DOI Heft:
Sztuka starożytna
DOI Artikel:Dobrowolski, Witold: Etruskie czary bucchero o przedzielonym wnętrzu
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19549#0057
Witold Dobrowolski
ETRUSKIE CZARY Z BUCCHERO O PRZEDZIELONYM WNĘTRZU
T T śród etruskich naczyń z bucchero nero, przechowywanych w magazynie ceramiki Działu
Sztuki Starożytnej Muzeum Narodowego, już na pierwszy rzut oka wyróżnia się swym ciekawym,
a nawet zagadkowym uformowaniem czara nr 1985741.
Jej forma, charakteryzująca się niską, lejkowatą stopką, głęboką czaszą z wyodrębnionym,
ukośnie załamanym brzegiem i płaskimi, nieco skośnie ku górze ustawionymi, wstęgowatymi
uchwytami, przypomina podobnie ukształtowane kyliksy wschodniogreckie z grupy studiowanej
przez Kincha2, Price3 i Kunzego4. Wzajemne podobieństwo rzuci nam się natychmiast w oczy,
jeśli porównamy z naszym zabytkiem, należący do tej grupy, kyliks z Museo Gregoriano
Etrusco, datowany przez Beazleya5 na koniec VII — pocz. VI w. p.n.e. czy też jakąkolwiek czarę
z attyckiej grupy komastów.
O oryginalności naszego naczynia stanowi fakt, że jego wnętrze jest przedzielone przez środek
pionowo ustawioną ścianką, sięgającą do wysokości załamania brzegu. Tuż pod tym załamaniem,
wewnątrz ramion czary o celowo powiększonej grubości, biegnie ukryty kanał obwodowy.
Kanał ten jest połączony oddzielnie z każdym przedziałem za pomocą specjalnych, rurkowatych
kraników, umieszczonych na osi poprowadzonej przez środek naczynia. Każdy z kraników
składa się z dwu części: zewnętrznej, wystającej pionowo ponad brzeg naczynia, i wewnętrz-
nej, która łagodnym łukiem schodzi w dół od kanału obwodowego niemal do samego dna na-
czynia. Obydwa końce kraników-rurek są schematycznie opracowane na kształt głów jakiegoś
zwierzęcia.
1 Miejsce znalezienia nieznane. Zabytek pochodzi z rewindykacji. Stan zachowania — dość dobry. Brak
jednego z kraników zewnętrznych, który uzupełniono gipsem. Pozostałe są pęknięte i sklejone. Odbity i sklejony
jest również duży kawałek brzegu przy zachowanym kraniku zewnętrznym. Wymiary: średn. 0,221, wys. 0,115.
2 K. F. K i n c h, Fouilles de Vroulia. Berlin 1914, s. 78 i 168 i nast.
3 E. R. Price, JHS, XLIV, 1924, s. 188; CVA, Classification of East Greek Potery. s. 4 (grupa II).
4 K. Kunze, AM, 1934, s. 81—122.
5 J. D. Beazley, La Raccolta Benedetto Gulieglmi. Citta del Yaticano 1939, s. 17.
53
ETRUSKIE CZARY Z BUCCHERO O PRZEDZIELONYM WNĘTRZU
T T śród etruskich naczyń z bucchero nero, przechowywanych w magazynie ceramiki Działu
Sztuki Starożytnej Muzeum Narodowego, już na pierwszy rzut oka wyróżnia się swym ciekawym,
a nawet zagadkowym uformowaniem czara nr 1985741.
Jej forma, charakteryzująca się niską, lejkowatą stopką, głęboką czaszą z wyodrębnionym,
ukośnie załamanym brzegiem i płaskimi, nieco skośnie ku górze ustawionymi, wstęgowatymi
uchwytami, przypomina podobnie ukształtowane kyliksy wschodniogreckie z grupy studiowanej
przez Kincha2, Price3 i Kunzego4. Wzajemne podobieństwo rzuci nam się natychmiast w oczy,
jeśli porównamy z naszym zabytkiem, należący do tej grupy, kyliks z Museo Gregoriano
Etrusco, datowany przez Beazleya5 na koniec VII — pocz. VI w. p.n.e. czy też jakąkolwiek czarę
z attyckiej grupy komastów.
O oryginalności naszego naczynia stanowi fakt, że jego wnętrze jest przedzielone przez środek
pionowo ustawioną ścianką, sięgającą do wysokości załamania brzegu. Tuż pod tym załamaniem,
wewnątrz ramion czary o celowo powiększonej grubości, biegnie ukryty kanał obwodowy.
Kanał ten jest połączony oddzielnie z każdym przedziałem za pomocą specjalnych, rurkowatych
kraników, umieszczonych na osi poprowadzonej przez środek naczynia. Każdy z kraników
składa się z dwu części: zewnętrznej, wystającej pionowo ponad brzeg naczynia, i wewnętrz-
nej, która łagodnym łukiem schodzi w dół od kanału obwodowego niemal do samego dna na-
czynia. Obydwa końce kraników-rurek są schematycznie opracowane na kształt głów jakiegoś
zwierzęcia.
1 Miejsce znalezienia nieznane. Zabytek pochodzi z rewindykacji. Stan zachowania — dość dobry. Brak
jednego z kraników zewnętrznych, który uzupełniono gipsem. Pozostałe są pęknięte i sklejone. Odbity i sklejony
jest również duży kawałek brzegu przy zachowanym kraniku zewnętrznym. Wymiary: średn. 0,221, wys. 0,115.
2 K. F. K i n c h, Fouilles de Vroulia. Berlin 1914, s. 78 i 168 i nast.
3 E. R. Price, JHS, XLIV, 1924, s. 188; CVA, Classification of East Greek Potery. s. 4 (grupa II).
4 K. Kunze, AM, 1934, s. 81—122.
5 J. D. Beazley, La Raccolta Benedetto Gulieglmi. Citta del Yaticano 1939, s. 17.
53