DOI Heft:
Galeria Sztuki Obcej
DOI Artikel:Sawicka, Stanisława: Dwie włoskie karty "tarocchi" w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.17140#0613
Stanisława Sawicka
DWIE WŁOSKIE KARTY „TAROCCHI“ W ZBIORACH MUZEUM
NARODOWEGO W WARSZAWIE
V V zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie znalazły się dwie włoskie karty do gry,
obie pochodzące z tej samej serii, gdyż nie różnią się wymiarami, charakterem, techniką,
mają jednakowe tła i bordiurkę oraz niewątpliwie tego samego pędzla są wyobrażone na
nich postacie1.
Zanim przejdziemy do ich opisu — kilka słów powiedzieć należy o genezie gry w karty
i rozpowszechnieniu jej w Europie, by móc wnikliwiej ocenić wartość i charakter tych
rzadkich dziś zabytków.
Początku gry w karty doszukiwano się w Egipcie, nawiązując m. in. do „tygodniowego
kalendarza egipskiego “ i pór roku2, bądź też w Indiach. Karty zresztą służyły i do wróżb.
W każdym razie zgodny jest pogląd, że przybyły do Europy ze Wschodu3.
Dane historyczne o używaniu kart do gry w Europie posiadamy dopiero z XIII w.
W roku 1240 synod w Rochester zakazał grać w karty duchownym, w r. 1254 św. Ludwik
wydał zakaz gry w karty we Francji. Następne zakazy znane są z w. XIV. Gdy św. Bernard ze
Sieny w 1379 r. potępił gry hazardowe i rzucił publiczną klątwę na karciarzy, spalono w Bo-
lonii na stosie karty, szachy i kości.
Między r. 1296—1334 wzmiankowane są karty do gry w źródłach sztrasburskich. W r.
1377 znajdujemy o nich wzmiankę we Florencji, w 1387 — w Hiszpanii4. Zdaje się, że jednak
najbardziej były rozpowszechnione we Włoszech. Stąd też powstało przypuszczenie, że Va-
lentina Yisconti, szwagierka Karola VI, przybywszy w r. 1389 do Paryża przywiozła ze sobą
z Mediolanu znajomość włoskiej gry w karty i przyczyniła się do jej rozpowszechnienia we
Francji.
1 Karty te znajdowały się w zbiorach Potockich w Krzeszowicach i zostały przekazane do Muzeum Naro-
dowego w r. 1946. Wiadomość o tych interesujących zabytkach zawdzięczam kustoszowi M. N., Benedyk-
towi Tyszkiewiczowi.
2 Cf. T. Narolewski, Karty. Arkady. R. II, 1936, nr 2, s. 101.
3 Zwięzłą historię kart do gry znaleźć można w artykule J. Gelli w Enciclopedia Italiana, t. IX, r. 1931,
pt. Carte da giuoco, s. 223 i nast. Pisze o nich również R. van Marle, Iconographie de Part profane. La Haye,
t. I, s. 68 i nast., t. II, s. 44 i 45.
4 O. Reisig, Deutsche Spielkarten. Leipzig 1935, s. 9.
605
DWIE WŁOSKIE KARTY „TAROCCHI“ W ZBIORACH MUZEUM
NARODOWEGO W WARSZAWIE
V V zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie znalazły się dwie włoskie karty do gry,
obie pochodzące z tej samej serii, gdyż nie różnią się wymiarami, charakterem, techniką,
mają jednakowe tła i bordiurkę oraz niewątpliwie tego samego pędzla są wyobrażone na
nich postacie1.
Zanim przejdziemy do ich opisu — kilka słów powiedzieć należy o genezie gry w karty
i rozpowszechnieniu jej w Europie, by móc wnikliwiej ocenić wartość i charakter tych
rzadkich dziś zabytków.
Początku gry w karty doszukiwano się w Egipcie, nawiązując m. in. do „tygodniowego
kalendarza egipskiego “ i pór roku2, bądź też w Indiach. Karty zresztą służyły i do wróżb.
W każdym razie zgodny jest pogląd, że przybyły do Europy ze Wschodu3.
Dane historyczne o używaniu kart do gry w Europie posiadamy dopiero z XIII w.
W roku 1240 synod w Rochester zakazał grać w karty duchownym, w r. 1254 św. Ludwik
wydał zakaz gry w karty we Francji. Następne zakazy znane są z w. XIV. Gdy św. Bernard ze
Sieny w 1379 r. potępił gry hazardowe i rzucił publiczną klątwę na karciarzy, spalono w Bo-
lonii na stosie karty, szachy i kości.
Między r. 1296—1334 wzmiankowane są karty do gry w źródłach sztrasburskich. W r.
1377 znajdujemy o nich wzmiankę we Florencji, w 1387 — w Hiszpanii4. Zdaje się, że jednak
najbardziej były rozpowszechnione we Włoszech. Stąd też powstało przypuszczenie, że Va-
lentina Yisconti, szwagierka Karola VI, przybywszy w r. 1389 do Paryża przywiozła ze sobą
z Mediolanu znajomość włoskiej gry w karty i przyczyniła się do jej rozpowszechnienia we
Francji.
1 Karty te znajdowały się w zbiorach Potockich w Krzeszowicach i zostały przekazane do Muzeum Naro-
dowego w r. 1946. Wiadomość o tych interesujących zabytkach zawdzięczam kustoszowi M. N., Benedyk-
towi Tyszkiewiczowi.
2 Cf. T. Narolewski, Karty. Arkady. R. II, 1936, nr 2, s. 101.
3 Zwięzłą historię kart do gry znaleźć można w artykule J. Gelli w Enciclopedia Italiana, t. IX, r. 1931,
pt. Carte da giuoco, s. 223 i nast. Pisze o nich również R. van Marle, Iconographie de Part profane. La Haye,
t. I, s. 68 i nast., t. II, s. 44 i 45.
4 O. Reisig, Deutsche Spielkarten. Leipzig 1935, s. 9.
605