DOI Heft:
Wykopaliska i badania archeologiczne
DOI Artikel:Makowiecka, Elżbieta: Wstępny raport z badań wykopaliskowych w Kellii w 1981 r.
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19631#0489
Elżbieta Makowiecka
WSTĘPNY RAPORT Z BADAŃ WYKOPALISKOWYCH W KELLII
W 1981 R.*
A m^ellia — znane ze źródeł pisanych1 skupisko koptyjskich monasterów pustelniczych —
było obiektem poszukiwań już w pierwszej połowie obecnego wieku2, lecz ostateczna lokalizacja
stanowiska archeologicznego nastąpiła w wyniku prospekcji terenu, dokonanej przez misję
francusko-szwajcarską w 1964 r. Pierwsza ekspedycja w 1965 r. skoncentrowała się przede
wszystkim na badaniach powierzchniowych, których wynikiem był plan topograficzny całego
stanowiska3.
Kellia4 położona jest w odległości ca 30 km na północ od grupy istniejących klasztorów
w Wadi Natrun. Obecnie jest to teren na skraju pustyni, posiadający wyraźną północną granicę,
którą stanowi kanał Nubariya5. Poza kanałem rozciągają się już tereny Delty (il. 1).
Pierwsza prospekcja terenu Kellii wykazała istnienie kilku zespołów komów, położonych
na przestrzeni około piętnastu kilometrów, wzdłuż przybliżonej osi W-E. Tradycyjne nazwy
arabskie zostały zaakceptowane i występują nadal w terminologii topograficznej: grupa wschod-
* Obecny raport jest zaledwie zarysem sprawozdania wykopaliskowego; brak w nim tego, co najistot-
niejsze — strony dokumentacyjnej. Plany i fotogramy pozostały za granicą, a w chwili obecnej nie istnieją moż-
liwości ich sprowadzenia — z przyczyn od autora niezależnych.
1 Por. Palladius, Historia Lausiaca; Cassianus, Conlationes, Corpus scriptorum eccl. lat. 13, p.15.; Historia
monachorum, PL 21, 453 C; Apophtegmata Patrum, PG 65, Antonius 34, 85 D-88A.
2 Por. E. B r e c c i a, Le musee greco-romain 1925—31. Bergamo 1932, s.. 54—56.
3 Kellia 1965, Recherches suisses d'archeologie copte. I, Geneve 1967, Topographie generale.
4 Nazwa Kellia jest to greckie neutrum plurale (t<x KeXXia), w tekstach łacińskich występuje również w pluralis
(Cellae, in Cellis) i oznacza cele pustelników; we francuskiej literaturze naukowej można także używać tej nazwy
w liczbie mnogiej (les Kellia); w języku polskim natomiast dla ułatwienia odmiany (forma „Kellie, w Kelliach"
brzmi sztucznie) używam nazwy Kellia abstrahując od znaczenia, w postaci rzeczownika żeńskiego liczby po-
jedynczej.
5 Nie jest rzeczą wykluczoną, że obecny bieg kanału Nubariya nie różni się w sposób zasadniczy od jakiegoś
cieku wodnego, powstałego w starożytności.
485
WSTĘPNY RAPORT Z BADAŃ WYKOPALISKOWYCH W KELLII
W 1981 R.*
A m^ellia — znane ze źródeł pisanych1 skupisko koptyjskich monasterów pustelniczych —
było obiektem poszukiwań już w pierwszej połowie obecnego wieku2, lecz ostateczna lokalizacja
stanowiska archeologicznego nastąpiła w wyniku prospekcji terenu, dokonanej przez misję
francusko-szwajcarską w 1964 r. Pierwsza ekspedycja w 1965 r. skoncentrowała się przede
wszystkim na badaniach powierzchniowych, których wynikiem był plan topograficzny całego
stanowiska3.
Kellia4 położona jest w odległości ca 30 km na północ od grupy istniejących klasztorów
w Wadi Natrun. Obecnie jest to teren na skraju pustyni, posiadający wyraźną północną granicę,
którą stanowi kanał Nubariya5. Poza kanałem rozciągają się już tereny Delty (il. 1).
Pierwsza prospekcja terenu Kellii wykazała istnienie kilku zespołów komów, położonych
na przestrzeni około piętnastu kilometrów, wzdłuż przybliżonej osi W-E. Tradycyjne nazwy
arabskie zostały zaakceptowane i występują nadal w terminologii topograficznej: grupa wschod-
* Obecny raport jest zaledwie zarysem sprawozdania wykopaliskowego; brak w nim tego, co najistot-
niejsze — strony dokumentacyjnej. Plany i fotogramy pozostały za granicą, a w chwili obecnej nie istnieją moż-
liwości ich sprowadzenia — z przyczyn od autora niezależnych.
1 Por. Palladius, Historia Lausiaca; Cassianus, Conlationes, Corpus scriptorum eccl. lat. 13, p.15.; Historia
monachorum, PL 21, 453 C; Apophtegmata Patrum, PG 65, Antonius 34, 85 D-88A.
2 Por. E. B r e c c i a, Le musee greco-romain 1925—31. Bergamo 1932, s.. 54—56.
3 Kellia 1965, Recherches suisses d'archeologie copte. I, Geneve 1967, Topographie generale.
4 Nazwa Kellia jest to greckie neutrum plurale (t<x KeXXia), w tekstach łacińskich występuje również w pluralis
(Cellae, in Cellis) i oznacza cele pustelników; we francuskiej literaturze naukowej można także używać tej nazwy
w liczbie mnogiej (les Kellia); w języku polskim natomiast dla ułatwienia odmiany (forma „Kellie, w Kelliach"
brzmi sztucznie) używam nazwy Kellia abstrahując od znaczenia, w postaci rzeczownika żeńskiego liczby po-
jedynczej.
5 Nie jest rzeczą wykluczoną, że obecny bieg kanału Nubariya nie różni się w sposób zasadniczy od jakiegoś
cieku wodnego, powstałego w starożytności.
485