DOI Heft:
Sztuka starożytna
DOI Artikel:Rodziewicz, Elżbieta; Muzeum Narodowe w Warszawie [Mitarb.]: Późnoantyczny relief w kości słoniowej ze zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19549#0127
Elżbieta Rodziewicz
PÓŹNOANTYCZNY RELIEF W KOŚCI SŁONIOWEJ ZE ZBIORÓW
MUZEUM NARODOWEGO W WARSZAWIE
D
_J_-r^ o zespołu zabytków z okresu późnego antyku, znajdujących się w zbiorach Galerii Sztuki
Starożytnej Muzeum Narodowego w Warszawie, należy kościana plakietka przedstawiająca
w płytkim reliefie dwie kobiety (nr inw. 198324). Pochodzi ona ze zbiorów zabezpieczonych
w 1946 roku na Śląsku (Ząbkowice, Nr rewindykacyjny 43a/14410). Wymiary: wys. 0,075 m.,
szer. 0,05 m. Kość słoniowa koloru jasnożółtego, górne prawe naroże plakietki odbite, pozo-
stałe nieznacznie wyszczerbione.
Jest to prostokątna plakietka dekorowana z jednej strony reliefem figuralnym przedstawiają-
cym idące jedna za drugą, dwie kobiety. Odwrotna strona plakietki gładka, niedekorowana.
Dwie trzecie dekorowanej powierzchni plakietki, od strony prawej, zajmuje wyobrażenie całej
postaci kobiety, ukazanej en face. Postać ta o masywnych, matronalnych proporcjach ciała,
ma postawę dosyć statyczną, ubrana jest w chiton i himation. Ciężar ciała dźwiga lewa noga,
której stopa ukazana jest w profilu od strony wewnętrznej, z palcami skierowanymi w stronę
dolnego, prawego krańca plakietki. Prawa noga nieznacznie zgięta w kolanie, odstawiona nieco
do tyłu. Lewe biodro silnie wygięte i uniesione w górę. Ramię prawej ręki podniesione do pozycji
poziomej ukazane na tle klatki piersiowej, natomiast przedramię skierowane jest ukośnie do
górnego prawego naroża plakietki. Dłoń przedstawiona jest sumarycznie, na tle nieforemnie
wyrzeźbionego przedmiotu, którego kształt powyżej dłoni określa łukowate wcięcie, a poniżej
niego wgłębienie i pozioma kreska. Lewą rękę, zgiętą w łokciu i skierowaną nieco w bok od
torsu, przykrywa himation. Ręka ta ukazana jest w znacznym skrócie perspektywicznym tak,
jakby była skierowana do widza. Himation odsłaniający prawy bark i piersi przerzucony przez
lewą rękę układa się w górnej swej partii w wypukły wałek, biegnący ukośnie od talii z prawego
barku postaci, do wysokości łokcia uniesionej w górę prawej ręki. U dołu himation sięga do
stopy prawej nogi, biegnąc ukośną linią do lewego kolana. Na przedłużeniu tej skośnej linii,
przy lewym boku postaci, są fałdy himationu zwisające swobodnie w dół, od odsuniętej nieco
w bok, okrytej nim lewej ręki. Rytm fałd himationu jest zgodny z ruchem postaci. Są to przede
wszystkim fałdy długie i szerokie usytuowane ukośnie. Na prawym udzie znajdują się trzy ukośne
123
PÓŹNOANTYCZNY RELIEF W KOŚCI SŁONIOWEJ ZE ZBIORÓW
MUZEUM NARODOWEGO W WARSZAWIE
D
_J_-r^ o zespołu zabytków z okresu późnego antyku, znajdujących się w zbiorach Galerii Sztuki
Starożytnej Muzeum Narodowego w Warszawie, należy kościana plakietka przedstawiająca
w płytkim reliefie dwie kobiety (nr inw. 198324). Pochodzi ona ze zbiorów zabezpieczonych
w 1946 roku na Śląsku (Ząbkowice, Nr rewindykacyjny 43a/14410). Wymiary: wys. 0,075 m.,
szer. 0,05 m. Kość słoniowa koloru jasnożółtego, górne prawe naroże plakietki odbite, pozo-
stałe nieznacznie wyszczerbione.
Jest to prostokątna plakietka dekorowana z jednej strony reliefem figuralnym przedstawiają-
cym idące jedna za drugą, dwie kobiety. Odwrotna strona plakietki gładka, niedekorowana.
Dwie trzecie dekorowanej powierzchni plakietki, od strony prawej, zajmuje wyobrażenie całej
postaci kobiety, ukazanej en face. Postać ta o masywnych, matronalnych proporcjach ciała,
ma postawę dosyć statyczną, ubrana jest w chiton i himation. Ciężar ciała dźwiga lewa noga,
której stopa ukazana jest w profilu od strony wewnętrznej, z palcami skierowanymi w stronę
dolnego, prawego krańca plakietki. Prawa noga nieznacznie zgięta w kolanie, odstawiona nieco
do tyłu. Lewe biodro silnie wygięte i uniesione w górę. Ramię prawej ręki podniesione do pozycji
poziomej ukazane na tle klatki piersiowej, natomiast przedramię skierowane jest ukośnie do
górnego prawego naroża plakietki. Dłoń przedstawiona jest sumarycznie, na tle nieforemnie
wyrzeźbionego przedmiotu, którego kształt powyżej dłoni określa łukowate wcięcie, a poniżej
niego wgłębienie i pozioma kreska. Lewą rękę, zgiętą w łokciu i skierowaną nieco w bok od
torsu, przykrywa himation. Ręka ta ukazana jest w znacznym skrócie perspektywicznym tak,
jakby była skierowana do widza. Himation odsłaniający prawy bark i piersi przerzucony przez
lewą rękę układa się w górnej swej partii w wypukły wałek, biegnący ukośnie od talii z prawego
barku postaci, do wysokości łokcia uniesionej w górę prawej ręki. U dołu himation sięga do
stopy prawej nogi, biegnąc ukośną linią do lewego kolana. Na przedłużeniu tej skośnej linii,
przy lewym boku postaci, są fałdy himationu zwisające swobodnie w dół, od odsuniętej nieco
w bok, okrytej nim lewej ręki. Rytm fałd himationu jest zgodny z ruchem postaci. Są to przede
wszystkim fałdy długie i szerokie usytuowane ukośnie. Na prawym udzie znajdują się trzy ukośne
123