DOI Heft:
Faras
DOI Artikel:Ratyński, Zbigniew: Krzyże pektoralne z Faras w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19586#0151
Zbigniew Katyński
KRZYŻE PEKTORALNE Z FARAS W ZBIORACH
MUZEUM NARODOWEGO W WARSZAWIE
\Y/
W latach 1961—64 w ramach międzynarodowej akcji UNESCO ratowania zabytków
Nubii zagrożonych zalaniem wodami jeziora Nasera, Polska Stacja Archeologii Śródziemno-
morskiej kierowana przez prof. dra Kazimierza Michałowskiego prowadziła wykopaliska w Faras
w Sudanie. Badania polskiej ekspedycji odsłoniły kompleks budynków datowanych na okres
chrześcijański: Katedrę z nekropolą biskupów, Kościół z Cegły Suszonej (najstarszy w Faras),
Kościół na Południowym Stoku Komu, Stary Klasztor i Pałac — rezydencję biskupów, oraz
Klasztor Północny.
Oprócz powszechnie znanych i sławnych już malowideł ściennych1 pochodzących z kościoła
katedralnego, znaleziono także bogaty materiał inskrypcyjny2, wiele ceramiki i rzeźbiarskich
fragmentów architektonicznych, oraz zabytki ze szkła, drewna i brązu3, między innymi cztery
krzyże — dwa pektoralne, będące obecnie w zbiorach Galerii Sztuki Starożytnej Muzeum Naro-
dowego w Warszawie i dwa ręczne, znajdujące się w Sudan National Museum w Chartumie4.
Przejście Nubii na chrześcijaństwo pomiędzy rokiem 543 a 580, oraz jego szybkie rozprzestrze-
nienie się na tych terenach tłumaczy się przede wszystkim brakiem jednolitej religii oraz korzyś-
ciami ekonomicznymi i kulturalnymi, jakie wypływały z bezpośredniego związku królestw
1 K. Michałowski, Die wichtigsten Entwicklungsetappen der Wandmalerei in Faras. [w:] Christentum
am Nil. Recklinghausen 1964, s. 79—94.
2 S. Jakobielski, Some New Data to the History of Christian Nubia as found in Faras inscriptions.
KLIO 51 (1969), s. 499—508; tenże, Faras III. A History of the Bishopric of Pachoras on the Basis of Coptic
Inscriptions. Warszawa 1972 (dalej cytowane jako: Bishopric); J. K u b i ń s k a, Faras IV. Inscriptions grecąues
chrćtiennes de Faras. Warszawa 1974.
3 Poszczególne kategorie zabytków por. bibliografia w:K. Michałowski, Faras. Malowidła ścienne
w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie. Warszawa 1974 (cytowane dalej jako: Malowidła).
4 Krzyże te omówione są szczegółowo w artykule: Z. Ratyński, Hand and Pectoral Crosses from Faras.
Nubia Christiana I (w druku).
10*
147
KRZYŻE PEKTORALNE Z FARAS W ZBIORACH
MUZEUM NARODOWEGO W WARSZAWIE
\Y/
W latach 1961—64 w ramach międzynarodowej akcji UNESCO ratowania zabytków
Nubii zagrożonych zalaniem wodami jeziora Nasera, Polska Stacja Archeologii Śródziemno-
morskiej kierowana przez prof. dra Kazimierza Michałowskiego prowadziła wykopaliska w Faras
w Sudanie. Badania polskiej ekspedycji odsłoniły kompleks budynków datowanych na okres
chrześcijański: Katedrę z nekropolą biskupów, Kościół z Cegły Suszonej (najstarszy w Faras),
Kościół na Południowym Stoku Komu, Stary Klasztor i Pałac — rezydencję biskupów, oraz
Klasztor Północny.
Oprócz powszechnie znanych i sławnych już malowideł ściennych1 pochodzących z kościoła
katedralnego, znaleziono także bogaty materiał inskrypcyjny2, wiele ceramiki i rzeźbiarskich
fragmentów architektonicznych, oraz zabytki ze szkła, drewna i brązu3, między innymi cztery
krzyże — dwa pektoralne, będące obecnie w zbiorach Galerii Sztuki Starożytnej Muzeum Naro-
dowego w Warszawie i dwa ręczne, znajdujące się w Sudan National Museum w Chartumie4.
Przejście Nubii na chrześcijaństwo pomiędzy rokiem 543 a 580, oraz jego szybkie rozprzestrze-
nienie się na tych terenach tłumaczy się przede wszystkim brakiem jednolitej religii oraz korzyś-
ciami ekonomicznymi i kulturalnymi, jakie wypływały z bezpośredniego związku królestw
1 K. Michałowski, Die wichtigsten Entwicklungsetappen der Wandmalerei in Faras. [w:] Christentum
am Nil. Recklinghausen 1964, s. 79—94.
2 S. Jakobielski, Some New Data to the History of Christian Nubia as found in Faras inscriptions.
KLIO 51 (1969), s. 499—508; tenże, Faras III. A History of the Bishopric of Pachoras on the Basis of Coptic
Inscriptions. Warszawa 1972 (dalej cytowane jako: Bishopric); J. K u b i ń s k a, Faras IV. Inscriptions grecąues
chrćtiennes de Faras. Warszawa 1974.
3 Poszczególne kategorie zabytków por. bibliografia w:K. Michałowski, Faras. Malowidła ścienne
w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie. Warszawa 1974 (cytowane dalej jako: Malowidła).
4 Krzyże te omówione są szczegółowo w artykule: Z. Ratyński, Hand and Pectoral Crosses from Faras.
Nubia Christiana I (w druku).
10*
147