie dotkliwe w okresie wojen szwedz-
kich, zaborów i ostatniej wojny, przetrwała biblioteka do pierwszych lat
po wyzwoleniu. Obecnie należące do niej księgi, włączone w zbiór najstarszej
biblioteki publicznej, jaką jest Biblioteka im. Edwarda Raczyńskiego w Po-
znaniu, są nadal cennymi i dostojnymi świadkami i dokumentami najdaw-
niejszej i najdłużej istniejącej biblioteki samorządowej w Polsce.
Jej dawny rodowód dokumentują nie tylko wspomniane przekazy, ale
poszczycić się ona może również pięknym i widomym dowodem swego
istnienia w postaci ekslibrisu. Jest on niezwykle cennym dokumentem nie tylko
z uwagi na swą wartość kulturalną, ale przede wszystkim ze względu na
rzadkie występowanie tego rodzaju znaków w Polsce. Znamy — jak na
razie — ekslibrisy tylko dwóch bibliotek rad miejskich, mianowicie w Gdań-
sku i Poznaniu. Biblioteka gdańska, choć powstała później niż poznańska,
poszczycić się może ekslibrisem wykonanym wcześniej, bo już w roku 1597.
Ekslibris Biblioteki Rady Miejskiej w Poznaniu pochodzi natomiast, jak
wykazują jego cechy stylistyczne, z pierwszej połowy XVII wieku. Nie mamy
Tom XXXV, zeszyt 4 — 1987
PRZEMYSŁAW MICHAŁOWSKI
EKSLIBRIS BIBLIOTEKI RADY MIEJSKIEJ W POZNANIU
W końcu XIV wieku zaczynają się w miastach pojawiać biblioteki związane
ściśle z funkcjonowaniem i działalnością rad miejskich i ich organów.
Powstanie ich podyktowała potrzeba coraz ściślejszego i konkretniejszego
kierowania się pisanymi przepisami i prawami, które ujęte w rękopiśmienne
księgi były podstawą pracy i wykonywania funkcji związanych z zarządzaniem
miasta. Z czasem biblioteki zaczęły gromadzić książki z różnych dziedzin
wiedzy, nie tylko prawnicze i administracyjne, jak to było w początkach ich
powstania, urastając często do wielkich i zasobnych zbiorów.
W Polsce do najdawniejszych bibliotek miejskich zalicza się Biblioteka
Rady Miejskiej w Poznaniu, istniejąca już w roku 1535. Powstanie jej
w pierwszej połowie XVI wieku potwierdzają nie tylko zachowane z jej
zbiorów księgi pochodzące z samego początku tego stulecia, ale i dokumenty
archiwalne mówiące o wpływających darach, i stare plany, na których budynek
Wagi Miejskiej określany jest wręcz jako „biblioteka”. Przechodząca wraz
z miastem różne koleje losów, szczególnie dotkliwe w okresie wojen szwedz-
kich, zaborów i ostatniej wojny, przetrwała biblioteka do pierwszych lat
po wyzwoleniu. Obecnie należące do niej księgi, włączone w zbiór najstarszej
biblioteki publicznej, jaką jest Biblioteka im. Edwarda Raczyńskiego w Po-
znaniu, są nadal cennymi i dostojnymi świadkami i dokumentami najdaw-
niejszej i najdłużej istniejącej biblioteki samorządowej w Polsce.
Jej dawny rodowód dokumentują nie tylko wspomniane przekazy, ale
poszczycić się ona może również pięknym i widomym dowodem swego
istnienia w postaci ekslibrisu. Jest on niezwykle cennym dokumentem nie tylko
z uwagi na swą wartość kulturalną, ale przede wszystkim ze względu na
rzadkie występowanie tego rodzaju znaków w Polsce. Znamy — jak na
razie — ekslibrisy tylko dwóch bibliotek rad miejskich, mianowicie w Gdań-
sku i Poznaniu. Biblioteka gdańska, choć powstała później niż poznańska,
poszczycić się może ekslibrisem wykonanym wcześniej, bo już w roku 1597.
Ekslibris Biblioteki Rady Miejskiej w Poznaniu pochodzi natomiast, jak
wykazują jego cechy stylistyczne, z pierwszej połowy XVII wieku. Nie mamy