DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.11058#0537
iX,
^ In Emplum ex Aipu!atti,munio,empto,locato,vendito, conduAo,mandato,& aliis.
In duplum,Rirti nec manifeAi,damni imuria dati,depoEti ex quibuAam cauEs,Ar-
uicorrupti.In triplum rapma?.
In quadruplum,Arti maniAAi, de eo quod metus cauA, de pecunia data ad calurn-
niandum.ARio vero damni iniuria,in inEciantem dabatur in dup!um, in conEtentem
iniimplum.
Quinta diuiEo. AcEionum aliis Alidumjd cA,totum id, quod debebatur, exigeba-
tur,aliis pars Ala.EiuEnod: Aut adEio dc pecubo Elij,de dote,qua? mulieri diuortio &-
Ro ad dotem exigendam aduer As maritum dabatur:item abEiones, qua? aducrAs pa-
rentem,patronum,fbdum,& cum, qui quid donauit,concedebantur. Nam omnes, in
B tantum quod facere poEent,dam nabantur. Item abEio in debitorem^qui bonis ceAfAt
& poAea mediocres fortunas adeptus dlet.
Sexta diuiEo. Adiones qua?dam nata? Ant ex contradibus,& maleficiis domiitoru
&patrumAmi!ias,quqdam cx contradibus& maleEciisAruorum,&EliorumAmilias.
D( primis Jidum cA.De reliquis nunc dicendu.Ex contradEibus Aruorum hoc modo:
Serui aut conAnA dominoni negociati Ant,autEne conAnA coru. Si conAnA, qua-
tuor adiones emanarunt, Quod iufA,Exercitoria,InAitoria, Tributoria, Quod iufA^
dataeA in eum,cuius Aruus cum aliquo,iuAu ipfius contraxit. Nam qui cu Aruo iuflu
domini contrahebat, non Arui, Ad ipfius domini Aqui fidem videbatur. Exercitoria
dabatur in exercitorem,qui Aruum naui pra?poAiflet,de eo,quod cum eo Aruo illius
C rei cauA gcAum AiEct. Exercitor autem erat,ad quem quotidianus nauis quseAps redi-
bat.Seruus autem,quem naui pra?Eciebat,MagiAer dicebatur. InAitoria dabatur in eu,
qui Aruum mAitorem taberna pra? Accrat,de eo, quod cum eo Aruo eius rei caufa ge-
Aum eAet.Erat autem inAitor,qui alicui negodationi pra?Ecicbatur.Tributoria daba-
tur in dominum,quo Aiente vna cum Aruo, in merce peculiari contractu erat, nili res
xqualiter inter creditores partita cAct,nimirum,vt alia tributio Eat Merx peculiaris e-
rat, in qua Aruus Ao nomine domini conAnA ita negociabatur, vt eius quadEus ad i-
pAim pertincret.Sin autem iinc conAnA negotiati Atit,a6Eiones dua? prodierunt,de in
rem verfo,& de peculio.Adio dc in rem verfo dabatur,in dominum, fine cuius volun-
tate Aruus contraxit,vt quod in rem domini verAm eA,fo!idum pra?Aet, reliquum ex
^ peculii viribus diilbluatdnrem domini verAm dicebatur,quodcunque domini facul-
t^tes aliqua ex parte amplificaret, dummodo ncceAarius Amptus ille AiEet. AdEio de
peculio dabatur aduersus dominu cx Arui contiaAu,quatenus in peculio erat. In pe-
culio id eEe dicebatur,quod dedudEisiis, qua? domino,Amibxvc debebantur , Apere-
erac.Eadem vero patrum,& EliorumAmilids ratio fuit, atque dominorum,& Aruoru.
Ex maleficiis porro Aruorum Noxales abEiones nata? Amt , di , quia deiiAa eorum
bexa? vocatae.Noxalis autem aAionis natura A it,vt dominus ea damnatus,vel litis $-
Amationem pcrAlucret,vel fi vellet,Aruum ipAm nox^e dederet. Seruo autem nox^
dedito,dominum Aatim ab ipfo domino in aAorem tramArcbatur. Quod E poA ad-
miEam noxam dominus mutaretur,noxa in nouum dominum dabatur : E Aruus ma-^
^ numitterctur,in ipAm Aruum. Quod idem de noxis etiam Eiiotumfamilias eAintd.
ligendum. Quin etiam noxalis aAio Ait de pauperie,id eA, dedamno dato a quadri
pededn his,E damnum a q iadrupede manAeta erat,vt equo calcitroA,& boue cornu-
pcta,noxalisaAio dabatur,lege xii.TabularumrEa Ara,edidEo Aedilium cautum erat,
vt ob vulnus homini libero illatum , adEio in bonum, & aequum daretur , ob cetera
damna in duplum.
Septima diuiEo. AdEiones alia? AricEi iuris Aerunt,a!ijebon^Edei, alia? arbitraria?,
Ron^ Edeijn quibus libera poteAas permitteretur ludici ex a?quo & beno ^Aimandh
quantum adEorireAitui oporteret: in quo & illud continebatur, vt E quid inuice prae-
Eare adEorem oporteret: eo compcnfate in reliquum is,quo cu agebatur, condemna-
^ retur.Hbe Aerunt,empti,vcnditidocati,cbdubEi,mandati,Educis,pro Eido, negotioru^
geAorum,tutelae,Eimilia?crciAunda?, communi diuidundo,depoEti,commodatbpi-
gnorati:ia,pra?E:riptis verbis,tam qua? de aeAimato, quam quae de permutatione com,-
petebat,& rei vxoriae aAio. Arbitrariae, qua? ex a: bitrio Iudicis pendebant, in quibus,
niii arbitrio Ind!cis,is,quo cum agebatur: adEori AtisAcerct, v eluti rem reAitueret,vel
exhiberet,vel Alueret,vel noxali caula Aruum dederet, condemnabatur, & Acerunt
um in rem,quam in perAnam. In rem,qua?dam Pra?tona?:in perfbnam^ Quod metus
^ In Emplum ex Aipu!atti,munio,empto,locato,vendito, conduAo,mandato,& aliis.
In duplum,Rirti nec manifeAi,damni imuria dati,depoEti ex quibuAam cauEs,Ar-
uicorrupti.In triplum rapma?.
In quadruplum,Arti maniAAi, de eo quod metus cauA, de pecunia data ad calurn-
niandum.ARio vero damni iniuria,in inEciantem dabatur in dup!um, in conEtentem
iniimplum.
Quinta diuiEo. AcEionum aliis Alidumjd cA,totum id, quod debebatur, exigeba-
tur,aliis pars Ala.EiuEnod: Aut adEio dc pecubo Elij,de dote,qua? mulieri diuortio &-
Ro ad dotem exigendam aduer As maritum dabatur:item abEiones, qua? aducrAs pa-
rentem,patronum,fbdum,& cum, qui quid donauit,concedebantur. Nam omnes, in
B tantum quod facere poEent,dam nabantur. Item abEio in debitorem^qui bonis ceAfAt
& poAea mediocres fortunas adeptus dlet.
Sexta diuiEo. Adiones qua?dam nata? Ant ex contradibus,& maleficiis domiitoru
&patrumAmi!ias,quqdam cx contradibus& maleEciisAruorum,&EliorumAmilias.
D( primis Jidum cA.De reliquis nunc dicendu.Ex contradEibus Aruorum hoc modo:
Serui aut conAnA dominoni negociati Ant,autEne conAnA coru. Si conAnA, qua-
tuor adiones emanarunt, Quod iufA,Exercitoria,InAitoria, Tributoria, Quod iufA^
dataeA in eum,cuius Aruus cum aliquo,iuAu ipfius contraxit. Nam qui cu Aruo iuflu
domini contrahebat, non Arui, Ad ipfius domini Aqui fidem videbatur. Exercitoria
dabatur in exercitorem,qui Aruum naui pra?poAiflet,de eo,quod cum eo Aruo illius
C rei cauA gcAum AiEct. Exercitor autem erat,ad quem quotidianus nauis quseAps redi-
bat.Seruus autem,quem naui pra?Eciebat,MagiAer dicebatur. InAitoria dabatur in eu,
qui Aruum mAitorem taberna pra? Accrat,de eo, quod cum eo Aruo eius rei caufa ge-
Aum eAet.Erat autem inAitor,qui alicui negodationi pra?Ecicbatur.Tributoria daba-
tur in dominum,quo Aiente vna cum Aruo, in merce peculiari contractu erat, nili res
xqualiter inter creditores partita cAct,nimirum,vt alia tributio Eat Merx peculiaris e-
rat, in qua Aruus Ao nomine domini conAnA ita negociabatur, vt eius quadEus ad i-
pAim pertincret.Sin autem iinc conAnA negotiati Atit,a6Eiones dua? prodierunt,de in
rem verfo,& de peculio.Adio dc in rem verfo dabatur,in dominum, fine cuius volun-
tate Aruus contraxit,vt quod in rem domini verAm eA,fo!idum pra?Aet, reliquum ex
^ peculii viribus diilbluatdnrem domini verAm dicebatur,quodcunque domini facul-
t^tes aliqua ex parte amplificaret, dummodo ncceAarius Amptus ille AiEet. AdEio de
peculio dabatur aduersus dominu cx Arui contiaAu,quatenus in peculio erat. In pe-
culio id eEe dicebatur,quod dedudEisiis, qua? domino,Amibxvc debebantur , Apere-
erac.Eadem vero patrum,& EliorumAmilids ratio fuit, atque dominorum,& Aruoru.
Ex maleficiis porro Aruorum Noxales abEiones nata? Amt , di , quia deiiAa eorum
bexa? vocatae.Noxalis autem aAionis natura A it,vt dominus ea damnatus,vel litis $-
Amationem pcrAlucret,vel fi vellet,Aruum ipAm nox^e dederet. Seruo autem nox^
dedito,dominum Aatim ab ipfo domino in aAorem tramArcbatur. Quod E poA ad-
miEam noxam dominus mutaretur,noxa in nouum dominum dabatur : E Aruus ma-^
^ numitterctur,in ipAm Aruum. Quod idem de noxis etiam Eiiotumfamilias eAintd.
ligendum. Quin etiam noxalis aAio Ait de pauperie,id eA, dedamno dato a quadri
pededn his,E damnum a q iadrupede manAeta erat,vt equo calcitroA,& boue cornu-
pcta,noxalisaAio dabatur,lege xii.TabularumrEa Ara,edidEo Aedilium cautum erat,
vt ob vulnus homini libero illatum , adEio in bonum, & aequum daretur , ob cetera
damna in duplum.
Septima diuiEo. AdEiones alia? AricEi iuris Aerunt,a!ijebon^Edei, alia? arbitraria?,
Ron^ Edeijn quibus libera poteAas permitteretur ludici ex a?quo & beno ^Aimandh
quantum adEorireAitui oporteret: in quo & illud continebatur, vt E quid inuice prae-
Eare adEorem oporteret: eo compcnfate in reliquum is,quo cu agebatur, condemna-
^ retur.Hbe Aerunt,empti,vcnditidocati,cbdubEi,mandati,Educis,pro Eido, negotioru^
geAorum,tutelae,Eimilia?crciAunda?, communi diuidundo,depoEti,commodatbpi-
gnorati:ia,pra?E:riptis verbis,tam qua? de aeAimato, quam quae de permutatione com,-
petebat,& rei vxoriae aAio. Arbitrariae, qua? ex a: bitrio Iudicis pendebant, in quibus,
niii arbitrio Ind!cis,is,quo cum agebatur: adEori AtisAcerct, v eluti rem reAitueret,vel
exhiberet,vel Alueret,vel noxali caula Aruum dederet, condemnabatur, & Acerunt
um in rem,quam in perAnam. In rem,qua?dam Pra?tona?:in perfbnam^ Quod metus