DOI Artikel:
Bernhardt, Katja: Oddział architektury w dawnej Wyższej Szkole Technicznej w Gdańsku (1904-1945): struktura, wykładowcy, koncepcje
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14577#0121
Rocznik Historii Sztuki, tom XXXV
Wydawnictwo Neriton, 2010
KAT JA BERNHARDT
HUMBOLDT UNIVERSITÀT ZU BERLIN
ODDZIAŁ ARCHITEKTURY W DAWNEJ WYŻSZEJ SZKOLE TECHNICZNEJ
W GDAŃSKU (1904-1945). STRUKTURA, WYKŁADOWCY, KONCEPCJE
W latach 2004-2005 Politechnika Gdańska (PG) obchodziła dwa jubileusze: stulecie utworzenia
w 1904 r. swojej poprzedniczki, Gdańskiej Królewskiej Wyższej Szkoły Technicznej (Kónigliche Technische
Hochschule Danzig, WST), oraz 60. rocznicę własnych narodzin w 1945 r. Obchodzenie obu wydarzeń
w aurze podwójnego święta stanowiło wyraz zarysowującego się i narastającego zainteresowania niemiec-
kim wkładem w XIX- i XX-wieczną historię miasta. Jednocześnie było ono przejawem zmiany w ocenie
tego dziedzictwa. Obecnie, obok osiągnięć powojennych na PG, w znacznie szerszym zakresie dostrzega się
w polskiej literaturze fachowej naukowe zasługi poprzedniej uczelni, która przez swoje powstanie, strukturę
i skład osobowy była instytucją niemiecką1. Jest to fakt godny zauważenia również z tego względu, że zain-
teresowanie historią gdańskiej WST w Niemczech ogranicza się, z jednej strony, do podawania o niej rudy-
mentarnych informacji w opracowaniach ogólnych na temat dziejów nauki i szkolnictwa wyższego w Niem-
czech, z drugiej zaś, do sumarycznych i pochwalnych relacji w literaturze wspomnieniowej2.
Stan badań nad dziejami WST w Gdańsku odzwierciedla zarówno złożone problemy wspólnego dzie-
dzictwa kulturalnego Polaków i Niemców, jak i próby ich stopniowego rozwiązywania. Zarazem wyczerpu-
jące, zróżnicowane i krytyczne opracowanie historii gdańskiej uczelni utrudnia fakt, że polityczna otoczka
1 Opublikowany z tej okazji artykuł Józefa Włodarskiego stanowi próbę dokładniejszego opisania historii gdańskiej WST
w latach 1904-1945 z uwzględnieniem zarówno polskiej, jak i niemieckiej perspektywy: J. W ł o d a r s к i, Politechnika w Gdańsku
w latach 1904-1945, [w:]: Zarys dziejów politechniki w Gdańsku 1904-2004, red. J. Rachoń, R. Berger, J. Kulas, Gdańsk
2004, s. 9^11. Włodarski w dużym mierze oparł się na: A. J a n u s z a j t i s, Zarys historii PG do roku 1945, www.pg.gda.pl/historia/
historiaPGl.shtml (9.12.2003). Badania polskich uczonych poświęcone temu okresowi ograniczały się głównie do historii polskich
studentów lub politycznych konfliktów na uczelni: S. Mikos, Polacy na politechnice w Gdańsku w latach 1904-1939, Warszawa
1987; M. В i z i u k, Życie studenckie na Politechnice Gdańskiej, Gdańsk 2005. Ponadto poświęcono studia poszczególnym kierunkom,
пр.: M. Cieśla, Działalność naukowa i rola polityczna katedr filologicznych Politechniki Gdańskiej w latach 1925-1944, Gdańsk
1969 (Wydawnictwo Instytutu Bałtyckiego w Gdańsku 3, Seria Pomorzoznawcza 3).
2 Technische Hochschule Danzig. 1904-1954, [wyd. przez komitet przygotowujący 50. rocznicę Wyższej Szkoły Technicznej
w Gdańsku], Wuppertal 1954-1956; E. Keyser, Die Technische Hochschule Danzig. Aufgaben und Leistungen (1904-1945), [w:]
Deutsche Hochschulen und Universitàten im Osten, Koln, Opladen 1964, s. 113-126 (Wissenschaftliche Abhandlungen der
Arbeitgemeinschaft fur Forschung des Landes Nordrhein-Westfalen 30); Beitrdge und Dokumente zur Geschichte der Technischen
Hochschule Danzig 1904-1945, [wyd. przez Towarzystwo Przyjaciół Wyższej Szkoły Technicznej w Gdańsku z okazji jej 75.
rocznicy], Hannover 1979; R. Ruhnau, Technische Hochschule Danzig 1904-1984, Stuttgart 1985 (Danziger Berichte 4);
A. W a n g e r i n, Technische Hochschule Danzig 1904-1945. Werden und Wirken der westpreussischen Hochschule, „Westpreussisches
Jahrbuch", 34, 1984, s. 17-37. Setnej rocznicy utworzenia WST w Gdańsku poświęcono wystawę gabinetową w Westpreussisches
Landesmuseum Munster: 100 Jahre Technische Hochschule Danzig 1904-2004 (6. Nov. 2004 - 3. April 2005); II.-J. Kampfert,
Die Grundung der Technischen Hochschule Danzig, „Ostdeutsche Gcdenktage. Persónlichkeiten und historische Ereignisse",
2003/2004 (2005), s. 437^-49. Liczne opracowania wymienionych tu autorów publikowało czasopismo „Unser Danzig", organ Bund
der Danziger.
Wydawnictwo Neriton, 2010
KAT JA BERNHARDT
HUMBOLDT UNIVERSITÀT ZU BERLIN
ODDZIAŁ ARCHITEKTURY W DAWNEJ WYŻSZEJ SZKOLE TECHNICZNEJ
W GDAŃSKU (1904-1945). STRUKTURA, WYKŁADOWCY, KONCEPCJE
W latach 2004-2005 Politechnika Gdańska (PG) obchodziła dwa jubileusze: stulecie utworzenia
w 1904 r. swojej poprzedniczki, Gdańskiej Królewskiej Wyższej Szkoły Technicznej (Kónigliche Technische
Hochschule Danzig, WST), oraz 60. rocznicę własnych narodzin w 1945 r. Obchodzenie obu wydarzeń
w aurze podwójnego święta stanowiło wyraz zarysowującego się i narastającego zainteresowania niemiec-
kim wkładem w XIX- i XX-wieczną historię miasta. Jednocześnie było ono przejawem zmiany w ocenie
tego dziedzictwa. Obecnie, obok osiągnięć powojennych na PG, w znacznie szerszym zakresie dostrzega się
w polskiej literaturze fachowej naukowe zasługi poprzedniej uczelni, która przez swoje powstanie, strukturę
i skład osobowy była instytucją niemiecką1. Jest to fakt godny zauważenia również z tego względu, że zain-
teresowanie historią gdańskiej WST w Niemczech ogranicza się, z jednej strony, do podawania o niej rudy-
mentarnych informacji w opracowaniach ogólnych na temat dziejów nauki i szkolnictwa wyższego w Niem-
czech, z drugiej zaś, do sumarycznych i pochwalnych relacji w literaturze wspomnieniowej2.
Stan badań nad dziejami WST w Gdańsku odzwierciedla zarówno złożone problemy wspólnego dzie-
dzictwa kulturalnego Polaków i Niemców, jak i próby ich stopniowego rozwiązywania. Zarazem wyczerpu-
jące, zróżnicowane i krytyczne opracowanie historii gdańskiej uczelni utrudnia fakt, że polityczna otoczka
1 Opublikowany z tej okazji artykuł Józefa Włodarskiego stanowi próbę dokładniejszego opisania historii gdańskiej WST
w latach 1904-1945 z uwzględnieniem zarówno polskiej, jak i niemieckiej perspektywy: J. W ł o d a r s к i, Politechnika w Gdańsku
w latach 1904-1945, [w:]: Zarys dziejów politechniki w Gdańsku 1904-2004, red. J. Rachoń, R. Berger, J. Kulas, Gdańsk
2004, s. 9^11. Włodarski w dużym mierze oparł się na: A. J a n u s z a j t i s, Zarys historii PG do roku 1945, www.pg.gda.pl/historia/
historiaPGl.shtml (9.12.2003). Badania polskich uczonych poświęcone temu okresowi ograniczały się głównie do historii polskich
studentów lub politycznych konfliktów na uczelni: S. Mikos, Polacy na politechnice w Gdańsku w latach 1904-1939, Warszawa
1987; M. В i z i u k, Życie studenckie na Politechnice Gdańskiej, Gdańsk 2005. Ponadto poświęcono studia poszczególnym kierunkom,
пр.: M. Cieśla, Działalność naukowa i rola polityczna katedr filologicznych Politechniki Gdańskiej w latach 1925-1944, Gdańsk
1969 (Wydawnictwo Instytutu Bałtyckiego w Gdańsku 3, Seria Pomorzoznawcza 3).
2 Technische Hochschule Danzig. 1904-1954, [wyd. przez komitet przygotowujący 50. rocznicę Wyższej Szkoły Technicznej
w Gdańsku], Wuppertal 1954-1956; E. Keyser, Die Technische Hochschule Danzig. Aufgaben und Leistungen (1904-1945), [w:]
Deutsche Hochschulen und Universitàten im Osten, Koln, Opladen 1964, s. 113-126 (Wissenschaftliche Abhandlungen der
Arbeitgemeinschaft fur Forschung des Landes Nordrhein-Westfalen 30); Beitrdge und Dokumente zur Geschichte der Technischen
Hochschule Danzig 1904-1945, [wyd. przez Towarzystwo Przyjaciół Wyższej Szkoły Technicznej w Gdańsku z okazji jej 75.
rocznicy], Hannover 1979; R. Ruhnau, Technische Hochschule Danzig 1904-1984, Stuttgart 1985 (Danziger Berichte 4);
A. W a n g e r i n, Technische Hochschule Danzig 1904-1945. Werden und Wirken der westpreussischen Hochschule, „Westpreussisches
Jahrbuch", 34, 1984, s. 17-37. Setnej rocznicy utworzenia WST w Gdańsku poświęcono wystawę gabinetową w Westpreussisches
Landesmuseum Munster: 100 Jahre Technische Hochschule Danzig 1904-2004 (6. Nov. 2004 - 3. April 2005); II.-J. Kampfert,
Die Grundung der Technischen Hochschule Danzig, „Ostdeutsche Gcdenktage. Persónlichkeiten und historische Ereignisse",
2003/2004 (2005), s. 437^-49. Liczne opracowania wymienionych tu autorów publikowało czasopismo „Unser Danzig", organ Bund
der Danziger.