DOI Heft:
Sztuka nowożytna
DOI Artikel:Chruszczyńska, Jadwiga: Haftowana serweta - dar wolnomularzy dla króla Stanisława Augusta Poniatowskiego
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19641#0383
20 Wielki Wschód Warszawski. Sprawozdanie Komisji Adopcyjnej z 13 1 1783, AGAD, AMP, II, 2/3;
J. Krasiński, Pamiętniki. AGAD, AMP, V, 7/2; Skimborowicz, jw„ k. 50-51 ; Wilkoszewski,
jw., s. 49; K. H. H e у к i n g. Wspomnienia z ostatnich lat Polski i Kurlandii, [w:] Polska Stanisławowska
w oczach cudzoziemców. Warszawa 1963, s. 137; S. Zalęs ki, jw., s. 82-87; Hass, jw., s. 91,115 i 201-202.
21 H e у к i n g, jw., s. 137.
22 Czy pies, powszechny symbol wierności i przywiązania, mógł być w latach osiemdziesiątych XVIII w.
oznaką przynależności do masonerii? Był godłem Loży Mopsa. Ale loże te czynne były w Polsce w latach czter-
dziestych, i tak popularne, że nawet „polska Safona” Elżbieta Drużbacka poświęciła im swoje Rymy w wydanej
1752 r. książce. Pisze ona, że „za wierność psa kładziesz przy sobie”. W loży tej, jak pisze S. Małachowski-
Ł e m p i с к i, Zarys historii wolnomularstwa polskiego, słownik rzeczy masońskich — maszynopis w MNW
Wielki Mistrz był nazwany Najwyższym Mopsem, a inni to mopsy i mopsice. O Lożach Mopsa działających później
nie zachowały się żadne wzmianki. Zachował się rytuał przyjęcia do tej loży oraz jej obraz z małą figurką psa
pośrodku. W objaśnieniu obrazu czytamy, że jest to mops, symbol loży wierności i przywiązania. Znana jest także
figurka porcelanowa wg J. J. Kaendlera przedstawiająca Augusta Moszyńskiego (1730-1786) z mopsem u stóp.
Moszyński był wolnomularzem, ale do Zakonu Mopsa nie należał. Mogła figurka psa, czy mopsa, przy port-
retowanym oznaczać jego przynależność do masonerii, ale nie każdy portretowany z psem musiał należeć do
wolnomularstwa. Pies był bowiem — a zwłaszcza w 2 poł. XVIII w. — zwierzęciem bardzo modnym. Monar-
chowie i osoby z najwyższego towarzystwa miały swoje ulubione, sławne i opiewane pieski.
23 H. Engestrom, Pamiętniki, [w:] Polska Stanisławowska w oczach cudzoziemców. Warszawa
1963, t. II, s. 139.
24 J. U. Niemcewicz, Pamiętniki czasów moich. Warszawa 1957, t. I, s. 148.
25 Engestrom, jw., s. 134.
26 Globus, glob w symbolice masońskiej oznacza, że wszyscy bracia masoni powinni być na całym świecie
rozprzestrzenieni i zjednoczeni. S. Z a ł ę s к i, jw.; tabl. I i jej znaczenie s. 10-11 ; Małachowski-Łem-
picki, jw.
27 Każdy rok w masońskich dokumentach i korespondencji zaczynał się cyfrą 5; masoni liczyli lata od
stworzenia świata, a nie od narodzenia Chrystusa.
J. Krasiński, Pamiętniki. AGAD, AMP, V, 7/2; Skimborowicz, jw„ k. 50-51 ; Wilkoszewski,
jw., s. 49; K. H. H e у к i n g. Wspomnienia z ostatnich lat Polski i Kurlandii, [w:] Polska Stanisławowska
w oczach cudzoziemców. Warszawa 1963, s. 137; S. Zalęs ki, jw., s. 82-87; Hass, jw., s. 91,115 i 201-202.
21 H e у к i n g, jw., s. 137.
22 Czy pies, powszechny symbol wierności i przywiązania, mógł być w latach osiemdziesiątych XVIII w.
oznaką przynależności do masonerii? Był godłem Loży Mopsa. Ale loże te czynne były w Polsce w latach czter-
dziestych, i tak popularne, że nawet „polska Safona” Elżbieta Drużbacka poświęciła im swoje Rymy w wydanej
1752 r. książce. Pisze ona, że „za wierność psa kładziesz przy sobie”. W loży tej, jak pisze S. Małachowski-
Ł e m p i с к i, Zarys historii wolnomularstwa polskiego, słownik rzeczy masońskich — maszynopis w MNW
Wielki Mistrz był nazwany Najwyższym Mopsem, a inni to mopsy i mopsice. O Lożach Mopsa działających później
nie zachowały się żadne wzmianki. Zachował się rytuał przyjęcia do tej loży oraz jej obraz z małą figurką psa
pośrodku. W objaśnieniu obrazu czytamy, że jest to mops, symbol loży wierności i przywiązania. Znana jest także
figurka porcelanowa wg J. J. Kaendlera przedstawiająca Augusta Moszyńskiego (1730-1786) z mopsem u stóp.
Moszyński był wolnomularzem, ale do Zakonu Mopsa nie należał. Mogła figurka psa, czy mopsa, przy port-
retowanym oznaczać jego przynależność do masonerii, ale nie każdy portretowany z psem musiał należeć do
wolnomularstwa. Pies był bowiem — a zwłaszcza w 2 poł. XVIII w. — zwierzęciem bardzo modnym. Monar-
chowie i osoby z najwyższego towarzystwa miały swoje ulubione, sławne i opiewane pieski.
23 H. Engestrom, Pamiętniki, [w:] Polska Stanisławowska w oczach cudzoziemców. Warszawa
1963, t. II, s. 139.
24 J. U. Niemcewicz, Pamiętniki czasów moich. Warszawa 1957, t. I, s. 148.
25 Engestrom, jw., s. 134.
26 Globus, glob w symbolice masońskiej oznacza, że wszyscy bracia masoni powinni być na całym świecie
rozprzestrzenieni i zjednoczeni. S. Z a ł ę s к i, jw.; tabl. I i jej znaczenie s. 10-11 ; Małachowski-Łem-
picki, jw.
27 Każdy rok w masońskich dokumentach i korespondencji zaczynał się cyfrą 5; masoni liczyli lata od
stworzenia świata, a nie od narodzenia Chrystusa.