DOI Heft:
Wspomienia o Muzeum Narodowym w Warszawie
DOI Artikel:Marconi, Bohdan: Wspomnienia z lat 1939 - 1945
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19549#0273
Bohdan Marconi
WSPOMNIENIA Z LAT 1939—1945
W
T ▼ październiku czy listopadzie r. 1939 władze okupacyjne wydały zarządzenie o zajęciu
zbiorów muzealnych i kolekcji prywatnych. Wywołało to popłoch wśród zbieraczy, którzy de-
cydowali się raczej na ukrycie dzieł sztuki niż rejestrację. Konfiskowano rzeczywiście wszystkie
zbiory będące w posiadaniu osób nie aryjskiego pochodzenia. Wiele obrazów ze znanych mi
tego rodzaju kolekcji widziałem później w Zarządzie Distriktu, Abteilung Kultur, w pałacu
Briihlowskim lub przechodziły one przez pracownię konserwatorską Muzeum ze zleceniem ich
konserwacji.
Lata 1939—1941 były niezmiernie ciężkie. Uposażenia zmniejszono do połowy, a że ceny
rosły w nieprawdopodobnym tempie, zaczęło braknąć środków utrzymania rodziny. Stopnio-
wo rozwijał się prywatny handel dziełami sztuki i powstawały antykwariaty.
Dyrekcja Muzeum zezwoliła na wykonywanie prywatnej praktyki konserwatorskiej i doko-
nywanie ekspertyz. Umożliwiało to nam inwentaryzację dzieł sztuki, fotografowanie dokumen-
tarne i szczegółowe opisywanie obiektów nieraz o wielkiej wartości i często zupełnie nieznanych.
Inwentaryzacja ta przeprowadzana oczywiście konspiracyjnie, jak również szczegółowe notatki
i fotografie dzieł przechodzących przez moją prywatną pracownię konserwatorską, ocalały
i pozwoliły na uzupełnienie spisu strat, powstałych w czasie okupacji i Powstania, wydanego
przez Min. Kultury i Sztuki, Naczelną Dyrekcję Muzeów i Ochrony Zabytków, Biuro Rewindy-
kacji i Odszkodowań: „Katalog obrazów wywiezionych z Polski przez okupantów niemieckich
w latach 1939—1945". „Malarstwo Obce" t. I — w r. 1949, w redakcji angielskiej 1950, oraz
„Malarstwo Polskie" t. II, r. 1951, w redakcji angielskiej 1953. Na podstawie notatek własnych
i ocalonych fotografii mogłem dostarczyć redaktorowi tego wydawnictwa prof. dr Władysła-
wowi Tomkiewiczowi do tomu I-ego 28 pozycji, a do tomu II-ego 30 pozycji. Były wśród tych
obrazów dzieła Filippino Lippi, Bernarda Bellotto zw. Canaletto, Jacopo Palma ml., Solimeny,
Carla Vernet, Petera van Bloemen, Rubensa (szkic olejny), Teniersa, Jana Weenixa, Gerrita
Arentsza van Deurs, Simona van Douw, cykl Osiem Cudów Świata z r. 1610 przypisywany
Ambrosiusowi Francken, Adraena Gael ml., Hendricka Goltzius, van Goyena, Knupfera,
269
WSPOMNIENIA Z LAT 1939—1945
W
T ▼ październiku czy listopadzie r. 1939 władze okupacyjne wydały zarządzenie o zajęciu
zbiorów muzealnych i kolekcji prywatnych. Wywołało to popłoch wśród zbieraczy, którzy de-
cydowali się raczej na ukrycie dzieł sztuki niż rejestrację. Konfiskowano rzeczywiście wszystkie
zbiory będące w posiadaniu osób nie aryjskiego pochodzenia. Wiele obrazów ze znanych mi
tego rodzaju kolekcji widziałem później w Zarządzie Distriktu, Abteilung Kultur, w pałacu
Briihlowskim lub przechodziły one przez pracownię konserwatorską Muzeum ze zleceniem ich
konserwacji.
Lata 1939—1941 były niezmiernie ciężkie. Uposażenia zmniejszono do połowy, a że ceny
rosły w nieprawdopodobnym tempie, zaczęło braknąć środków utrzymania rodziny. Stopnio-
wo rozwijał się prywatny handel dziełami sztuki i powstawały antykwariaty.
Dyrekcja Muzeum zezwoliła na wykonywanie prywatnej praktyki konserwatorskiej i doko-
nywanie ekspertyz. Umożliwiało to nam inwentaryzację dzieł sztuki, fotografowanie dokumen-
tarne i szczegółowe opisywanie obiektów nieraz o wielkiej wartości i często zupełnie nieznanych.
Inwentaryzacja ta przeprowadzana oczywiście konspiracyjnie, jak również szczegółowe notatki
i fotografie dzieł przechodzących przez moją prywatną pracownię konserwatorską, ocalały
i pozwoliły na uzupełnienie spisu strat, powstałych w czasie okupacji i Powstania, wydanego
przez Min. Kultury i Sztuki, Naczelną Dyrekcję Muzeów i Ochrony Zabytków, Biuro Rewindy-
kacji i Odszkodowań: „Katalog obrazów wywiezionych z Polski przez okupantów niemieckich
w latach 1939—1945". „Malarstwo Obce" t. I — w r. 1949, w redakcji angielskiej 1950, oraz
„Malarstwo Polskie" t. II, r. 1951, w redakcji angielskiej 1953. Na podstawie notatek własnych
i ocalonych fotografii mogłem dostarczyć redaktorowi tego wydawnictwa prof. dr Władysła-
wowi Tomkiewiczowi do tomu I-ego 28 pozycji, a do tomu II-ego 30 pozycji. Były wśród tych
obrazów dzieła Filippino Lippi, Bernarda Bellotto zw. Canaletto, Jacopo Palma ml., Solimeny,
Carla Vernet, Petera van Bloemen, Rubensa (szkic olejny), Teniersa, Jana Weenixa, Gerrita
Arentsza van Deurs, Simona van Douw, cykl Osiem Cudów Świata z r. 1610 przypisywany
Ambrosiusowi Francken, Adraena Gael ml., Hendricka Goltzius, van Goyena, Knupfera,
269