DOI Heft:
Wykopaliska i odkrycia archeologiczne
DOI Artikel:Godlewski, Włodzimierz: Badania wykopaliskowe w Deir el-Naqlun (Fajum): Sezon drugi
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19642#0643
Włodzimierz Godlewski
BADANIA WYKOPALISKOWE W DEIR EL NAQLUN, FAJUM
SEZON DRUGI
esienią 1986 r. odbył się drugi sezon prac wykopaliskowych na terenie klasztoru Nekloni1,
rozciągającego się w pobliżu nowożytnego monasteru Deir el Naąlun (określanego też: Deir
el Malak lub Deir el Khashaba) w południowo-wschodnim rejonie oazy Fajum2. Badania arche-
ologiczne, prowadzone w terenie od 20 października do 26 listopada, objęły swym zasięgiem
cały obszar rozległego założenia monastycznego, zarówno jego zwartą zabudowę rozciągającą
się u stóp niewysokiego gebla, na skalistym plateau, jak również zespół skalnych eremów roz-
rzuconych w małych dolinkach otaczającego klasztor gebla (il. 1). Tak szeroko zakrojony
program prac był podyktowany chęcią zrealizowania dwóch głównych celów: z jednej strony
starano się przeprowadzić dokładne rozpoznanie całego kompleksu klasztornego oraz określić
jego wartość dla przyszłych badań, z drugiej — równocześnie dążono do zakończenia rozpoczę-
tych w sezonie wiosennym badań wykopaliskowych na stanowisku A oraz w pustelni nr 1 (il. 2).
Na terenie ruin starożytnych klasztoru, dziś całkowicie zasypanych piaskiem i niewidocznych
na powierzchni komu, przeprowadzono badania magnetyczne. Pozwalają one na zaobserwo-
wanie i precyzyjne wychwycenie zmienności pola magnetycznego na badanym terenie oraz
określenie anomalii magnetycznych, które są zazwyczaj sygnałem istnienia depozytu archeo-
logicznego (nagromadzenia ceramiki, wysypiska popiołów lub skupiskiem obiektów meta-
lowych) bądź też ruin budowli z cegły palonej lub suszonej. Pomiary, wykonane przez mgr.
Tomasza Herbicha i opracowane w komputerowym ośrodku Francuskiego Centrum Badań
Geofizycznych w Garchy pod Paryżem, wykazały kilka anomalii magnetycznych na przeba-
danym terenie i miejsca ich występowania będą odsłaniane w przyszłych badaniach w pierwszej
kolejności.
Na stanowisku A, znajdującym się w centralnej części komu, zakończono rozpoznanie
zlokalizowanych już wcześniej budowli3. Jak stwierdzono, w sezonie wiosennym znajdowały
się w tym miejscu dwie budowle, z których późniejsza — identyfikowana jako kościół, była
zbudowana na ruinach budowli wcześniejszej, interpretowanej jako wieża klasztorna (il. 4).
Obie budowle były wzniesione z identycznej dużej cegły mułowej, charakteryzującej się inten-
639
BADANIA WYKOPALISKOWE W DEIR EL NAQLUN, FAJUM
SEZON DRUGI
esienią 1986 r. odbył się drugi sezon prac wykopaliskowych na terenie klasztoru Nekloni1,
rozciągającego się w pobliżu nowożytnego monasteru Deir el Naąlun (określanego też: Deir
el Malak lub Deir el Khashaba) w południowo-wschodnim rejonie oazy Fajum2. Badania arche-
ologiczne, prowadzone w terenie od 20 października do 26 listopada, objęły swym zasięgiem
cały obszar rozległego założenia monastycznego, zarówno jego zwartą zabudowę rozciągającą
się u stóp niewysokiego gebla, na skalistym plateau, jak również zespół skalnych eremów roz-
rzuconych w małych dolinkach otaczającego klasztor gebla (il. 1). Tak szeroko zakrojony
program prac był podyktowany chęcią zrealizowania dwóch głównych celów: z jednej strony
starano się przeprowadzić dokładne rozpoznanie całego kompleksu klasztornego oraz określić
jego wartość dla przyszłych badań, z drugiej — równocześnie dążono do zakończenia rozpoczę-
tych w sezonie wiosennym badań wykopaliskowych na stanowisku A oraz w pustelni nr 1 (il. 2).
Na terenie ruin starożytnych klasztoru, dziś całkowicie zasypanych piaskiem i niewidocznych
na powierzchni komu, przeprowadzono badania magnetyczne. Pozwalają one na zaobserwo-
wanie i precyzyjne wychwycenie zmienności pola magnetycznego na badanym terenie oraz
określenie anomalii magnetycznych, które są zazwyczaj sygnałem istnienia depozytu archeo-
logicznego (nagromadzenia ceramiki, wysypiska popiołów lub skupiskiem obiektów meta-
lowych) bądź też ruin budowli z cegły palonej lub suszonej. Pomiary, wykonane przez mgr.
Tomasza Herbicha i opracowane w komputerowym ośrodku Francuskiego Centrum Badań
Geofizycznych w Garchy pod Paryżem, wykazały kilka anomalii magnetycznych na przeba-
danym terenie i miejsca ich występowania będą odsłaniane w przyszłych badaniach w pierwszej
kolejności.
Na stanowisku A, znajdującym się w centralnej części komu, zakończono rozpoznanie
zlokalizowanych już wcześniej budowli3. Jak stwierdzono, w sezonie wiosennym znajdowały
się w tym miejscu dwie budowle, z których późniejsza — identyfikowana jako kościół, była
zbudowana na ruinach budowli wcześniejszej, interpretowanej jako wieża klasztorna (il. 4).
Obie budowle były wzniesione z identycznej dużej cegły mułowej, charakteryzującej się inten-
639