Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie (2.1957)

Anna Szemiothowa

NIEZNANA TETRADRACHMA CESARZA AUGUSTA
BITA W ANTIOCHII SYRYJSKIEJ

^akkolwiek wojna poczyniła wielkie spustoszenia w stanie posiadania Muzeum Narodo-
wego — zwłaszcza jeżeli chodzi o monety złote, które zginęły prawie wszystkie — trzon
jednak zbiorów numizmatyki starożytnej posiada jeszcze dużą wartość naukową.

Artykuł obecny poświęcony jest jednej z nieznanych monet, pochodzącej z kolekcji
dr Władysława Semerau Siemianowskiego1. Jest ona o tyle interesująca, że posiada ciekawe
tło historyczne. Tłumaczy ono przyczyny wybicia tego okazu i okoliczności, w jakich fakt ten
miał miejsce.

Moneta, o której pragniemy tu mówić, jest wykonana ze srebra niskiej próby. Nosi na so-
bie ślady patyny pogorzelisko we j, świadczącej o tym, że okaz był w ogniu. Jest to tzw. tetra-
drachma, czyli okaz równający się czterem drachmom2. Ciężar wynosi 13,50 g, wymiary 25,5 X
X 26 mm. Moneta została nabyta w Konstantynopolu od antykwariusza Niszana Niszaniana,
który prowadził ożywiony handel monetami. Wyjeżdżał on nawet do Azji Mniejszej, gdzie
nabywał monety pochodzące z wykopalisk. Przypomnieć tu musimy, że na skutek wojny
1914—1918 roku brak szerszych rynków zbytu przedmiotów zabytkowych wpłynął na
obniżenie ich ceny. Pozwalało to zbieraczom, zamieszkałym na terenie Turcji — jak to miało
miejsce z dr Wł. Semerau-Siemianowskim — na nabywanie szeregu cennych okazów za nie-
wielką stosunkowo sumę. Istnieje pewne prawdopodobieństwo, że moneta o której mówimy,
może pochodzić z tego źródła.

Na awersie omawianej tu tetradrachmy występuje głowa Augusta, zwrócona w prawo.
Przypomina ona w rysunku i sposobie modelowania portret tego panującego na monetach srebr-
nych i brązowych, bitych w Antiochii syryjskiej. W lewym otoku napis: CEBACTOY. (Brak
dalszego ciągu napisu, umieszczanego na awersach tetradrachm antiochejskich z tego okresu,
a mianowicie KAICAPOC). Brak ten nie jest przypadkowy. Nie został on spowodowany ani
przez obcięcie monety w niewłaściwym miejscu z powodu jej złego dośrodkowania (co się
stosunkowo zdarza często), ani przez jej złe zachowanie, gdyż stan monety jest zupełnie zado-

1 Dr Wł. Semerau-Siemianowski zapoczątkował Dział Numizmatyki Starożytnej w Muzeum Narodowym
w Warszawie, ofiarowując w r. 1921 swą kolekcję monet greckich, rzymskich i bizantyjskich, liczącą wówczas
około 30 000 sztuk.

2 Drachma — srebrna moneta grecka.

727