DOI Heft:
Faras
DOI Artikel:Ryl-Preibisz, Ida: Chrześcijańskie kapitele z Faras ze zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19554#0343
Ida Ryl-Preibisz
CHRZEŚCIJAŃSKIE KAPITELE Z FARAS
ZE ZBIORÓW MUZEUM NARODOWEGO W WARSZAWIE1
W
v ~ latach 1961—1964 prowadzone były w Faras cztery polskie kampanie wykopaliskowe
pod kierunkiem prof. dr Kazimierza Michałowskiego2, w wyniku których odkryto między innymi
około 60 kapiteli i ich fragmentów. Obecnie kapitele znajdują się w Muzeum Narodowym
w Warszawie oraz w Muzeum Sudańskim w Chartumie; nieliczne fragmenty pozostały w Faras.
Muzeum Narodowe w Warszawie posiada w swych zbiorach 16 kapiteli, które są jednocześnie
przykładami większości typów kapiteli chrześcijańskich, występujących w Faras. Wśród nich
jest 13 kapiteli z piaskowca, 1 kapitel z marmuru (prawdopodobnie import), oraz 2 kapitele
z granitu. Z omówienia wyłączono ostatnie trzy kapitele, ze względu na ich specyficzną pro-
blematykę, która rozszerzyłaby zbytnio ramy niniejszego artykułu3.
Chrześcijańskie kapitele z piaskowca, będące przedmiotem opracowania, stanowią najlicz-
niejszą i najbardziej zróżnicowaną grupę spośród kapiteli odkrytych w Faras. Zabytki te na-
leżą od okresu zamykającego się, ogólnie mówiąc, w granicach od około VI w. do X w. Więk-
szość z nich została użyta jako materiał budowlany w Wielkim Kościele Katedralnym, co świad-
czy, że stanowiły pierwotnie dekorację budowli wcześniejszej niż rok 707 (data inskrypcji
fundacyjnej biskupa Paulosa, odnoszącej się do budowy Wielkiego Kościoła Kadedralne-
1 Artykuł niniejszy opiera się na pracy magisterskiej poświęconej analizie dekoracji wszystkich (również
niechrześcijańskich) kapiteli odkrytych w Faras, wykonanej w Katedrze Archeologii Śródziemnomorskiej UW
pod kierunkiem prof. dr Kazimierza Michałowskiego. Stanowi on publikację tylko części chrześcijańskich
kapiteli z Faras.
2 K. Michałowski, Faras I, Fouilles polonaises 196J. Warszawa 1962; tenże, Faras II, Fouilles
polonaises 1961 — 1962. Warszawa 1965; tenże, Polish Excavations at Faras. Kush, X, 1962, s. 220—244; XI,
1963, s. 235—256; XII, 1964, s. 195—207; XIII, 1965, s. 177—189; tenże, Faras, Die Kathedrale aus dem
Wiistensand. Ztirich 1967; tenże, Faras, centrę artistiąue de la Nubie Chretienne. Leiden 1966.
3 Kapitele granitowe z Faras pochodzące z Wielkiego Kościoła Katedralnego z r. 707 ze względu na bliskie
analogie do kapiteli ostatnio odkrywanych w Dongoli będą opracowane łącznie z nimi.
22'
339
CHRZEŚCIJAŃSKIE KAPITELE Z FARAS
ZE ZBIORÓW MUZEUM NARODOWEGO W WARSZAWIE1
W
v ~ latach 1961—1964 prowadzone były w Faras cztery polskie kampanie wykopaliskowe
pod kierunkiem prof. dr Kazimierza Michałowskiego2, w wyniku których odkryto między innymi
około 60 kapiteli i ich fragmentów. Obecnie kapitele znajdują się w Muzeum Narodowym
w Warszawie oraz w Muzeum Sudańskim w Chartumie; nieliczne fragmenty pozostały w Faras.
Muzeum Narodowe w Warszawie posiada w swych zbiorach 16 kapiteli, które są jednocześnie
przykładami większości typów kapiteli chrześcijańskich, występujących w Faras. Wśród nich
jest 13 kapiteli z piaskowca, 1 kapitel z marmuru (prawdopodobnie import), oraz 2 kapitele
z granitu. Z omówienia wyłączono ostatnie trzy kapitele, ze względu na ich specyficzną pro-
blematykę, która rozszerzyłaby zbytnio ramy niniejszego artykułu3.
Chrześcijańskie kapitele z piaskowca, będące przedmiotem opracowania, stanowią najlicz-
niejszą i najbardziej zróżnicowaną grupę spośród kapiteli odkrytych w Faras. Zabytki te na-
leżą od okresu zamykającego się, ogólnie mówiąc, w granicach od około VI w. do X w. Więk-
szość z nich została użyta jako materiał budowlany w Wielkim Kościele Katedralnym, co świad-
czy, że stanowiły pierwotnie dekorację budowli wcześniejszej niż rok 707 (data inskrypcji
fundacyjnej biskupa Paulosa, odnoszącej się do budowy Wielkiego Kościoła Kadedralne-
1 Artykuł niniejszy opiera się na pracy magisterskiej poświęconej analizie dekoracji wszystkich (również
niechrześcijańskich) kapiteli odkrytych w Faras, wykonanej w Katedrze Archeologii Śródziemnomorskiej UW
pod kierunkiem prof. dr Kazimierza Michałowskiego. Stanowi on publikację tylko części chrześcijańskich
kapiteli z Faras.
2 K. Michałowski, Faras I, Fouilles polonaises 196J. Warszawa 1962; tenże, Faras II, Fouilles
polonaises 1961 — 1962. Warszawa 1965; tenże, Polish Excavations at Faras. Kush, X, 1962, s. 220—244; XI,
1963, s. 235—256; XII, 1964, s. 195—207; XIII, 1965, s. 177—189; tenże, Faras, Die Kathedrale aus dem
Wiistensand. Ztirich 1967; tenże, Faras, centrę artistiąue de la Nubie Chretienne. Leiden 1966.
3 Kapitele granitowe z Faras pochodzące z Wielkiego Kościoła Katedralnego z r. 707 ze względu na bliskie
analogie do kapiteli ostatnio odkrywanych w Dongoli będą opracowane łącznie z nimi.
22'
339