DOI Artikel:
Dworniczak-Leśniak, Kamila: Pamie̜ć katastrofy i mit uniwersalnego je̜zyka: monumentalne wystawy fotograficzne jako narracje o człowieku
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.34225#0057
Rocznik Historii Sztuki. tom XLI
PAN, 2016
KAMILA LEŚNIAK
LiNIWERSYTET WARSZAWSKI
PAMIĘĆ KATASTROFY I MIT UNIWERSATNEGO JĘZYKA.
MONUMENTALNE WYSTAWY FOTOGRAFICZNE
JAKO NARRACJE O CZEOWIEKU
Zainteresowanie wystawą „The Famiiy of Man" utrzymywało siç w Poisce jeszcze iata po jej spro-
wadzeniu w 1959 r. Na początku iat 60. w krytyce tbtograficznej w daiszym ciągu aktuainy byi model
artystycznego reportażu, przedstawiany jako nowoczesny i postępowy. Jednocześnie coraz wyraźniej doce-
niano inne poszukiwania artystyczne, zwłaszcza te czerpiące z tradycji fotografii awangardowej, oparte na
dokonaniach surreaiistów, dadaistów, przedstawicieii nowej rzeczowości. Interesowano się fotomontażem
oraz językiem abstrakcji, co szło w parze z aktuainymi zjawiskami w sztukach piastycznych, takimi jak
infonneik W momencie pojawienia się w Poisce wystawa „The Famiiy of Man'' była znana od kiiku iat
dzięki prasie fachowej, w 1959 r. właściwie powtarzano więc uprzednio wyrażane opinie o jej wzorcowej
roii dia kształtowania się nowoczesnego języka fótografiF, aibo też starano się pogłębić wcześniejsze refiek-
sje, uzupełnić je o nowe wątki interpretacyjne, które pomogłyby jeszcze iepiej osadzić wystawę w ramach
historii mediumT Opinie wyrażane w prasie popularnej na przełomie 1959 i i960 r. były nie tyiko obfite,
aie także jednomyśinie entuzjastyczne^. Nie bez znaczenia dia tej sytuacji był poiityczny kontekst, w jakim
wystawa pojawiła się w Poisce - obok ZPAF za jej organizację odpowiadało Ministerstwo Kuitury i Sztuki,
rok 1959 zaś był okresem reaiizacji rekordowej liczby międzynarodowych wystaw oraz promocji polskiej
kuitury na Zachodzie^. Jednocześnie był to schyłek odwilżowego rozprężenia, w kiika miesięcy później
nadzór partii nad kulturą wyraźnie się zintensyfikował. Sprowadzona do Polski amerykańska ekspozycja
wpisywała się zatem jeszcze w odwilżową politykę kuiturainą partii, natomiast jej zawartość treściowa
- optymistyczna, intemacjonaiistyczna wizja człowieczeństwa, zaprezentowana za pomocą zrozumiałego
' Zob. tekst Karoliny Lewandowskiej poświęcony dyskusjom wokół abstrakcji w fotogralli. prowadzonym w tatach 50., w którym
autorka wskazuje na przyczyny zainteresowania tą formułą artystyczną. ałe i jej odrzucania: K. Ziębińska-Lewandowska. (Tzus-o-
yuło /ю/тос/'с o /b?ogro/L, „Widok. Teorie i praktyki kułtury wizuałnej", 2013, nr 1 [online], <http://pismowidok.
org/index.php/one/articłe/view/19/33> (dostęp: 07.03.2016).
- Zob. A. Ligocki, Jeyzcze roz o wusńw/e „łKe/Ao ror/zó/o /моЬ/", „ł otogralia", 1956, nr 6, s. 9-łł, przedrukowany - z nie-
wiełkimi zmianami - na łamach katowickiei „Trybuny Robotniczei" w )959 rg idem. IL/e/Æo roć/z/oo /моЬ/, „Trybuna Robotnicza",
1959. nr 255. s. 5.
3 U. Czartoryska, R/o/og/o / ^ем/ум/ем/у. „Fotograila", 1959, nr 11, s. 540-54ł.
Wystawę opisywano jako „wywołującą szczery podziw", „nąjwiększą i najszlachetniejszą manifestację sztuki fotogralïcznej'h
ponadto zaś „słynną", „słynną na cały świat", „niezwykłą"; zob. m.in.: St. G., Ror/z/ио Cz/ow/eczo, „Żołnierz Wołności", 1959, nr 225
(23 września); G-1, „Roz/z/oo Gz/ow/eczo"zopro^zo, „Gazeta Robotnicza", 1960, nr 12, s. 4; bw., 5*/)^^ wy^/owo ., 7У/е Еом?//у о/А/ом "
w Rors'zow/e. „Express Wieczomy", ]959, nr 227; [B. a.], И/еАо ror/z/мо cz/ouoeczo, „Nowa Wieś", 1959, nr 51-52; J. Łańcut. Do/o
cz/oM'/eczo, „Odgłosy", 1959, nr 42, s. 3.
5 Zob. R Juszkiewicz, Or/ rozAoyzy hL/or/ozp/Z/ r/o Gry w M'c". Ro/Ao Arvp'ło оЖ'у/уссмо czos*M o</w//zy, Poznań 2005,
s. 90 i nast.
PAN, 2016
KAMILA LEŚNIAK
LiNIWERSYTET WARSZAWSKI
PAMIĘĆ KATASTROFY I MIT UNIWERSATNEGO JĘZYKA.
MONUMENTALNE WYSTAWY FOTOGRAFICZNE
JAKO NARRACJE O CZEOWIEKU
Zainteresowanie wystawą „The Famiiy of Man" utrzymywało siç w Poisce jeszcze iata po jej spro-
wadzeniu w 1959 r. Na początku iat 60. w krytyce tbtograficznej w daiszym ciągu aktuainy byi model
artystycznego reportażu, przedstawiany jako nowoczesny i postępowy. Jednocześnie coraz wyraźniej doce-
niano inne poszukiwania artystyczne, zwłaszcza te czerpiące z tradycji fotografii awangardowej, oparte na
dokonaniach surreaiistów, dadaistów, przedstawicieii nowej rzeczowości. Interesowano się fotomontażem
oraz językiem abstrakcji, co szło w parze z aktuainymi zjawiskami w sztukach piastycznych, takimi jak
infonneik W momencie pojawienia się w Poisce wystawa „The Famiiy of Man'' była znana od kiiku iat
dzięki prasie fachowej, w 1959 r. właściwie powtarzano więc uprzednio wyrażane opinie o jej wzorcowej
roii dia kształtowania się nowoczesnego języka fótografiF, aibo też starano się pogłębić wcześniejsze refiek-
sje, uzupełnić je o nowe wątki interpretacyjne, które pomogłyby jeszcze iepiej osadzić wystawę w ramach
historii mediumT Opinie wyrażane w prasie popularnej na przełomie 1959 i i960 r. były nie tyiko obfite,
aie także jednomyśinie entuzjastyczne^. Nie bez znaczenia dia tej sytuacji był poiityczny kontekst, w jakim
wystawa pojawiła się w Poisce - obok ZPAF za jej organizację odpowiadało Ministerstwo Kuitury i Sztuki,
rok 1959 zaś był okresem reaiizacji rekordowej liczby międzynarodowych wystaw oraz promocji polskiej
kuitury na Zachodzie^. Jednocześnie był to schyłek odwilżowego rozprężenia, w kiika miesięcy później
nadzór partii nad kulturą wyraźnie się zintensyfikował. Sprowadzona do Polski amerykańska ekspozycja
wpisywała się zatem jeszcze w odwilżową politykę kuiturainą partii, natomiast jej zawartość treściowa
- optymistyczna, intemacjonaiistyczna wizja człowieczeństwa, zaprezentowana za pomocą zrozumiałego
' Zob. tekst Karoliny Lewandowskiej poświęcony dyskusjom wokół abstrakcji w fotogralli. prowadzonym w tatach 50., w którym
autorka wskazuje na przyczyny zainteresowania tą formułą artystyczną. ałe i jej odrzucania: K. Ziębińska-Lewandowska. (Tzus-o-
yuło /ю/тос/'с o /b?ogro/L, „Widok. Teorie i praktyki kułtury wizuałnej", 2013, nr 1 [online], <http://pismowidok.
org/index.php/one/articłe/view/19/33> (dostęp: 07.03.2016).
- Zob. A. Ligocki, Jeyzcze roz o wusńw/e „łKe/Ao ror/zó/o /моЬ/", „ł otogralia", 1956, nr 6, s. 9-łł, przedrukowany - z nie-
wiełkimi zmianami - na łamach katowickiei „Trybuny Robotniczei" w )959 rg idem. IL/e/Æo roć/z/oo /моЬ/, „Trybuna Robotnicza",
1959. nr 255. s. 5.
3 U. Czartoryska, R/o/og/o / ^ем/ум/ем/у. „Fotograila", 1959, nr 11, s. 540-54ł.
Wystawę opisywano jako „wywołującą szczery podziw", „nąjwiększą i najszlachetniejszą manifestację sztuki fotogralïcznej'h
ponadto zaś „słynną", „słynną na cały świat", „niezwykłą"; zob. m.in.: St. G., Ror/z/ио Cz/ow/eczo, „Żołnierz Wołności", 1959, nr 225
(23 września); G-1, „Roz/z/oo Gz/ow/eczo"zopro^zo, „Gazeta Robotnicza", 1960, nr 12, s. 4; bw., 5*/)^^ wy^/owo ., 7У/е Еом?//у о/А/ом "
w Rors'zow/e. „Express Wieczomy", ]959, nr 227; [B. a.], И/еАо ror/z/мо cz/ouoeczo, „Nowa Wieś", 1959, nr 51-52; J. Łańcut. Do/o
cz/oM'/eczo, „Odgłosy", 1959, nr 42, s. 3.
5 Zob. R Juszkiewicz, Or/ rozAoyzy hL/or/ozp/Z/ r/o Gry w M'c". Ro/Ao Arvp'ło оЖ'у/уссмо czos*M o</w//zy, Poznań 2005,
s. 90 i nast.