Rocznik Historii Sztuki (43.2018)

Rocznik Historii Sztuki, tom XLIII
PAN, 2018
DOI 10.24425/rhs.2018.124934

DIANA BŁOŃSKA
MUZEUM NARODOWE W KRAKOWIE

MUZEUM NARODOWE W KRAKOWIE
W OKRESIE ODZYSKANIA NIEPODLEGŁOŚCI

„Uwolnienie Polski spod jarzma państw zaborczych rozpoczyna epokę upadku muzeum narodowego
tak świetnie się rozwijającego pod panowaniem Austrii” tak w perspektywie kilku lat, jakie upłynęły od
1918 r., stwierdził ówczesny dyrektor Muzeum Narodowego w Krakowie Feliks Kopera1. Pisząc te słowa,
miał ponad pięćdziesiąt lat i zarządzał powierzoną mu instytucją oraz jej zbiorami od niemal ćwierć wieku.
Jego doświadczenie zawodowe i perspektywa życiowa oraz kilkuletni dystans od opisywanych wydarzeń
powodują, że trudno zarzucać przesadę temu sformułowaniu. Należy natomiast zastanowić się, co mogło
go skłonić do wyrażenia tak negatywnej opinii.
Aby zrozumieć zmianę, jaka zaszła w sytuacji Muzeum w okresie zaborów i kolejnym - odzyskiwania
przez Polskę niepodległości, należy przedstawić stan samej instytucji, jak i warunków społeczno-gospo-
darczych panujących w Krakowie w ostatnich miesiącach I wojny światowej w porównaniu z okresem
późniejszym. W sprawozdaniu przygotowanym przez Koperę około lipca 1918 r. czytamy:
W roku sprawozdawczym 1917/18 rozmieszczenie zbiorów muzealnych nie uległo zmianie. Zabytki histo-
rycznego muzeum, zwinięte i złożone w składach budynku poszpitalnego na Wawelu, pozostały tam dalej
niewystawione, jedynie tylko przeglądane w celach konserwacyjnych. Galeria sztuki nowoczesnej zajmowała
w Sukiennicach te same sale, co dotychczas. Niektóre obrazy usuwano z sal, aby je zastąpić innymi, mniej
znanymi, złożonymi w składach. Wystawiono też pewną ilość dzieł, przyjętych w depozyt na czas wojny, wśród
nich dzieła Grottgera, Kotsisa i innych artystów, własność hr. Tarnowskich ze Śniatynki.
Skromny budżet muzealny, a szczególnie pozycja 5.000 Kor., przeznaczonych na zakupno dzieł sztuki, nie
pozwalał na uwzględnienie licznych ofert, między którymi były rzeczy wysokiej wartości artystycznej. W styczniu
1918 na posiedzeniu Rady miejskiej ks. Caputa podniósł, że kwota ta jest zbyt niska i żądał podwyższenia jej
na skutek rezolucji, upoważniającej prezydium do asygnowania znaczniejszej dotacji na zakupno dzieł sztuki,
zwłaszcza mających wartość historyczną. Muzeum Narodowe rozporządza obecnie na ten cel kwotą 6.000 Kor.
rocznie2.

1 Kraków, Archiwum Muzeum Narodowego w Krakowie [dalej cyt.: AMNK], Kancelaria Kopery, Dziennik podawczy [dalej
cyt.: Dp.] 10844, „Sprawozdanie z rozwoju Muzeum Narodowego od r. 1918-1924”, około 1925, brulion. Feliks Kopera (1871-1952),
historyk sztuki, docent Uniwersytetu Jagiellońskiego w zakresie historii kultury w Polsce i Europie Środkowo-Wschodniej, muzealnik
i działacz na niwie ochrony zabytków. Na temat Kopery zob. D. Błońska, Feliks Kopera (1871 1952). Menadżer kultury, naukowiec,
dydaktyk, „Rozprawy Muzeum Narodowego w Krakowie, Seria Nowa”, t. V, 2012, s. 316-331 (tu bibliografia).
2 AMNK, Kancelaria Kopery, Materiały robocze do sprawozdań Dyrekcji Muzeum Narodowego w Krakowie, Sprawozdanie
1917/8, brulion. Zaznaczyć należy, że pomimo zwiększenia budżetu na zakup dzieł sztuki przez Radę, Muzeum z tych pieniędzy w latach
1918-1919 nie skorzystało, zob. AMNK, Kancelaria Kopery, Materiały robocze do sprawozdań Dyrekcji Muzeum Narodowego w Kra-
kowie, Sprawozdanie 1917/8, brulion, Zestawienie pism o dofinansowanie, pozycja: Dp. 8655.