Rocznik Historii Sztuki (31.2006)

Rocznik Historii Sztuki, tom XXXI
Wydawnictwo Neriton, 2006

PIOTR ZAWOJSKI
UNIWERSYTET ŚLĄSKI

DANIEL LEE CZYLI HYBRYDYCZNOSC FOTOGRAFII CYFROWEJ.

TEORIA I PRAKTYKA

O śmierci fotografii, tak jak o śmierci wielu innych tradycyjnych mediów, mówiło się i mówi od wielu
lat. Najczęściej nie chodzi przy tym o dosłowne „zamieranie" czy też całkowite odrzucenie jakiegoś medium,
lecz raczej o przesunięcie go do drugiego bądź trzeciego szeregu mediów dominujących, wyznaczających
charakter czasów, w jakich funkcjonują oraz narzucających im swoją logikę, wynikającą z ich natury, właś-
ciwości i funkcji, jakie przyszło im spełniać. W tym sensie może lepiej brzmi konstatacja o końcu „ery fo-
tografii", ale tylko wtedy, gdy uzupełnimy to stwierdzenie koniecznym dookreśleniem, że chodzi o fotogra-
fię analogową, a zatem sposób utrwalania rzeczywistości opierający się na procesach fizyko-chemicznych,
które determinują nie tylko sposób zapisu, ale i formę, funkcję, wymiar ontologiczny oraz kształt estetyczny
i wymiar artystyczny utrwalanych obrazów. Oczywiście jeśli myślimy o fotografii jako medium sztuki, środku
kreacji artystycznej.

Być może zatem za symboliczną datę końca „ery fotografii" (jak projektowaną i nigdy niespełnioną
datą „śmierci malarstwa" miał być rok 1839, rok prezentacji różnych wynalazków fotograficznych i sporów
o pierwszeństwo w zakresie „sztuki fotogenicznego rysunku", jakie toczyli ze sobą Louis-Jacques-Mandé
Daguerre, William Henry Fox Talbot czy syn Nicéphore'a Niépce'a - Isidore) należałoby uznać rok 2004?
To wtedy umarli trzej wielcy artyści, ikony fotografii tradycyjnej, którzy powszechnie uznawani byli za klu-
czowe postaci XX-wiecznej sztuki fotograficznej - Helmut Newton, Henri Cartier-Bresson i Richard Avedon.
To także rok, w którym absolutna dominacja sprzedaży aparatów cyfrowych nad analogowymi stała się
faktem. Na przykład na rynku niemieckim sprzedano wtedy 7 min aparatów cyfrowych i zaledwie 1,4 min
analogowych. Należy dodać, że w tej pierwszej liczbie nie mieszczą się ani telefony komórkowe z możli-
wością wykonywania zdjęć, ani aparaty jednorazowe1. Magia nawet największych liczb nie może wyznaczać
epokowych przemian, nie znaczy to jednak, że fakty takie nie mają żadnego znaczenia - są one zapewne nie
tylko rynkowym potwierdzeniem procesów, które mają wymiar zarówno handlowy, jak i kulturowy. Jedno-
cześnie w sposób naturalny kształtują też działania artystyczne, bowiem artyści zawsze podlegali wpływom
nowych technologii, adaptując je do własnych potrzeb, wykorzystując jako nowe narzędzia w procesie ar-
tystycznej kreacji.

Tak też było w przypadku artysty, którego twórczość chciałbym potraktować jako punkt wyjścia do
rozważań na temat obecnego statusu fotografii cyfrowej i rozmaitych praktyk fotograficznych wykorzystu-
jących technologie komputerowe w zakresie kreacji, przetwarzania, magazynowania, archiwizowania (jeśli
można jeszcze zastosować to określenie do fotografii cyfrowej), transmisji (dyseminacji), wystawiennictwa
(praktyk muzealniczych czy galeryjnych w dobie wirtualnych muzeów „bez ścian"2). Amerykański twórca

К. P eter s, Instant Images: The Recording, Distribution and Consumption ofReality Predestined by Digital Photography,
http://www.medienkunstnetz.de/themes/photo_byte/instant_images

2 Na temat muzeów wirtualnych P. Z a w oj ski. Muzeum wirtualne nowe terytorium sztuki, „Opcje", 2005. nr 2. s. 5 1 53,