Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie (24.1980)

Jerzy Rekucki

MEROICKIE STOŁY OFIARNE

\Y7

VV zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie znajduje się zespół sześciu meroickich
kamiennych stołów ofiarnych. Wszystkie zostały znalezione w Faras. Cztery z nich przez
F. LI. Griffitha, podczas prowadzonych przez niego wykopalisk w początkach naszego wieku1,
złożone i pozostawione w północnym monastyrze, zostały ponownie odkryte przez polską
ekspedycję w Faras w 1961 r.2. Natomiast pozostałe pochodzą już z polskich wykopalisk, z ko-
lejnych sezonów, jeden z 1961—19623, drugi 1962—1963.

I

Wierzenia meroickie stanowią pewną symbiozę wierzeń lokalnych i egipskich. W kształcie
zewnętrznym widoczny jest bardzo duży wpływ egipski, tak że nawet wydają się być dokładną
kopią religii tebańskiej z późnego okresu Nowego Państwa. Również w wierzeniach grobowych
obserwujemy wiele egipskich elementów z kultem Izydy i Ozyrysa na czele. Meroickie stoły
ofiarne stanowią bezpośrednio przejętą tradycyjną, staroegipską kategorię4. Zatem do wypo-
sażenia grobu należał zwykle stół ofiarny. Umieszczany był obok statuy ptaka z głową ludzką,
wyobrażającego duszę, czasem także i steli, w miejscu kultu pośmiertnego zmarłego, znajdującym
się z przodu przed wejściem do grobowca, zwykle w niszy. Ma on za wzorem egipskim prosto-
kątną formę ze spływem wystającym u podstawy lub powyżej dekoracji5, będącą reminiscencją

1 F. LI. G r i f f i t h, Oxford Excavations in Nubia. LAAA, VIII—XIV, 1921—1927.

2 K. Michałowski, Faras I, Fouilles Polonaises 1961. Warszawa 1962, s. 76.

3 Tenże, Polish Excavations at Faras — Second Season 1961—62. Kush, XT, 1963, s. 235—256.

4 J. Rekucki, Egipskie stoły ofiarne. Rocznik Muzeum Narodowego w' Warszawie, XXI, 1977, s. 19 i nn.

5 Mogą zdarzyć się wyjątki od tej zasady, jeden stół ofiarny z Nag Gamus nie ma wystającego spływu, por.
M. A 1 m a g r o, La necropolis meroitica de Nag Gamus. MMA VIIT, Madrid 1965, il. 193, tabl. XVII.

101