DOI Artikel:
Walczak, Marek: Michał Walicki (1904 - 1966)
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.16827#0134
Rocznik Historii Sztuki, tom XXXVI
PAN WDN, 2011
MAREK WALCZAK
1UNIWERSYTET JAGIELLOŃSKI
MICHAŁ WALICKI (1904-1966)
ŻYCIE
Michał Walicki urodził się 8 VIII 1904 r. w Petersburgu. Był synem lekarza-stomatologa Leona Walickie-
go i Marii z domu Manteuffel, pochodzącej ze spolonizowanej gałęzi niemieckiego rodu mieszkającego w Inf-
lantach. Ojciec Leona, Ludwik, został zesłany na Syberię za udział w powstaniu styczniowym i po amnestii
osiadł w Rosji1. Po wybuchu rewolucji bolszewickiej rodzina przeniosła się do Warszawy, gdzie Michał odbył
studia z historii sztuki na Uniwersytecie Warszawskim (1924-1929), łącząc je z pracą sekretarza, a następnie
zastępcy konserwatora na okręg warszawski i białostocki w Urzędzie Wojewódzkim w Warszawie2. W 1929 r.
uzyskał stopień doktora filozofii na UW na podstawie pracy o malowidłach ściennych w kaplicy Trójcy Świę-
tej na zamku w Lublinie, napisanej pod kierunkiem prof. Zygmunta Batowskiego. Zaraz po doktoracie zo-
stał zatrudniony w Zakładzie Architektury Polskiej Politechniki Warszawskiej, gdzie pracował do 1936 r.
W 1930 r. zaczął wykłady z historii sztuki w warszawskiej Szkole Sztuk Pięknych, które prowadził do
II wojny światowej. W 1933 r. habilitował się na podstawie pracy o rozwoju stylowym malarstwa tablicowego
w Polsce, wydanej w języku niemieckim3. W następnym roku został docentem na UW, a w 1936 r. rozpoczął
pracę w Muzeum Narodowym w Warszawie, gdzie był zatrudniony do 1941 r. na stanowisku kustosza działu
sztuki średniowiecznej i malarstwa obcego4.
W początkach II wojny światowej Walicki ratował zabytki Warszawy, a w szczególności dzieła
z Zamku Królewskiego, przewożąc je do Muzeum Narodowego5. Prowadził tajne nauczanie i brał udział
w konspiracji jako żołnierz Związku Walki Zbrojnej pod pseudonimami „Lubin", „Puławski" i „Hubert". Od
1 XII 1939 r. był sekretarzem redakcji „Wiadomości Polskich", a później pracował w Departamencie Likwida-
cji Skutków Wojny Delegatury Rządu RP na Kraj, gdzie rejestrował straty wojenne w polskich muzeach''. Od
1943 r. brał udział w pracach Komisji Rzeczoznawców Urbanistycznych przy Zarządzie Miejskim Warszawy,
zajmującej się planami rozwoju miasta7. Był współorganizatorem Biura Informacji i Propagandy Komendy
Głównej AK i wiceszefem jej referatu 999, czyli komórki zajmującej się antykomunistycznym kontrwywia-
1 A. Walicki, Idee i ludzie. Próba autobiografii, Warszawa 2010, s. 15.
: T. Dobrzeniecki, Droga naukowa Michała Walickiego - mediewisty, „Biuletyn Historii Sztuki", XXX, 1968, nr 3, s. 255;
Л. Ry s z к i e w i с z, Michał Walicki (8 VIII 1904-22 VIII 1966), [w:] Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk 1949 1999, Warszawa 2000, s. 334;
H. Faryna-Paszkiewicz, Walicki Michał, [w:] Słownik historyków polskich. Warszawa 1994, s. 543.
5 M. Walicki, St ils tu/en der gotischen Tafelmalerei in Polen im XV. Jahrhundert. Geschichtliche Grundlagen undformate Systemu! ik.
„Sprawozdania z posiedzeń Towarzystwa Naukowego Warszawskiego (Wydział 2)", XXVI, 1933, z. 3/6, s. 61 101.
4 Warszawa, Archiwum Uniwersytetu Warszawskiego, teczka osobowa Michała Walickiego [dalej AU W], kwestionariusz osobowy z r.
1959; Ryszkiewicz, op. cit., s. 334; Dobrzeniecki, op. cit., s. 255, 256.
s Posiedzenie Komitetu [Nauk o Sztuce PAN] w dniu 16 stycznia 1967, „Rocznik Historii Sztuki", VIII, 1970, s. 357.
6 Ryszkiewicz, op. cit., s. 335.
' P. Majewski, Ideologia i konserwacja. Architektura zabytkowa w Polsce w czasach socrealizmu. Warszawa 2009, S. 22 23.
PAN WDN, 2011
MAREK WALCZAK
1UNIWERSYTET JAGIELLOŃSKI
MICHAŁ WALICKI (1904-1966)
ŻYCIE
Michał Walicki urodził się 8 VIII 1904 r. w Petersburgu. Był synem lekarza-stomatologa Leona Walickie-
go i Marii z domu Manteuffel, pochodzącej ze spolonizowanej gałęzi niemieckiego rodu mieszkającego w Inf-
lantach. Ojciec Leona, Ludwik, został zesłany na Syberię za udział w powstaniu styczniowym i po amnestii
osiadł w Rosji1. Po wybuchu rewolucji bolszewickiej rodzina przeniosła się do Warszawy, gdzie Michał odbył
studia z historii sztuki na Uniwersytecie Warszawskim (1924-1929), łącząc je z pracą sekretarza, a następnie
zastępcy konserwatora na okręg warszawski i białostocki w Urzędzie Wojewódzkim w Warszawie2. W 1929 r.
uzyskał stopień doktora filozofii na UW na podstawie pracy o malowidłach ściennych w kaplicy Trójcy Świę-
tej na zamku w Lublinie, napisanej pod kierunkiem prof. Zygmunta Batowskiego. Zaraz po doktoracie zo-
stał zatrudniony w Zakładzie Architektury Polskiej Politechniki Warszawskiej, gdzie pracował do 1936 r.
W 1930 r. zaczął wykłady z historii sztuki w warszawskiej Szkole Sztuk Pięknych, które prowadził do
II wojny światowej. W 1933 r. habilitował się na podstawie pracy o rozwoju stylowym malarstwa tablicowego
w Polsce, wydanej w języku niemieckim3. W następnym roku został docentem na UW, a w 1936 r. rozpoczął
pracę w Muzeum Narodowym w Warszawie, gdzie był zatrudniony do 1941 r. na stanowisku kustosza działu
sztuki średniowiecznej i malarstwa obcego4.
W początkach II wojny światowej Walicki ratował zabytki Warszawy, a w szczególności dzieła
z Zamku Królewskiego, przewożąc je do Muzeum Narodowego5. Prowadził tajne nauczanie i brał udział
w konspiracji jako żołnierz Związku Walki Zbrojnej pod pseudonimami „Lubin", „Puławski" i „Hubert". Od
1 XII 1939 r. był sekretarzem redakcji „Wiadomości Polskich", a później pracował w Departamencie Likwida-
cji Skutków Wojny Delegatury Rządu RP na Kraj, gdzie rejestrował straty wojenne w polskich muzeach''. Od
1943 r. brał udział w pracach Komisji Rzeczoznawców Urbanistycznych przy Zarządzie Miejskim Warszawy,
zajmującej się planami rozwoju miasta7. Był współorganizatorem Biura Informacji i Propagandy Komendy
Głównej AK i wiceszefem jej referatu 999, czyli komórki zajmującej się antykomunistycznym kontrwywia-
1 A. Walicki, Idee i ludzie. Próba autobiografii, Warszawa 2010, s. 15.
: T. Dobrzeniecki, Droga naukowa Michała Walickiego - mediewisty, „Biuletyn Historii Sztuki", XXX, 1968, nr 3, s. 255;
Л. Ry s z к i e w i с z, Michał Walicki (8 VIII 1904-22 VIII 1966), [w:] Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk 1949 1999, Warszawa 2000, s. 334;
H. Faryna-Paszkiewicz, Walicki Michał, [w:] Słownik historyków polskich. Warszawa 1994, s. 543.
5 M. Walicki, St ils tu/en der gotischen Tafelmalerei in Polen im XV. Jahrhundert. Geschichtliche Grundlagen undformate Systemu! ik.
„Sprawozdania z posiedzeń Towarzystwa Naukowego Warszawskiego (Wydział 2)", XXVI, 1933, z. 3/6, s. 61 101.
4 Warszawa, Archiwum Uniwersytetu Warszawskiego, teczka osobowa Michała Walickiego [dalej AU W], kwestionariusz osobowy z r.
1959; Ryszkiewicz, op. cit., s. 334; Dobrzeniecki, op. cit., s. 255, 256.
s Posiedzenie Komitetu [Nauk o Sztuce PAN] w dniu 16 stycznia 1967, „Rocznik Historii Sztuki", VIII, 1970, s. 357.
6 Ryszkiewicz, op. cit., s. 335.
' P. Majewski, Ideologia i konserwacja. Architektura zabytkowa w Polsce w czasach socrealizmu. Warszawa 2009, S. 22 23.