DOI Heft:
Galeria Sztuki Obcej
DOI Artikel:Drecka, Wanda: Dwa nieznane obrazy Łukasza Cranacha Starszego
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.17140#0633
Wanda Drecka
DWA NIEZNANE OBRAZY ŁUKASZA CRANACHA
STARSZEGO*
V V dobie zainteresowania renesansem warto zwrócić wagę na malarza, który stał
na przełomie gotyku i renesansu, a który dość doniosłą rolę odegrał w krzewieniu
renesansu w Europie Środkowej, Łukasza Cranacha Starszego. Oddziaływał on swoją
twórczością nie tylko dzięki szeroko rozprzestrzeniającym się dziełom swego warsztatu,
ale przede wszystkim dzięki szkoleniu całego zastępu uczniów, anonimowych współtowa-
rzyszy pracy.
Jarosław Pesina dostrzega w Czechach zasięg sztuki Cranacha około r. 1520 (począwszy
od Mistrza Epitafium Wawrzyńca Hengsta, skończywszy na Mistrzu I. W.)* 1. Na Śląsk wpływ
ten przenika dużo wcześniej. Już w roku 1508 mamy naśladowcę Cranacha2. Wydaje się to
zrozumiałe kiedy sobie uprzytomnimy fakt, że najwcześniejsze, bliżej nieznane prace Cra-
nacha dla księcia Saskiego powstają w r. 1505, nieopodal ziemi śląskiej, w Torgau3. Szkoła
krakowska reaguje swoiście na jego twórczość^ Dowodem tego jest Epitafium z około 1527 r.
Jana Sacrana od OO. Misjonarzy w Krakowie4, pełne lirycznego wyrazu. W 1535 r. przebywa
w Krakowie Pomorzanin, Antoni Wida5, prawdopodobnie uczeń Cranacha6, a w r. 1557
odnajdujemy go jako malarza Zygmunta Augusta w Wilnie7, gdzie w owym czasie znajdowały
się obrazy Wittenberskiego Mistrza8. Inny uczeń Cranacha, jego młodszy syn Łukasz,
* Obrazy niniejsze były wzmiankowane, a nie opracowane w artykule autorki „Polskie Cranachiana“,
Biuletyn Historii Sztuki, Warszawa 1954, nr 1.
1 J. Peśina, Ćeska Malba Pozdni Gotiky a Renesance. Praha 1950, s. 77.
2 C. Müller, Deutsche Malerei des 16 Jahrhunderts in Schlesien. Ein Überblick mit anchliessendem
Katalog. Schlesische Heimatpflege, Breslau 1935, t. I, s. 217.
3 E. Flechsig, Cranachstudien. Leipzig 1900, s. 10.
4 M. Walicki, Trzy epitafia wawelskie. Arkady 1938, nr 10, s. 547.
5 Cracovia Artificum 1501—1550, Kraków 1927, nr 826 jako Antonius Widt. Ptaśnik, Rastawiecki przy-
puszczają, że Antoni Wied (Wiedt) pochodzi z Nadrenii, natomiast H. Bethe (Die Kunst am Hofe der Pom-
merschen Herzoge. Berlin 1937, s. 30) używa jego nazwiska w formie Wida i utrzymuje, że ród ten od XIII w.
jest osiadły na Pomorzu, w Szczecinie i Kołobrzegu.
6 H. Bethe, j. w., s. 30, 42.
7 H. Ehrenberg, Die Kunst am Hofe der Herzoge von Preussen. Berlin 1899, s. 27.
8 H. Ehrenberg, j. w., s. 19.
Rocznik Muzeum II 40
625
DWA NIEZNANE OBRAZY ŁUKASZA CRANACHA
STARSZEGO*
V V dobie zainteresowania renesansem warto zwrócić wagę na malarza, który stał
na przełomie gotyku i renesansu, a który dość doniosłą rolę odegrał w krzewieniu
renesansu w Europie Środkowej, Łukasza Cranacha Starszego. Oddziaływał on swoją
twórczością nie tylko dzięki szeroko rozprzestrzeniającym się dziełom swego warsztatu,
ale przede wszystkim dzięki szkoleniu całego zastępu uczniów, anonimowych współtowa-
rzyszy pracy.
Jarosław Pesina dostrzega w Czechach zasięg sztuki Cranacha około r. 1520 (począwszy
od Mistrza Epitafium Wawrzyńca Hengsta, skończywszy na Mistrzu I. W.)* 1. Na Śląsk wpływ
ten przenika dużo wcześniej. Już w roku 1508 mamy naśladowcę Cranacha2. Wydaje się to
zrozumiałe kiedy sobie uprzytomnimy fakt, że najwcześniejsze, bliżej nieznane prace Cra-
nacha dla księcia Saskiego powstają w r. 1505, nieopodal ziemi śląskiej, w Torgau3. Szkoła
krakowska reaguje swoiście na jego twórczość^ Dowodem tego jest Epitafium z około 1527 r.
Jana Sacrana od OO. Misjonarzy w Krakowie4, pełne lirycznego wyrazu. W 1535 r. przebywa
w Krakowie Pomorzanin, Antoni Wida5, prawdopodobnie uczeń Cranacha6, a w r. 1557
odnajdujemy go jako malarza Zygmunta Augusta w Wilnie7, gdzie w owym czasie znajdowały
się obrazy Wittenberskiego Mistrza8. Inny uczeń Cranacha, jego młodszy syn Łukasz,
* Obrazy niniejsze były wzmiankowane, a nie opracowane w artykule autorki „Polskie Cranachiana“,
Biuletyn Historii Sztuki, Warszawa 1954, nr 1.
1 J. Peśina, Ćeska Malba Pozdni Gotiky a Renesance. Praha 1950, s. 77.
2 C. Müller, Deutsche Malerei des 16 Jahrhunderts in Schlesien. Ein Überblick mit anchliessendem
Katalog. Schlesische Heimatpflege, Breslau 1935, t. I, s. 217.
3 E. Flechsig, Cranachstudien. Leipzig 1900, s. 10.
4 M. Walicki, Trzy epitafia wawelskie. Arkady 1938, nr 10, s. 547.
5 Cracovia Artificum 1501—1550, Kraków 1927, nr 826 jako Antonius Widt. Ptaśnik, Rastawiecki przy-
puszczają, że Antoni Wied (Wiedt) pochodzi z Nadrenii, natomiast H. Bethe (Die Kunst am Hofe der Pom-
merschen Herzoge. Berlin 1937, s. 30) używa jego nazwiska w formie Wida i utrzymuje, że ród ten od XIII w.
jest osiadły na Pomorzu, w Szczecinie i Kołobrzegu.
6 H. Bethe, j. w., s. 30, 42.
7 H. Ehrenberg, Die Kunst am Hofe der Herzoge von Preussen. Berlin 1899, s. 27.
8 H. Ehrenberg, j. w., s. 19.
Rocznik Muzeum II 40
625