DOI Heft:
Sztuka starożytna
DOI Artikel:Kiss, Zsolt; Muzeum Narodowe w Warszawie [Mitarb.]: Rzymski portret chłopca ze zbiorów Muzeum Narodowego
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19549#0094
rozchodzą się krótkie kosmyki we wszystkich kierunkach. Są one miękkie, wygięte lub w kształcie
litery S. Na skroni tworzą szeroki zakręcony, lecz płaski, loczek. Nad nim dwa rzędy kosmyków
0 czubkach skierowanych ku czołu. Te dwa rzędy obramowują grzywę. Od prawej kosmyki
końcami skierowane są na prawo, odwrotnie do kierunku bocznych rzędów. Nad prawym
okiem kierunek jest zmieniony, tworząc w tym miejscu kąt otwarty. Z lewej strony twarzy po-
nownie się zmienia. I wreszcie na samym skraju lewego boku znów jest inny, tworząc kąt otwarty,
1 przeciwny kierunkowi kosmyków bocznych.
Na pierwszy rzut oka, zaskakujące jest podobieństwo między uczesaniem tego chłopca
i samego Augusta1: grzywa z krótkich kosmyków, spiczastych i oddzielonych, dwa grube za-
kręcone loczki na skroniach, masa włosów na karku o czubkach zwróconych ku uszom. Z pro-
filu, włosy ułożone są w dwóch zakręconych rzędach tworząc odwróconą literę S; taki typ fry-
zury spotyka się na portrecie z Rzymu2, z Muzeum Barraco3 lub na portrecie Nerona z Ko-
penhagi4. Na wyżej wymienionej głowie z Rzymu widzi się taki sam otwarty kąt nad łukiem
brwiowym.
Twarz dosyć zniszczona utrudnia bardziej szczegółowe porównania. Wąskość twarzy
jest nieco obca „kanonowi" julijsko-klaudyjskiemu. Jednak twarz chłopca z popiersia ba-
zaltowego z Nowego Jorku5, choć szersza, jest dosyć podobna do twarzy rzeźby warszaw-
skiej.
Najbliższą analogię stanowią niektóre portrety Gajusza Cezara, np. z Filippi6 i Genewy7.
W innym portrecie, z Aten8, zauważymy ten sam profil: linia czoła, nasada nosa, bródka, linia
szyi. Z przodu jednak portret ten jest sztywniejszy, oczy węższe, twarz szersza, a włosy mają
mniej miękkości.
Z punktu widzenia stylu, głęboko osadzone oczy są cechą portretów rzymskich z terenów
Grecji, jak np. z Delos9. Poza tym wąskość twarzy i miękkość włosów wskazują też na wpływy
1 Najpodobniejszy jest portret z Watykanu, G. L i p p o 1 d, Die Skulpturen des Vatikanischen Museums,
t. HI,, Berlin 1936, tabl. LV (Croce Greca).
2 B. M. Felleti-M aj, I ritratti romani nel Muzeo Nazionale Romano. Roma 1953, s. 77, poz. 135.
3 R. W e s t, Rómische Portratplastik. 1.1, Munchen 1933/1941, s. 167, poz. 180, tabl. XLII; R. P a r i b e n i,
U rifratto nelFarte antica. Milano 1934.
4 V. Poulsen, Les portraits romains. t. I, Kobenhavn 1962, s. 98, poz. 64, tabl. CVIII—CIX.
5 G. M. Richter. Roman portraits. New York 1948, nr 32.
6 G. Ho f ner, Spathellenistische Bildnisplastik. Berlin 1954, s. 50, poz. NK 6, tabl. XXI; AJA, XL,
1936, s. 257; E. L a p a 1 u s, Sculptuies de Philippes. BCH, LVII, 1933, s. 437—466; BCH, LXXX, 1956, s. 319.
7F. Poulsen, Rómische Privatportrats und Prinzenbildnisse. Kobenhavn 1939, s. 40, il. 54—55.
s Hofner, jw., s. 80, tabl. XXXVI (A 35); Poulsen, jw., s. 39, il. 51—53.
9 K. Michałowski, Portraits hellenistiąues et romanis. [w:] Fouilles de Delos, fasc. XIII, Paris 1932.
90
litery S. Na skroni tworzą szeroki zakręcony, lecz płaski, loczek. Nad nim dwa rzędy kosmyków
0 czubkach skierowanych ku czołu. Te dwa rzędy obramowują grzywę. Od prawej kosmyki
końcami skierowane są na prawo, odwrotnie do kierunku bocznych rzędów. Nad prawym
okiem kierunek jest zmieniony, tworząc w tym miejscu kąt otwarty. Z lewej strony twarzy po-
nownie się zmienia. I wreszcie na samym skraju lewego boku znów jest inny, tworząc kąt otwarty,
1 przeciwny kierunkowi kosmyków bocznych.
Na pierwszy rzut oka, zaskakujące jest podobieństwo między uczesaniem tego chłopca
i samego Augusta1: grzywa z krótkich kosmyków, spiczastych i oddzielonych, dwa grube za-
kręcone loczki na skroniach, masa włosów na karku o czubkach zwróconych ku uszom. Z pro-
filu, włosy ułożone są w dwóch zakręconych rzędach tworząc odwróconą literę S; taki typ fry-
zury spotyka się na portrecie z Rzymu2, z Muzeum Barraco3 lub na portrecie Nerona z Ko-
penhagi4. Na wyżej wymienionej głowie z Rzymu widzi się taki sam otwarty kąt nad łukiem
brwiowym.
Twarz dosyć zniszczona utrudnia bardziej szczegółowe porównania. Wąskość twarzy
jest nieco obca „kanonowi" julijsko-klaudyjskiemu. Jednak twarz chłopca z popiersia ba-
zaltowego z Nowego Jorku5, choć szersza, jest dosyć podobna do twarzy rzeźby warszaw-
skiej.
Najbliższą analogię stanowią niektóre portrety Gajusza Cezara, np. z Filippi6 i Genewy7.
W innym portrecie, z Aten8, zauważymy ten sam profil: linia czoła, nasada nosa, bródka, linia
szyi. Z przodu jednak portret ten jest sztywniejszy, oczy węższe, twarz szersza, a włosy mają
mniej miękkości.
Z punktu widzenia stylu, głęboko osadzone oczy są cechą portretów rzymskich z terenów
Grecji, jak np. z Delos9. Poza tym wąskość twarzy i miękkość włosów wskazują też na wpływy
1 Najpodobniejszy jest portret z Watykanu, G. L i p p o 1 d, Die Skulpturen des Vatikanischen Museums,
t. HI,, Berlin 1936, tabl. LV (Croce Greca).
2 B. M. Felleti-M aj, I ritratti romani nel Muzeo Nazionale Romano. Roma 1953, s. 77, poz. 135.
3 R. W e s t, Rómische Portratplastik. 1.1, Munchen 1933/1941, s. 167, poz. 180, tabl. XLII; R. P a r i b e n i,
U rifratto nelFarte antica. Milano 1934.
4 V. Poulsen, Les portraits romains. t. I, Kobenhavn 1962, s. 98, poz. 64, tabl. CVIII—CIX.
5 G. M. Richter. Roman portraits. New York 1948, nr 32.
6 G. Ho f ner, Spathellenistische Bildnisplastik. Berlin 1954, s. 50, poz. NK 6, tabl. XXI; AJA, XL,
1936, s. 257; E. L a p a 1 u s, Sculptuies de Philippes. BCH, LVII, 1933, s. 437—466; BCH, LXXX, 1956, s. 319.
7F. Poulsen, Rómische Privatportrats und Prinzenbildnisse. Kobenhavn 1939, s. 40, il. 54—55.
s Hofner, jw., s. 80, tabl. XXXVI (A 35); Poulsen, jw., s. 39, il. 51—53.
9 K. Michałowski, Portraits hellenistiąues et romanis. [w:] Fouilles de Delos, fasc. XIII, Paris 1932.
90