DOI Heft:
Galeria Sztuki Starożytnej
DOI Artikel:Kalinowska-Habdas, Ewa: Ceramica koptyjska z Edfu
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.17140#0262
stopniu uzależnione od ówczesnych warunków ekonomicznych i społecznych oraz przewrotu
religijnego w Egipcie.
Centrum greckiej kultury w Egipcie była Aleksandria, która dzięki swemu wygodnemu
położeniu geograficznemu stała się głównym miastem handlowo-rzemieślniczym i zajmowała
przodujące miejsce w życiu naukowym i artystycznym. Gromadzili się w niej kupcy cudzo-
ziemscy, przede wszystkim Grecy nadając miastu kosmopolityczny charakter. Ludność
gmin wiejskich żyła w dalszym ciągu w prymitywnych warunkach, a uciskana przez rosnące:
podatki stawała się coraz uboższa.
W czasie panowania Ptolemeuszy a potem rzymskich cesarzy, życie wewnętrzne Egiptu
pełne było sprzeczności ekonomicznych, socjalnych i religijnych. Walki społeczne przybie-
rały niejednokrotnie bardzo ostre formy wskutek przerostu etatyzacji, wyzysku ekonomicz-
nego warstw niższych przez urzędników i wzmagającego się ucisku chłopów stanowiących
jądro społeczeństwa. W ciągu całego tego okresu z jednej strony narastały wpływy grecko-
-rzymskie, a z drugiej były podejmowane próby nawrotu do tradycji staro-egipskiej.
Po zdobyciu Egiptu przez Rzym, stał się on prowincją eksploatowaną, której główną
rolą była dostawa podatku zbożowego. Położenie Egiptu było tym cięższe, że nie stanowił
on prowincji rzymskiej zależnej od senatu, ale pozostawał pod osobistymi rządami Impera-
tora4. Eksploatacja sił roboczych, stały wzrost podatków doprowadziły do całkowitego nie-
mal wyniszczenia ludności wiejskiej. Chłopi uciskani zaczynali uciekać ze swoich wsi i gro-
madzili się na pustyni i w błotnistych zaroślach Delty. Wybuchały bunty, do których
przyłączali się niewolnicy (trzeba dodać, że ilość niewolników wzrosła znacznie w rzymskim
Egipcie) oraz liczni rzemieślnicy-chałupnicy, także wyzyskiwani przez rzymski aparat urzęd-
niczy. Powstania te były tłumione krwawo przez przeważające siły doskonale uzbrojonego
wojska rzymskiego5.
Po włączeniu Egiptu w skład cesarstwa bizantyjskiego6, społeczny układ sił nie uległ
zmianie. W dalszym ciągu trwał podwójny ucisk chłopa: ze strony władz administracyjnych
oraz właścicieli wielkich latyfundiów.
Przeobrażenia polityczne, podbój Egiptu przez Persów, Greków i Rzymian, przenikanie;
ludności różnych krajów stało się przyczyną przenikania obcych religii do wierzeń starożyt-
nego Egiptu7, co torowało drogi do przyjęcia chrześcijaństwa wśród warstw uciskanych, tym
bardziej, że religia chrześcijańska miała dość dużo analogii z religią starożytnego
Egiptu8.
4 J. C. Bell, Egypt from Alexander the Great to the Arab Conquest. Oxford 1948, s. 65.
6 N. A. Maszkin, Historia starożytnego Rzymu. Warszawa 1950, s. 458—59, 465.
6 395 r. n. e.
7 A. Erman, La religion des Egyptiens. Paris 1937, rozdz. XXI.
8 Chrystus Zmartwychwstały przypomina legendę o Ozyrysie. Sąd nad zmarłym także stanowi analogię-
do odpowiedzialności pośmiertnej chrześcijan.
254
religijnego w Egipcie.
Centrum greckiej kultury w Egipcie była Aleksandria, która dzięki swemu wygodnemu
położeniu geograficznemu stała się głównym miastem handlowo-rzemieślniczym i zajmowała
przodujące miejsce w życiu naukowym i artystycznym. Gromadzili się w niej kupcy cudzo-
ziemscy, przede wszystkim Grecy nadając miastu kosmopolityczny charakter. Ludność
gmin wiejskich żyła w dalszym ciągu w prymitywnych warunkach, a uciskana przez rosnące:
podatki stawała się coraz uboższa.
W czasie panowania Ptolemeuszy a potem rzymskich cesarzy, życie wewnętrzne Egiptu
pełne było sprzeczności ekonomicznych, socjalnych i religijnych. Walki społeczne przybie-
rały niejednokrotnie bardzo ostre formy wskutek przerostu etatyzacji, wyzysku ekonomicz-
nego warstw niższych przez urzędników i wzmagającego się ucisku chłopów stanowiących
jądro społeczeństwa. W ciągu całego tego okresu z jednej strony narastały wpływy grecko-
-rzymskie, a z drugiej były podejmowane próby nawrotu do tradycji staro-egipskiej.
Po zdobyciu Egiptu przez Rzym, stał się on prowincją eksploatowaną, której główną
rolą była dostawa podatku zbożowego. Położenie Egiptu było tym cięższe, że nie stanowił
on prowincji rzymskiej zależnej od senatu, ale pozostawał pod osobistymi rządami Impera-
tora4. Eksploatacja sił roboczych, stały wzrost podatków doprowadziły do całkowitego nie-
mal wyniszczenia ludności wiejskiej. Chłopi uciskani zaczynali uciekać ze swoich wsi i gro-
madzili się na pustyni i w błotnistych zaroślach Delty. Wybuchały bunty, do których
przyłączali się niewolnicy (trzeba dodać, że ilość niewolników wzrosła znacznie w rzymskim
Egipcie) oraz liczni rzemieślnicy-chałupnicy, także wyzyskiwani przez rzymski aparat urzęd-
niczy. Powstania te były tłumione krwawo przez przeważające siły doskonale uzbrojonego
wojska rzymskiego5.
Po włączeniu Egiptu w skład cesarstwa bizantyjskiego6, społeczny układ sił nie uległ
zmianie. W dalszym ciągu trwał podwójny ucisk chłopa: ze strony władz administracyjnych
oraz właścicieli wielkich latyfundiów.
Przeobrażenia polityczne, podbój Egiptu przez Persów, Greków i Rzymian, przenikanie;
ludności różnych krajów stało się przyczyną przenikania obcych religii do wierzeń starożyt-
nego Egiptu7, co torowało drogi do przyjęcia chrześcijaństwa wśród warstw uciskanych, tym
bardziej, że religia chrześcijańska miała dość dużo analogii z religią starożytnego
Egiptu8.
4 J. C. Bell, Egypt from Alexander the Great to the Arab Conquest. Oxford 1948, s. 65.
6 N. A. Maszkin, Historia starożytnego Rzymu. Warszawa 1950, s. 458—59, 465.
6 395 r. n. e.
7 A. Erman, La religion des Egyptiens. Paris 1937, rozdz. XXI.
8 Chrystus Zmartwychwstały przypomina legendę o Ozyrysie. Sąd nad zmarłym także stanowi analogię-
do odpowiedzialności pośmiertnej chrześcijan.
254