Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie (2.1957)

Maria Mrozińska

CARITAS Z KRĘGU

FRANCESCA DEI ROSSI ZWANEGO SALVIATI

P

X óźnorenesansowa alegoria miłosierdzia w Muzeum Narodowym w Warszawie1 (il. 1)
przechodziła zmienne koleje i ulegała licznym przemianowaniom. Nabyta w r. 1870 do Muzeum
Sztuk Pięknych jako „oryginał szkoły parmeńskiej“ otrzymała tytuł Miłość macierzyńska
i prawdopodobnie udostępniona była publiczności w latach 1873—752. Pomiędzy r. 1880—95
wystawiona nie była3 4, natomiast seria katalogów z lat 1900—1908 wymienia Miłość macierzyńską
wraz z nazwiskiem domniemanego autora Michiela Coxie, tzw. flamandzkiego Rafaela1.
W powtórnej serii katalogów z lat 1909—13 Miłość macierzyńska nie jest cytowana5. W roku
1916, przy przeinwentaryzowaniu galerii, obraz bez zmiany tytułu wpisany zostaje w księgi
inwentarzowe Muzeum Narodowego w Warszawie6 7. Określenie składa się z dwóch ołówkiem
napisanych wyrazów „Allegri?“ „kopia“; Miłość macierzyńska wraca do magazynu, a do re-
wizji prowizorycznej atrybucji nie dochodzi. Po przeglądzie zasobów muzealnych w związku
z otwarciem galerii w nowym gmachu w r. 1938 obraz opuszcza magazyn i ukazany zostaje
publiczności jako utwór Carla Portelli da Loro pt. Caritas1. Wywieziony do Niemiec w r. 1944
powraca do Muzeum w r. 1946. Nie uwzględniony w pokazie malarstwa włoskiego urządzonym
w tymże roku pojawia się w galerii w r. 1949. Od roku 1953 wystawiony jest w otoczeniu kilku
innych okazów malarstwa manierystów włoskich.

Wobec niewielu przykładów w Muzeum malarstwa włoskiego tego kierunku liczne wę-
drówki naszej Caritas z magazynu do sal wystawowych i z powrotem nie mogą budzić zaufania

1 Artykuł ten przyjęty do druku w redakcji Arkad w r. 1939 i tam spalony, odtworzyłam wg zachowanej
wersji roboczej. Nowszą literaturę z zakresu ikonografii Caritas wskazał mi dr J. Białostocki. Rękopis zło-
żyłam w red. Rocznika Muz. Nar. w 1953, co zaznaczam, gdyż w 1955 wyszła praca J. Białostoc-
kiego dana do druku później, w której przyjęto moją atrybucję bez powoływania się na mój artykuł w Rocz-
niku muzealnym. Por. J. Białostocki, Muz. Nar. w Warszawie, Galeria Malarstwa Obcego II, s. 34 — Salviati?;
s. 78 — bibliografia prac polskich autorów.

2 Wg notatki w inwentarzu Muzeum Sztuk Pięknych, nr 958/85, obraz w r. 1873 otrzymał nową ramę.

3 Katalog obrazów starożytnych znajdujących się w pałacu Brühlowskim... Warszawa 1880 oraz Katalog
wystawy Muzeum Sztuk Pięknych w Warszawie... 1895 obrazu nie wymieniają.

4 Katalog obrazów Warszawskiego Muzeum Sztuk Pięknych... 1900, 1901, 1902, 1908.

5 P. Weloński, Katalog obrazów Warszawskiego Muzeum Sztuk Pięknych... 1909, 1911, 1913.

6 Nr inw. 88.

7 Muzeum Narodowe w Warszawie, Katalog Galerii Malarstwa Obcego, 1938, nr 48, tabl. 31.

585