DOI Heft:
Sztuka starożytna
DOI Artikel:Rodziewicz, Mieczysław: Terakotowe kraty okienne z Faras
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19549#0147
Mieczysław Rodziewicz
TERAKOTOWE KRATY OKIENNE Z FARAS*
W
T ▼ czasie akcji wykopaliskowej w Faras, prowadzonej przez Polską Misję Archeologiczną pod
kierownictwem prof. dr Kazimierza Michałowskiego, odkryto w odkopanej tam w 1960 roku
chrześcijańskiej katedrze, obok wielu cennych zabytków, duży zespół fragmentów krat okiennych.
Jest to największy zespół tego rodzaju zabytków z terenów Nubii. W kolejnych kampaniach
wykopaliskowych, trwających od 1960 do 1964 roku, odkryto około 300 fragmentów krat.
Jednakże obecnie jest ich mniej, ponieważ zostały częściowo sklejone, bądź też—jak się okazało
w czasie ich opracowywania — należały do innych przedmiotów glinianych. Ostatecznie katalog,
zamieszczony niżej, obejmuje 218 fragmentów. Zostały one znalezione zarówno we wnętrzu
katedry, jak też przylegających korytarzach, pomieszczeniach monastyru, a nawet na zboczach
wzgórza. Poszczególne etapy rozbudowy katedry w Faras przypadały na VIII—XII w. n.e.1.
Kraty okienne z gliny i kamienia nie są zjawiskiem nowym dla Nubii chrześcijańskiej. Kraty
okienne o ornamencie floralnym i figuralnym występowały również wcześniej w architekturze
staroegipskiej na terenach Nubii, np. w Faras polska ekspedycja odkryła fragmenty krat okien-
* Pragnę wyrazić moje gorące podziękowania Profesorowi Kazimierzowi Michałowskiemu za liczne wskazówki
i pomoc przy podejmowanych próbach rekonstrukcji krat okiennych z Faras. Również chciałbym podziękować
mgr Kamili Kołodziejczyk za nadesłane mi z Egiptu materiały porównawcze, oraz konserwatorowi Działu Sztuki
Starożytnej Muzeum Narodowego w Warszawie Adamowi Szkiełko za wykonane prace techniczne przy rekon-
strukcji omawianych krat. Pragnąłbym również podziękować pracownikom muzeów z Jugosławii, którzy okazali
mi pomoc przy zbieraniu danych inwentarzowych, dotyczących krat okiennych starochrześcijańskich i bizantyj-
skich w Jugosławii. Szczególnie gorąco chciałbym podziękować kustosz Valerii Damevski z Muzeum Archeolo-
gicznego w Zagrzebiu, dr Stefanowi Mlakarowi z Muzeum Archeologicznego w Puli, kustoszowi Żeljko Rakni-
cowi z Muzeum Archeologicznego w Zadarze oraz dr Mladenowi Nikolanci z Muzeum Archeologicznego w Splicie.
1 K. Michałowski, Polish Excavations at Faras 1961. Kush, X, 1962, s. 220 i nast.; tenże, Polish
Excavations at Faras 1962—63. Kush, XI, 1963, s. 195 i nast.; tenże, Faras Fouilles Polonaises 1961. War-
szawa 1962; tenże, Faras Fouilles Polonaises 1961—1962. Warszawa 1965; tenże, Altchristliche Kunst
in Nubien. Koptische Kunst. Essen 1963, s. 173 i nast.; tenże, Die wichtigsten Entwicklungsetappen der Wan-
dmalerei in Faras. [w:] Christentum am Nil. Recklinghausen 1964, s. 79 i nast.
143
TERAKOTOWE KRATY OKIENNE Z FARAS*
W
T ▼ czasie akcji wykopaliskowej w Faras, prowadzonej przez Polską Misję Archeologiczną pod
kierownictwem prof. dr Kazimierza Michałowskiego, odkryto w odkopanej tam w 1960 roku
chrześcijańskiej katedrze, obok wielu cennych zabytków, duży zespół fragmentów krat okiennych.
Jest to największy zespół tego rodzaju zabytków z terenów Nubii. W kolejnych kampaniach
wykopaliskowych, trwających od 1960 do 1964 roku, odkryto około 300 fragmentów krat.
Jednakże obecnie jest ich mniej, ponieważ zostały częściowo sklejone, bądź też—jak się okazało
w czasie ich opracowywania — należały do innych przedmiotów glinianych. Ostatecznie katalog,
zamieszczony niżej, obejmuje 218 fragmentów. Zostały one znalezione zarówno we wnętrzu
katedry, jak też przylegających korytarzach, pomieszczeniach monastyru, a nawet na zboczach
wzgórza. Poszczególne etapy rozbudowy katedry w Faras przypadały na VIII—XII w. n.e.1.
Kraty okienne z gliny i kamienia nie są zjawiskiem nowym dla Nubii chrześcijańskiej. Kraty
okienne o ornamencie floralnym i figuralnym występowały również wcześniej w architekturze
staroegipskiej na terenach Nubii, np. w Faras polska ekspedycja odkryła fragmenty krat okien-
* Pragnę wyrazić moje gorące podziękowania Profesorowi Kazimierzowi Michałowskiemu za liczne wskazówki
i pomoc przy podejmowanych próbach rekonstrukcji krat okiennych z Faras. Również chciałbym podziękować
mgr Kamili Kołodziejczyk za nadesłane mi z Egiptu materiały porównawcze, oraz konserwatorowi Działu Sztuki
Starożytnej Muzeum Narodowego w Warszawie Adamowi Szkiełko za wykonane prace techniczne przy rekon-
strukcji omawianych krat. Pragnąłbym również podziękować pracownikom muzeów z Jugosławii, którzy okazali
mi pomoc przy zbieraniu danych inwentarzowych, dotyczących krat okiennych starochrześcijańskich i bizantyj-
skich w Jugosławii. Szczególnie gorąco chciałbym podziękować kustosz Valerii Damevski z Muzeum Archeolo-
gicznego w Zagrzebiu, dr Stefanowi Mlakarowi z Muzeum Archeologicznego w Puli, kustoszowi Żeljko Rakni-
cowi z Muzeum Archeologicznego w Zadarze oraz dr Mladenowi Nikolanci z Muzeum Archeologicznego w Splicie.
1 K. Michałowski, Polish Excavations at Faras 1961. Kush, X, 1962, s. 220 i nast.; tenże, Polish
Excavations at Faras 1962—63. Kush, XI, 1963, s. 195 i nast.; tenże, Faras Fouilles Polonaises 1961. War-
szawa 1962; tenże, Faras Fouilles Polonaises 1961—1962. Warszawa 1965; tenże, Altchristliche Kunst
in Nubien. Koptische Kunst. Essen 1963, s. 173 i nast.; tenże, Die wichtigsten Entwicklungsetappen der Wan-
dmalerei in Faras. [w:] Christentum am Nil. Recklinghausen 1964, s. 79 i nast.
143