DOI Artikel:
Tracz, Ks. Szymon: Artystyczna oprawa brackich świąt i uroczystości w diecezji krakowskiej do 1783 roku
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.51757#0245
ARTYSTYCZNA OPRAWA BRACKICH ŚWIĄT I UROCZYSTOŚCI W DIECEZJI KRAKOWSKIEJ...
243
11. Pięć krakowskich bractw maryjnych przed kościołem Bożego Ciała w 1667 r, koniec XVII w.,
obraz wotywny przy grobie św. Stanisława Kazimierczyka w kościele Bożego Ciała w Krakowie. Fot. S. Tracz
bpa Andrzeja Trzebickiego w roku 1667 do siedmiu kościołów Krakowa121. Możemy zobaczyć nie tylko
stroje członków poszczególnych bractw, ale także chorągwie i feretrony oraz insygnia stanowiące elementy
uzupełniające bracki ceremoniał. Należy również zauważyć, iż obraz odwołuje się do wypracowanego przez
wieki porządku, określającego na przykład, w jakim miejscu konfraternia idzie podczas procesji (ił. 11).
Dla wielu osób przynależność do bractwa oraz noszenie stroju lub związanych z konfraternią precjozów
było szczególnym wyróżnieniem. Warto w tym miejscu przywołać przypisywany Marcinowi Koberowi
portret królowej Anny Jagiellonki ze zbiorów Branickich, powstały po roku 1586 (Wilanów, Muzeum
Pałacu Króla Jana III)122. Monarchini została ukazana w brązowym stroju brackim, przepasanym sznurem,
widocznym spod białego przeźroczystego kwefu. Na piersi ma dwa złote łańcuchy - z krzyżem i z medalem
bractwa św. Anny z widoczną na nim datą 1581 (il. 12). Monarchini nie tylko należała do konfraterni,
ale w swoim otoczeniu gorliwie ją propagowała od chwili jej założenia w 1578 r. przez arcybiskupa
lwowskiego Jana Solikowskiego przy kościele Bernardynów św. Anny w Warszawie123. Podobny medal
został ukazany na nagrobku Anny Jagiellonki dłuta Santi Gucciego w katedrze krakowskiej (1574—1575),
na modlitewniku podtrzymywanym prawą ręką przez królową. W obu przypadkach przedstawiona jest
św. Anna Samotrzeć z łacińskim napisem w otoku Societas S. Anna. Brackie distinctorium z wizerun-
kiem św. Anny Samotrzeć i nazwą bractwa na awersie oraz dewizą na rewersie: Fructus charitatis salus
- „Zbawienie owocem miłosierdzia”, noszone przez członków, zostało zatwierdzone wraz ze statutem
konfraterni w 1581 r. przez nuncjusza Giovanniego Andreę Caligariego124.
Obok strojów ważne miejsce zajmowały brackie laski, rzeźbione w drewnie bądź też zdobione oku-
ciami z przedstawieniami figuralnymi, stanowiące insygnia dla członków konfraterni. Dokładny opis tego
rodzaju insygniów w krakowskim Arcybractwie Szkaplerznym „Na Piasku” znajduje się w inwentarzach
z lat 1780 i 1793: „Laski Marszałkowskie: Sprawione Anno 1725 w których wierzchy srebrne fercyko-
wane nr 2 im medio tych Nays. Panna w promienie pozłociste...drzewce w nich jesionowe...pokostem
powleczone...Item Lasek marszałków we środkach obydwóch Nays. Marya srebrna stoiąca w promieniach
121 Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 4, Miasto Kraków, cz. 4, Kazimierz i Stradom..., s. 63, il. 401; Spiller, Zań-Ograbek,
op. cit., s. 137, il. 23.
122 J. Kowalczyk, Nagrobek królowej Anny Jagiellonki w kaplicy Zygmuntowskiej, „Folia Historiae Artium”, 23, 1987, s. 18,
il. 14—15.
123 Kumor, Kościelne stowarzyszenia..., s. 335-336.
124 Kowalczyk, op. cit., s. 17-18.
243
11. Pięć krakowskich bractw maryjnych przed kościołem Bożego Ciała w 1667 r, koniec XVII w.,
obraz wotywny przy grobie św. Stanisława Kazimierczyka w kościele Bożego Ciała w Krakowie. Fot. S. Tracz
bpa Andrzeja Trzebickiego w roku 1667 do siedmiu kościołów Krakowa121. Możemy zobaczyć nie tylko
stroje członków poszczególnych bractw, ale także chorągwie i feretrony oraz insygnia stanowiące elementy
uzupełniające bracki ceremoniał. Należy również zauważyć, iż obraz odwołuje się do wypracowanego przez
wieki porządku, określającego na przykład, w jakim miejscu konfraternia idzie podczas procesji (ił. 11).
Dla wielu osób przynależność do bractwa oraz noszenie stroju lub związanych z konfraternią precjozów
było szczególnym wyróżnieniem. Warto w tym miejscu przywołać przypisywany Marcinowi Koberowi
portret królowej Anny Jagiellonki ze zbiorów Branickich, powstały po roku 1586 (Wilanów, Muzeum
Pałacu Króla Jana III)122. Monarchini została ukazana w brązowym stroju brackim, przepasanym sznurem,
widocznym spod białego przeźroczystego kwefu. Na piersi ma dwa złote łańcuchy - z krzyżem i z medalem
bractwa św. Anny z widoczną na nim datą 1581 (il. 12). Monarchini nie tylko należała do konfraterni,
ale w swoim otoczeniu gorliwie ją propagowała od chwili jej założenia w 1578 r. przez arcybiskupa
lwowskiego Jana Solikowskiego przy kościele Bernardynów św. Anny w Warszawie123. Podobny medal
został ukazany na nagrobku Anny Jagiellonki dłuta Santi Gucciego w katedrze krakowskiej (1574—1575),
na modlitewniku podtrzymywanym prawą ręką przez królową. W obu przypadkach przedstawiona jest
św. Anna Samotrzeć z łacińskim napisem w otoku Societas S. Anna. Brackie distinctorium z wizerun-
kiem św. Anny Samotrzeć i nazwą bractwa na awersie oraz dewizą na rewersie: Fructus charitatis salus
- „Zbawienie owocem miłosierdzia”, noszone przez członków, zostało zatwierdzone wraz ze statutem
konfraterni w 1581 r. przez nuncjusza Giovanniego Andreę Caligariego124.
Obok strojów ważne miejsce zajmowały brackie laski, rzeźbione w drewnie bądź też zdobione oku-
ciami z przedstawieniami figuralnymi, stanowiące insygnia dla członków konfraterni. Dokładny opis tego
rodzaju insygniów w krakowskim Arcybractwie Szkaplerznym „Na Piasku” znajduje się w inwentarzach
z lat 1780 i 1793: „Laski Marszałkowskie: Sprawione Anno 1725 w których wierzchy srebrne fercyko-
wane nr 2 im medio tych Nays. Panna w promienie pozłociste...drzewce w nich jesionowe...pokostem
powleczone...Item Lasek marszałków we środkach obydwóch Nays. Marya srebrna stoiąca w promieniach
121 Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 4, Miasto Kraków, cz. 4, Kazimierz i Stradom..., s. 63, il. 401; Spiller, Zań-Ograbek,
op. cit., s. 137, il. 23.
122 J. Kowalczyk, Nagrobek królowej Anny Jagiellonki w kaplicy Zygmuntowskiej, „Folia Historiae Artium”, 23, 1987, s. 18,
il. 14—15.
123 Kumor, Kościelne stowarzyszenia..., s. 335-336.
124 Kowalczyk, op. cit., s. 17-18.