DOI Artikel:
Dębicki, Jacek: Szczęsny Dettloff (1878 - 1961)
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.16827#0036
Rocznik Historii Sztuki, tom XXXVI
PAN WDN, 2011
JACEK DĘBICKI
AKADEMIA GÓRNICZO-HUTNICZA
SZCZĘSNY DETTLOFF (1878-1961)
Szczęsny DettlofY urodził się 5 października 1878 roku w Nakle nad Notecią, a zmarł 4 listopada 1961
roku w Poznaniu, pozostawiając po sobie imponujący dorobek naukowy, niewątpliwie warte przypomnienia
osiągnięcia dydaktyczne, co było wynikiem jego szczególnego, by nie powiedzieć emocjonalnego zaangażo-
wania. Był bowiem wzorem bezkompromisowego moralnie i politycznie nauczyciela akademickiego, którego
ścieżkę życiową wytyczały polski patriotyzm i etyka katolickiego duchownego.
Szczęsny Dettloff był synem rzemieślnika Wiktora i Honoraty z Drobińskich. Uczęszczając do gimna-
zjum w rodzinnym Nakle, angażował się w działalność społeczno-polityczną, przewodniczył bowiem w latach
1897 i 1898 tajnemu stowarzyszeniu młodzieżowemu im. Tomasza Zana. Podjął następnie studia teologiczne
w seminariach duchownych w Poznaniu i Gnieźnie, w trakcie których stał na czele tajnych kółek oświato-
wych. Kiedy natomiast przyjęto go w poczet członków nielegalnej organizacji Biała Róża, powierzono mu
zadanie prowadzenia działalności kulturalnej wśród młodzieży gimnazjalnej północnych obszarów zaboru
pruskiego. Rok 1901 był niewątpliwie przełomowy w życiu młodego Dettloffa, ponieważ przyjął wówczas
święcenia kapłańskie, a wkrótce otrzymał nominację na wikariusza katedralnego w Poznaniu, by niewiele
później zostać kapelanem biskupa sufragana. Już w tym czasie ujawniło się jego zamiłowanie do dydaktyki,
ponieważ zaczął wykładać liturgikę w poznańskim seminarium duchownym.
Drugą przełomową datą w życiu Dettloffa był niewątpliwie 1910 rok, kiedy opuścił Poznań i udał się
do Monachium, aby podjąć na tamtejszym uniwersytecie studia z zakresu historii sztuki, archeologii kla-
sycznej, filozofii i muzykologii pod kierunkiem profesorów Bertholda Riehla, K. Voila i F. Burgera. W 1913
roku wyjechał na krótko do Berlina, gdzie miał pogłębiać wiedzę z historii sztuki pod kierunkiem Heinricha
Wôlfflina1. Następnie przeniósł się do Wiednia, ponieważ podjął decyzję o kontynuowaniu studiów histo-
rii sztuki w prężnym wówczas naukowo i metodologicznie środowisku, słuchając z kolei wykładów Josefa
Strzygowskiego. Juliusa Schlossera i Маха Dvofâka. Nie ulega jednakże wątpliwości, iż najważniejsze dla
Szczęsnego Dettloffa było poznanie i bezpośredni kontakt z Maxem Dvofâkiem, pod kierunkiem którego
przygotowywał rozprawę doktorską Der Entwurfvon N<S<S zum Sebaldusgrab. We w stępie do wydanej po
niemiecku rozprawy napisał: Herzlicher Dank gebuhrt in erster Linie meinem hochverehrten Lehrer, Herm
Informacje tę podał Piotr Skubiszewski [w:] M. Walicki. Z. Św iechowski, P. Skubiszewski. Ks. Pro/. Dr Szczęsny Dettloff.
wspomnienia pośmiertne, życiorys i bibliografia, „Biuletyn Historii Sztuki", XXV, 1963, s. 304 -311. Należy jednakże przypomnieć, iż Hein-
rich Wôlfflin wyjechał w 1912 roku z Berlina do Monachium. O Dettloffie również К. P i w о с к i. Profesor Szczęsny Dettloff. [w:] Późny
gotyk. Studio nad sztuką przełomu średniow iecza i czasów nowych. Warszawa 1965, s. 1 1 15: idem. Profesor Szczęsny l >ettlqff, [w:] Sztuka
żywa. Szkice z teorii i metodyki historii sztuki, Wrocław Warszawa Kraków 1970, s. 1 79 1 83; Л. Karłowska - Kam z o u a. Dettloff Szczęsny
(197Х 1961). [w:] Wielkopolski słownik biograficzny, Warszawa Poznań 1981, s. 146 147; E. Iwanoyko. Ks. Pro/ Dr Szczęsny Dettloff
historyk sztuki, (w:| Wit Stosz. Studia O sztuce recepcji, red. A.S. I. a b u d a. Warszawa Poznań 19X6, s. 179 186;A.S. Labuda,Horyzont
wielkopolski, horyzont europejski. Seminarium historii sztuki Uniwersytetu Poznańskiego 1919 1939, [w:] Dzieje historii sztuki w Polsce.
Kształtowanie się instytucji naukow ych w Л7Л I XX w ieku. red. A.S. 1 a b u d a przy współpracy K. Zawiasa-Stamszewskiej. Poznan 1996, s.
I6X 192.
PAN WDN, 2011
JACEK DĘBICKI
AKADEMIA GÓRNICZO-HUTNICZA
SZCZĘSNY DETTLOFF (1878-1961)
Szczęsny DettlofY urodził się 5 października 1878 roku w Nakle nad Notecią, a zmarł 4 listopada 1961
roku w Poznaniu, pozostawiając po sobie imponujący dorobek naukowy, niewątpliwie warte przypomnienia
osiągnięcia dydaktyczne, co było wynikiem jego szczególnego, by nie powiedzieć emocjonalnego zaangażo-
wania. Był bowiem wzorem bezkompromisowego moralnie i politycznie nauczyciela akademickiego, którego
ścieżkę życiową wytyczały polski patriotyzm i etyka katolickiego duchownego.
Szczęsny Dettloff był synem rzemieślnika Wiktora i Honoraty z Drobińskich. Uczęszczając do gimna-
zjum w rodzinnym Nakle, angażował się w działalność społeczno-polityczną, przewodniczył bowiem w latach
1897 i 1898 tajnemu stowarzyszeniu młodzieżowemu im. Tomasza Zana. Podjął następnie studia teologiczne
w seminariach duchownych w Poznaniu i Gnieźnie, w trakcie których stał na czele tajnych kółek oświato-
wych. Kiedy natomiast przyjęto go w poczet członków nielegalnej organizacji Biała Róża, powierzono mu
zadanie prowadzenia działalności kulturalnej wśród młodzieży gimnazjalnej północnych obszarów zaboru
pruskiego. Rok 1901 był niewątpliwie przełomowy w życiu młodego Dettloffa, ponieważ przyjął wówczas
święcenia kapłańskie, a wkrótce otrzymał nominację na wikariusza katedralnego w Poznaniu, by niewiele
później zostać kapelanem biskupa sufragana. Już w tym czasie ujawniło się jego zamiłowanie do dydaktyki,
ponieważ zaczął wykładać liturgikę w poznańskim seminarium duchownym.
Drugą przełomową datą w życiu Dettloffa był niewątpliwie 1910 rok, kiedy opuścił Poznań i udał się
do Monachium, aby podjąć na tamtejszym uniwersytecie studia z zakresu historii sztuki, archeologii kla-
sycznej, filozofii i muzykologii pod kierunkiem profesorów Bertholda Riehla, K. Voila i F. Burgera. W 1913
roku wyjechał na krótko do Berlina, gdzie miał pogłębiać wiedzę z historii sztuki pod kierunkiem Heinricha
Wôlfflina1. Następnie przeniósł się do Wiednia, ponieważ podjął decyzję o kontynuowaniu studiów histo-
rii sztuki w prężnym wówczas naukowo i metodologicznie środowisku, słuchając z kolei wykładów Josefa
Strzygowskiego. Juliusa Schlossera i Маха Dvofâka. Nie ulega jednakże wątpliwości, iż najważniejsze dla
Szczęsnego Dettloffa było poznanie i bezpośredni kontakt z Maxem Dvofâkiem, pod kierunkiem którego
przygotowywał rozprawę doktorską Der Entwurfvon N<S<S zum Sebaldusgrab. We w stępie do wydanej po
niemiecku rozprawy napisał: Herzlicher Dank gebuhrt in erster Linie meinem hochverehrten Lehrer, Herm
Informacje tę podał Piotr Skubiszewski [w:] M. Walicki. Z. Św iechowski, P. Skubiszewski. Ks. Pro/. Dr Szczęsny Dettloff.
wspomnienia pośmiertne, życiorys i bibliografia, „Biuletyn Historii Sztuki", XXV, 1963, s. 304 -311. Należy jednakże przypomnieć, iż Hein-
rich Wôlfflin wyjechał w 1912 roku z Berlina do Monachium. O Dettloffie również К. P i w о с к i. Profesor Szczęsny Dettloff. [w:] Późny
gotyk. Studio nad sztuką przełomu średniow iecza i czasów nowych. Warszawa 1965, s. 1 1 15: idem. Profesor Szczęsny l >ettlqff, [w:] Sztuka
żywa. Szkice z teorii i metodyki historii sztuki, Wrocław Warszawa Kraków 1970, s. 1 79 1 83; Л. Karłowska - Kam z o u a. Dettloff Szczęsny
(197Х 1961). [w:] Wielkopolski słownik biograficzny, Warszawa Poznań 1981, s. 146 147; E. Iwanoyko. Ks. Pro/ Dr Szczęsny Dettloff
historyk sztuki, (w:| Wit Stosz. Studia O sztuce recepcji, red. A.S. I. a b u d a. Warszawa Poznań 19X6, s. 179 186;A.S. Labuda,Horyzont
wielkopolski, horyzont europejski. Seminarium historii sztuki Uniwersytetu Poznańskiego 1919 1939, [w:] Dzieje historii sztuki w Polsce.
Kształtowanie się instytucji naukow ych w Л7Л I XX w ieku. red. A.S. 1 a b u d a przy współpracy K. Zawiasa-Stamszewskiej. Poznan 1996, s.
I6X 192.