DOI Artikel:
Lipińska, Jadwiga; Muzeum Narodowe w Krakowie [Mitarb.]; Muzeum Narodowe w Warszawie [Mitarb.]: Skarabeusze egipskie w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie i Muzeum Narodowego (Zbiory Czartoryskich) w Krakowie: [1]
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.17142#0052
Jadwiga Lipińska-Bołdok
SKARABEUSZE EGIPSKIE W ZBIORACH MUZEUM NARODOWEGO
W WARSZAWIE I MUZEUM NARODOWEGO
(ZBIORY CZARTORYSKICH) W KRAKOWIE
V—' pracowanie skarabeuszy ze zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie i Muzeum
Narodowego w Krakowie (dział Zbiory Czartoryskich) jest pierwszą próbą usystematyzo-
wania tych zbiorów1. Spośród obu kolekcji w celu publikacji dokonany został wybór, w wyniku
którego do katalogu weszły jedynie zabytki posiadające na spodzie bazy inskrypcję lub
przedstawienie figuralne i znaki dekoracyjne. Pozostałe, na razie nie publikowane obiekty,
to: skarabeusze z bazą nie grawerowaną, skarabeusze-amulety nie posiadające bazy oraz
amulety dla zmarłych w kształcie żuka z szeroko rozłożonymi skrzydłami.
W artykule tym, który stanowi pierwszą część publikacji skarabeuszy z naszych zbiorów,
omówionych zostało 65 obiektów, z których 63 jest własnością obu wymienionych muzeów,
a dwa zabytki pochodzą z dawnej kolekcji gołuchowskiej2.
Dużą trudność przy opracowywaniu skarabeuszy z naszych zbiorów stanowi brak wia-
domości o miejscu znalezienia ogółu zabytków, które pochodzą z zakupów i darów, tylko
dwa obiekty znalezione w czasie wykopalisk polsko-francuskich w Edfu w 1939 r. mają
dokładne metryki3.
Skarabeuszami nazywamy kamienne, metalowe, szklane, fajansowe lub drewniane wyo-
brażenia żuka, zwanego Scarabaeus sacer lub Ateuchus sacer, żyjącego do dziś na terenach połu-
dniowej Europy i północnej Afryki4. Pod względem kształtu wyobrażenia te można podzielić
na kilka grup; najważniejszą reprezentuje owad o mniej lub bardziej starannie wymodelo-
1 Jest to część pracy magisterskiej pisanej pod kierunkiem prof. Kazimierza Michałowskiego w Zakładzie
Archeologii Śródziemnomorskiej Uniwersytetu Warszawskiego.
2 Są to nr katalogu 37 i 49.
3 Nr inw. 141505 MN i 141521 MN, nr kat. 44 i 45.
4 Scarabaeus sacer lub Ateuchus sacer (w terminologii polskiej zwany poświetnikiem); jest to owad z rodziny
Scarabaeidae, nadrząd Lamellicornia, rząd Phytophaga, gromada Coleoptera (Tęgopokrywe). Owady te sporzą-
Część I
WSTĘP
PROBLEM
39
SKARABEUSZE EGIPSKIE W ZBIORACH MUZEUM NARODOWEGO
W WARSZAWIE I MUZEUM NARODOWEGO
(ZBIORY CZARTORYSKICH) W KRAKOWIE
V—' pracowanie skarabeuszy ze zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie i Muzeum
Narodowego w Krakowie (dział Zbiory Czartoryskich) jest pierwszą próbą usystematyzo-
wania tych zbiorów1. Spośród obu kolekcji w celu publikacji dokonany został wybór, w wyniku
którego do katalogu weszły jedynie zabytki posiadające na spodzie bazy inskrypcję lub
przedstawienie figuralne i znaki dekoracyjne. Pozostałe, na razie nie publikowane obiekty,
to: skarabeusze z bazą nie grawerowaną, skarabeusze-amulety nie posiadające bazy oraz
amulety dla zmarłych w kształcie żuka z szeroko rozłożonymi skrzydłami.
W artykule tym, który stanowi pierwszą część publikacji skarabeuszy z naszych zbiorów,
omówionych zostało 65 obiektów, z których 63 jest własnością obu wymienionych muzeów,
a dwa zabytki pochodzą z dawnej kolekcji gołuchowskiej2.
Dużą trudność przy opracowywaniu skarabeuszy z naszych zbiorów stanowi brak wia-
domości o miejscu znalezienia ogółu zabytków, które pochodzą z zakupów i darów, tylko
dwa obiekty znalezione w czasie wykopalisk polsko-francuskich w Edfu w 1939 r. mają
dokładne metryki3.
Skarabeuszami nazywamy kamienne, metalowe, szklane, fajansowe lub drewniane wyo-
brażenia żuka, zwanego Scarabaeus sacer lub Ateuchus sacer, żyjącego do dziś na terenach połu-
dniowej Europy i północnej Afryki4. Pod względem kształtu wyobrażenia te można podzielić
na kilka grup; najważniejszą reprezentuje owad o mniej lub bardziej starannie wymodelo-
1 Jest to część pracy magisterskiej pisanej pod kierunkiem prof. Kazimierza Michałowskiego w Zakładzie
Archeologii Śródziemnomorskiej Uniwersytetu Warszawskiego.
2 Są to nr katalogu 37 i 49.
3 Nr inw. 141505 MN i 141521 MN, nr kat. 44 i 45.
4 Scarabaeus sacer lub Ateuchus sacer (w terminologii polskiej zwany poświetnikiem); jest to owad z rodziny
Scarabaeidae, nadrząd Lamellicornia, rząd Phytophaga, gromada Coleoptera (Tęgopokrywe). Owady te sporzą-
Część I
WSTĘP
PROBLEM
39